Kukla modelleri ile çocuğunuzla harika vakit geçirebilirsiniz. İhtiyacınız olan tek şey kuklayı seçmek ve onu nasıl kullanacağınız bilmek.
Kukla Nedir?
Kol, bacak, kafa gibi hareket etmesi gereken kısımları oynatan sanatçının parmaklarına geçirdiği, bazı durumlarda oynatanın gizlendiği; kumaş, karton, tahta gibi malzemelerden yapılmış insan ve hayvan figürlerine kukla denir.
Kültür ve Turizm Bakanlığı’nın Gelenksel Türk Tiyatrosu sayfasında şu bilgiler yer almaktadır:
“Türkçe bebek anlamına gelen ve bugün Anadolu’da yaşayan korçak, kudurcuk, kaburcuk, koğurcak, kaurcak, lubet, vb. gibi isimlerle yaşayan kukla seyirlik oyunların en eskilerindendir. “Korkolçak”(el kuklası), “Çadır hayal” (ipli kukla) adı ile yaşayan kukla Orta Asyada da aynı isimle yaşatılmakta ve Orta Asya’dan getirildiği sanılmaktadır. Birçok Türk boyunda kendine özgü basit teknik içinde görülen ve 17. yy’dan beri Türkiye’de şehirlerde kukla adı ile bilinen oyun Anadolu’da köylüler arasında “bebek, çömce gelin, karaçör” gibi isimlerle yaygındır. Konusunu günlük yaşamdan ve edebi hikâyelerden alan kukla bir hareket ve hacim oyunudur. 14. yy’dan bu yana oynatıldığı bilinmektedir. Türk kuklasında kişilerin özellikleri, karagöz ve orta oyunundaki gibi kesin çizgilerle belirtilmemiştir. Kuklada iki tane başkahraman bulunmaktadır. Bunlar İbiş ve İhtiyardır. İbiş kurnaz ve hazır cevaptır. Kaba bir dil kullanır. Biçimsiz bir şapkası vardır püskülü sağa sola sallanır. İhtiyarın uşağıdır, efendisine bağlıdır. İhtiyar ise varlıklı bir kişidir.
Kukla oyunları konularını Karagöz ve ortaoyunu oyunlarından ya da halk hikâyeleri ve efsanelerden almaktadır.
Ülkemizde ipli kukla, el kuklası, araba kuklası, iskemle kuklası gibi türlerle bilinen kukla sanatı 19. yy sonlarında önemini kaybetmeye başlamıştır. Cumhuriyet döneminde sınırlı sayıda sanatçı yaşatmaya çalışmıştır. Günümüzde çok sayıda kukla sanatçısı yeni oyunlarla daha çok çocuk tiyatrosu tarzında bu sanatı sürdürmektedir.”
Kuklanın Çocuk Gelişimine Etkisi
Kuklalar dünyanın hemen hemen her bölgesinde değişik teknik ve yöntemlerle kullanılmaktadır. Günümüzde özellikle okul öncesi eğitimde pek çok farklı amaçla ve yaygın bir şekilde kullanılmaktadır. Her okul öncesi eğitim kurumunda bir kukla sahnesi ve bir kukla köşesi bulunmalıdır. Okul öncesi eğitimde özenle hazırlanmış kuklalardan çocuklar günün her saatinde yararlanabilirler. Günlük program içinde yer alan serbest zaman etkinlikleri, ana diliçalışmaları, yemekten sonra, uykuya geçiş zamanında ve uyku sonrası gibi belirli sürelerde çocuklar özgürce kukla oynatabilmelidir. Okul öncesi eğitim kurumlarında kuklalar öğretmen tarafından temin edilip kullanılabileceği gibi uygun eğitim ortamları düzenlenerek çocuklarla birlikte de hazırlanabilir.
Kuklalar Çocukların Yaratıcılıklarını Geliştirir
Kuklalarla oyun çocukların hayal gücünü, yeteneklerini ve yaratıcı düşünmeyi geliştirir. Çocuklara sunulan farklı kukla karakterleri onların hayal dünyalarının kapılarını aralamaya yardım eder. Okul öncesi eğitimde öğretmen uygun ortamlar hazırlayarak çocukların kendi kuklalarını yapmalarını sağlayabilir. Bu tür bir çalışma çocukların yaratıcılıklarını ortaya koymalarına ve özgün ürünler oluşturmalarına yardım eder.
Kuklalar Çocukların Dil Gelişimlerini Destekler
Çocuklar kuklaları oynatırken dili etkin bir biçimde kullanmaktadır. Öğretmen çocuklara kuklalarla öykü anlatırken çocuklar yeni kelimeler öğrenir ve öğrendiği bu kelimelerin hangi durumlarda kullanıldığına ilişkin düşünceleri gelişir. Kuklalarla yapılan etkinlikler çocukların kelime dağarcıklarının gelişimine katkıda bulunur.
Düzgün cümleler kurma, espri yapma, düşüncelerini çekinmeden açığa vurmakuklalarla oyun sırasında desteklenmektedir. Kuklalar ile yapılan etkinlikler çocuğun dili akıcı, anlaşılır bir şekilde kullanma ve konuşmalarında Türkçe dil kurallarını kullanma, kendini rahat bir şekilde ifade etme gibi dil gelişim alanında hızlı bir ilerlemenin görülmesine katkı sağlayacaktır.
Kuklalar Çocukların Sosyal ve Duygusal Gelişimlerini Destekler
Kuklalar çocukları eğlendirir, neşelendirir, hoş vakit geçirmelerini sağlarken zaman zaman duygulandırır ve düşündürür. Çocuğu psikolojik ve sosyal baskılardan kurtararak duygu ve düşüncelerini ifade etme fırsatı verir. Çocuğu tanımada yetişkine yardımcı olması bakımından bir tanıma tekniği olarakda kullanılmaktadır. Çocuk kukla oynatırken kendisini kızdıran durumu kukla karakterinin ağzından daha kolay anlatabilir. Mutluluk, üzüntü, korku, şaşırma ve kızgınlık gibi duygular ile bu duygularda oluşan yüz ifadeleri arasında ilişki kurarlar.
Kuklalar aynı zamanda çocuğun grupla birlikte çalışma, dinleme, diğer kişilerle ilişkikurma, paylaşma, sorumluluk alma gibi sosyal ilişkilerini geliştirir. Çocuklar kukla karakterini oynatırken kendini o karakterin kimliğine sokarak onun gibi düşünüp hissetmeye çalışacaktır.
Kukla Çeşitleri
Kukla modelleri arasından size uygun olanı seçebilirsiniz.
- El Kuklaları
- Çorap ve Ağzı Hareketli El Kuklası
- İpli Kukla
- Parmak Kukla
- Yüzük Kukla
- Çomak Kukla
- Tahta Kukla
- Gölge Kukla
- Eldiven Kukla
- El ve Avuç İçi Kukla
- Eklemleri Hareket Eden Kukla
Kukla Nasıl Kullanılır?
Kuklalar, erken çocukluk döneminin sihirli oyuncaklarıdır. Bir kukla talimat verebilir, gözyaşlarını kahkahaya çevirebilir ve küçük – büyük eller tarafından yaratıcı oyunlarda kullanılabilirler. Okul öncesi eğitimde kuklalar çocukların sosyal / duygusal gelişimi için çok sayıda faydalıdır. İşte okul öncesi çocuklarla etkileşim kurmak ve onları eğitmek için kukla modelleri kullanmanın 5 yolu:
Kuklalar Yol Gösterir
Bazen çocuklar yeni bir otama uyum sağlaması zor olabilir. Yeni bir arkadaş edinmeleri geektiğinde çekingen davranabilir. Bir çocuğun sabah merhaba demesi, etrafta gezinmesi, kitap okuması ve bir daha buluşmak üzere vedalaşması için kukla iyi bir seçenek olabilir.
Kuklalar övgüde bulunabilir, rol model olabilir veya işlerin nasıl yapıldığını açıklayabilir, sadece biraz harekete ve farklı bir sese ihtiyaçları vardır. Bir kukla ustası olarak becerilerinizin etkili olabilmesi için bir oyuncu olmanız gerekmez. Problem çözme becerileri, bilişsel farkındalık ve takım çalışması geliştirmek için dışarıda bir kukla ile saklambaç oynayın.
Destekleyici bir kukla, bir oyuncakla oynamayı isteme gibi sosyal etkileşimleri modelleyebilir. Çocukların duygularını canlandırın veya korkularını, hayal kırıklıklarını bir kukla ile seslendirin.
Yapılandırılmamış Kukla Oyunu
Parmak kuklaları, küçük ellerin bolca hikaye uydurması için mükemmeldir. Küçük çocuğunuz farklı karakterleri üstlenebilir ve genellikle utangaç çocuklar kukla kişilikleri olarak daha kolay etkileşime girebilirler. Parmak kuklalarının özel bir “evi” varsa, bunu oyunun bir parçası haline getirebilirsiniz, o zaman kuklaların “uykuya” ihtiyaç duyduğu zamanlar için minik bir ev alanı oluşturun. Bu oyun çocukların hoşuna gidecektir.
Daha büyük çocuklar kendi oyunlarını icat edebilir ve oynayabilirler. Çocukların kendi şovlarını sergileyebilecekleri zamanlar oluşturmanız yeterli olacaktır.
DIY Kuklalar
Kukla yapımı, okul öncsi eğitim için harika bir etkinliktir. Önceden tasarlanmış bir kukla yapmak için kağıt kullanın ya da çocukların kendi deneylerini yapmaları ve tasarlamaları için torba, yapıştırıcı ve çeşitli eşyaları (tüyler / plastik gözler / kesik kumaşlar) masaya koyun. El işi çubukları ve plastik kaşıklar da kukla yapımı için harika malzemelerdir.
Kukla Hikayecileri
Kuklalar kendi kendilerine hikayeler anlatabilir (sizden biraz yardım alarak) veya bir kitabın canlandırılmasını sağlayabilir. Kuklalar aynı zamanda çocukların gelişiminde okumayı öğretmek için harika bir araçtır. Kuklalarla bir hikaye canlandırmak, çocukların hikayeye odaklanmalarına yardımcı olmak için dikkatini çeker.
Şarkıcı Kukla
Kuklalar şarkı söyleyebilir. Hayvan figürlerinden oluşan bir kukla ile eğlenceli vakit geçirmek mümkün. Bir şarkı seçin ve çocuğunuza bu şarkıyı kuklalarla yardımıyla söyleyin. Susam Sokağı’nı bilmeyenimiz yoktur. İşte onlar da bir kukla şovuydu. Bu eğlenceli vakitleri çocuğunuzdan esirgemeyin.
Kukla Modelleri
Kaynaklar
- Kuklalar – MEB
- Geleneksel Türk Tiyatrosu – Kültür ve Turizm Bakanlığı
