0-2 yaş çocuklar için oyuncak seçimi yaparken, hem çocukların ilgi alanlarının dikkate alınması hem de çocuk gelişimini destekleyen oyuncakların tercih edilmesi önemlidir. Çocuklar için oyuncak seçimi yaparken çocuğun yaşı önemli olduğu gibi, oyuncağın niteliği ve çocukların zihinsel gelişimine etkisi de göz önünde bulundurulmalıdır.
Çocuk için oyuncağın önemi tahmin ettiğinizden çok daha fazla. Öncelikle “çocuk bu ne anlar ki?” dememeliyiz. Çünkü oyuncak, çocuğun fiziksel ve zihinsel gelişiminin sağlıklı olmasında büyük rol oynuyor. Ayrıca daha da önemlisi kendini ve çevresini tanımasında da oldukça etkili. Bu durumda oyuncak seçimi de önem arz ediyor. Ebeveynlere düşen önemli bir görevse oyuncak seçerken nelere dikkat etmek gerektiğini bilmek. İlk kural çocuğun yaşının özelliklerine ve gelişimine uygun oyuncak seçmek. Gelişimine uygun nitelikte ve gelişimine destek olacak bir oyuncak büyümekte olan bir çocuğa verilecek güzel bir armağandır.
Bebek Oyuncağı Alırken Dikkat Edilmesi Gerekenler
Yenidoğan döneminden itibaren ilk 6 ay boyunca bebek öncelikle kendi bedeni ile oynuyor: elini kolunu sallıyor, parmak emiyor ya da kendi kulak kepçesini elliyor… Bu dönemde dikkat çekecek parlak ,zıt renkli ve sesli objelere hassas oluyorlar. Dolayısıyla da görsel ve işitsel duyulara hitap edecek oyuncakların tercih edilmesi gerekiyor. Bu nedenle ses çıkartan, renkli oyuncaklar seçilmeli.
0-12 ay bebek gelişimi açısından dikkat edilecek önemli bir nokta da bebeğin bu dönemde kendini zararlı etkilerden koruyamadığı gerçeği. Sert, sivri köşeli, ağır oyuncakların kesinlikle alınmaması gerekiyor. Ayrıca bebek ağzına alacağı için oyuncak yutulması kolay büyüklükte olmamalı, ağza alındığında parçalanabilir bir malzemeden yapılmış olamamalı, boya maddesi içermemeli ya da boyasızsa da yapıldığı etken madde sağlığa zararlı bir malzeme içermemeli. Herkesin rahatlıkla bulabileceği çıngıraklar, yumuşak toplar, diş kaşıyıcı halkalar, kırılmaz aynalar bunlara örnek olabilir.
- 4 aylık bebekler için oyuncak seçimi:
4. aydan itibaren çocuk yavaş yavaş dönmeye ve elle kavramaya başlıyor. Bu nedenle dönüp eli ile kavrayabileceği büyüklükteki, uygun şekilde oyuncaklar seçilmeli; anahtar veya halka şeklindeki içi su dolu bir diş kaşıyıcı gibi… - 6 aylık bebekler için oyuncak seçimi:
6. aydan itibaren çocuk oturabilir pozisyon aldığından iki eliyle kavrayabileceği ve iki elini de kullanabileceği sökülüp takılabilir renkli küpler ve bu küpleri yerleştirebileceği kavanozlar, sesli kutular alınabilir. Bu tip oyuncaklar çocuğun zihinsel gelişimini destekliyor. - 8 aylık bebekler için oyuncak seçimi:
8. aydan itibaren bebekler emekleme ve sıralama eğilimine giriyor. Bu nedenle oyuncaklarının yere atıldığında kırılmayacak özellikte olması gerekiyor. - 1 yaş çocuklar için oyuncak seçimi:
Bir yaşındaki bebekler yürüme çabasına giriyor. Bu süreçte etraftakilerin dikkatini çekmek istiyor ve onun bu haline keyifli bakışlarıyla mutlu oluyorlar. İki elle tutulup sürülebilen tekerlekli arabalar ya da üzerine binilen tekerlekli hareketli hayvanlar tercih edilebilir. Yine zihinsel gelişimi desteklemesi için birden çok aktivite içeren (üzerinde sayaç, sökülüp takılabilir renkli bloklar-küpler içeren) aktivite masaları kullanılabilir. Artık çocuk öğrenmeye ve tanımaya daha fazla açıktır; oyuncak hayvanlar veya nesneleri tanıtan resimli kartlar kullanılmaya başlanabilir. 15-18. ay civarında keşif dönemi başlar; inşaa edilebilir küp-legolar ile gelişim desteklenmelidir.
Oyuncak seçiminde dikkat edilmesi gereken bir diğer önemli nokta da üzerinde oyuncakların üretim maddesi. Üzerlerinde BPA (bisfenol a) ,PVC , kurşun içerir veya Çin malıdır ibaresi yazan oyuncaklardan uzak durulması şart. Birkaç yan etkilerini sayacak olursak PVC kanserojen bir plastik, BPA erken ergenlik ve obezite gibi hormonal bozukluklara yol açıyor, kurşun zehirlenmesi büyüme- gelişme ve öğrenme geriliğine yol açabiliyor. Eğer oyuncağın üzerinde bu ibarelerden biri yok ve emin değilseniz tahta, bambu veya organik pamuk oyuncak tercih edin. Özellikle tahta oyuncaklar hiçbir kimyasal plastik içermez; ama üzerlerinin boyalı olması gerekiyor. Özellikle diş kaşıma sürecinde çok fazla kullanılan içi su-jel ihtiva eden diş kaşıma halkalarının plastik olmamasına dikkat edilmeli. Ayrıca çocuk bu halkaları damağı ile ezdiğinde jel-sıvı dışarı akabilir ve çocuk yutabilir. Bu nedenle bu süreçte içi jelli olanları değil de üzeri tırtıklı ağza akma riski olmayan boyasız tahta oyuncaklar tercih edilmeli.
Acıbadem Bakırköy Hastanesi Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları Uzmanı Dr. Seda Yıldırım