Cumhuriyetin önemi nedir? Türkiye Cumhuriyeti, 29 Ekim 1923’te kuruldu. Cumhuriyetin kuruluşunun şerefine, her yıl 29 Ekim Cumhuriyet Bayramı olarak kutlanıyor. Cumhuriyet Bayramı, Türkiye’nin yanı sıra, Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti’nde de kutlanan milli bir bayram.
Osmanlı Devleti’nin son dönemlerinde padişah ve çevresi Yıldız Sarayı’nda kalıyordu.
Cumhuriyet Kurulmadan Önce Ülkemiz Nasıldı?
Cumhuriyet kurulmadan önce, Türkiye’nin ismi Osmanlı Devletiydi ve Osmanlı Devleti, padişahlık sistemi ile yönetiliyordu. Padişahlıkta, yönetim babadan oğla geçiyordu yani vesayet sistemi vardı. Bu durumda, padişah, ülke yönetiminde söz sahibi olan tek kişiydi. Halkın talepleri ya da istekleri, ancak padişah onay verirse yapılabilirdi. Ayrıca padişahın ya da sarayın eleştirilmesi yasaktı.
Cumhuriyetin Önemi Nedir?
Cumhuriyetle yönetilen ülkelerde, söz sahibi olan her zaman halktır. İnsanların yaşadıkları ülkede, söz sahibi olmaları cumhuriyetin temel kurallarından biridir. Cumhuriyetle yönetilen sistemlerde, devleti yönetecek kişi ya da kişiler, halk tarafından belirli bir süreliğine görevlendirilir. Bu süre genellikle 4 ya da 5 yıldır. Seçilen hükümetin görev süresi dolduktan sonra, halk yeniden seçim yapar. Yapılan seçimle, aynı hükümet ya da başka bir hükümet seçilebilir.
Türkiye Büyük Millet Meclisi, kurulduğu günden bu yana, halkın seçtiği vekiller tarafından yönetiliyor.
Cumhuriyetle Yönetilen Ülkelerin Özellikleri Nelerdir?
- Ülkenin yönetiminde, bir ya da birkaç kişi söz sahibi değildir. Tüm vatandaşların ülke yönetiminde söz hakkı vardır.
- Ülkeyi yönetecek olan hükümet, geçici bir süreliğine seçilir. Böylece, halk tarafından seçilmiş olsa da, cumhuriyet sisteminde kalıcı yönetim anlayışı yoktur.
- İktidar ya da yönetim babadan oğla geçmez.
- Cumhuriyetle yönetilen ülkelerde, halkı temsil eden vekiller bulunur. Başbakan bu vekiller arasından seçilir. Cumhuriyetin başkanı ise cumhurbaşkanıdır.
- Cumhuriyet yönetiminin farklı modelleri vardır. Bazı cumhuriyetlerde, başbakan ya da cumhurbaşkanı yerine devlet başkanı vardır.
- Hükümetler, başbakanlar ya da cumhurbaşkanları eleştirilebilir. Herkes; milletvekili, başbakan ya da cumhurbaşkanını kişilik haklarına saldırmadan eleştirmek bir haktır.
Cumhuriyetle Yönetilmeyen Ülkeler Var Mı?
Cumhuriyet sistemiyle yönetilen ülkelerin birçoğunda monarşi vardı. Monarşi, yönetimin tek bir kişinin ya da bir grubun elinde olduğu yönetim sistemidir. (Mono, Latincede bir anlamına gelir.) Ürdün, Suudi Arabistan, Küba, Çin, Avustralya, Belçika, İsveç, Vietnam, İran, Vatikan gibi ülkelerde cumhuriyet sistemi yoktur.
Örneğin İran ve Vatikan, teokrasi ile yönetilir. Teokrasi, dini yönetim şeklidir. Buna karşın, Belçika ve İsveç parlamenter monarşi ile yönetilir. Ürdün, Fas gibi ülkeler ise mutlak monarşi ile yönetilmektedir. Mutlak monarşilerde, halk yönetimde aktif değildir. Parlamenter monarşide ise halkın söz söyleme yetkisi vardır.
