Başarılı bir okul hayatı için çocuklarınızın ders çalışma düzenini nasıl takip ediyorsanız, aynı hassasiyeti onların beslenme ve uyku düzeni için de göstermeniz gerekiyor. Bu dönemde çeşitli nedenlerle ortaya çıkan yetersiz beslenme düzeni, çocukların, yetişkinlik döneminde değiştirmekte oldukça zorlanacakları sağlıksız beslenme alışkanlıkları kazanmalarına neden olabiliyor.
Beslenme ve Diyet Uzmanı Dilara Koçak, bu dönemde çocukların sağlıklı ve dengeli bir beslenme kültürü edinmesi için anne-babalara ve okullara düşen sorumlulukları anlattı.
Ebeveynler ve okul koordine olmalıdır
Çocuklar öğrenmek için sağlıklı olmalıdır, ama onlara nasıl sağlıklı olacaklarını öğretmeden bunu başarmalarını bekleyemeyiz. Bu nedenle, onlara doğru beslenmeyi anlatmalı ve öğretmeliyiz.
Bu noktada okullara ciddi bir görev düşmektedir. Ancak anne-babaların da, konunun takipçisi olması çok önemlidir. Ebeveynler, mutlaka okul menüsünü takip etmeli ve akşam yemeği seçeneklerini buna göre belirlemelidir. Okullar, anne-babaları da sürece dâhil ederek sorumluluğu paylaşmalı ve özellikle egzersize özendirici çalışmalara ders programlarında daha fazla yer vermelidir.
Yemek yeme alışkanlığı doğal yollarla aşılanmalıdır
Çocuklu ailelerin, ailece yemek yeme alışkanlığına sahip olması oldukça önemlidir. Çocukların sağlıklı beslenme alışkanlığı edinmesi bakımından masa başında, televizyon izlemeden veya başka dikkat dağıtıcı herhangi bir şey yapmadan düzenli öğünler yemenin önemi zaten biliniyordu. Ancak çeşitli araştırmalar duruma başka bir boyut getirerek hastalığa dönüşecek davranışların oluşmaması için de ailece yemek yemenin önemini ortaya koyuyor. Fakat dikkat edilmesi gereken, bu konuda olabildiğince doğal bir tutum takınmak. Çünkü yeme bozukluğu ortaya çıkması kaygısıyla sağlıklı beslenme üzerine sık sık konuşan ebeveynler, çocuklarında ileride bu konuda takıntı gelişmesi veya tam tersine tepki doğurması riski ile karşılaşabilir.
Unutmayın ki, çocuğunuz en temel olarak sizi model alacaktır, ona beslenmeye dair bir takım şeyleri öğretmek için özel çaba harcamadan, kendi beslenme alışkanlığınızla örnek olmanız en iyi yöntemdir. Sadece doğruları anlatmak çocukların bakış açısını değiştirmeyebilir, ancak anlattıklarınızı destekleyen bir ortamda büyüyen ve sizin de söyledikleriniz ile davranışlarınızın aynı olduğunu gören çocuk ancak bu şekilde istenilen alışkanlığı kazanabilir.
Çocuklara sağlıklı beslenme alışkanlığı kazandırmada etkili 10 yöntem
Çocuğunuzun sağlıklı besin tercihleri yapabileceği bir çevre yaratmak, çocuğunuzun sağlığını olabildiğince garanti altına almak için en önemli adımlardan biridir. Destekleyici bir çevre için uğraş vererek, siz ve aileniz sağlıklı besinlerle sağlıklı şekilde ilişki kurabilir. Kendiniz örnek olarak, çocuklarınıza sağlıklı besinleri öğretebilirsiniz.
- Yemeklerde aşırı kısıtlama yapmayın: Besinleri kısıtlamak, çocuktan kaçırmak çocuğunuzun anoreksiya ya da sonrasında bulimia gibi yeme bozuklukları geliştirme riskini arttırabiliyor. Yemekleri kısıtlamak yerine besin değeri daha iyi olan besinlerden bulundurun ve siz de onları tüketin.
- Elinizin altında sağlıklı besinler bulundurun: Çocuklar en kolay ulaşılabilir ne varsa onu yerler. Dolabınızda, çok yağlı ve şekerli atıştırmalık bulundurmak yerine, her zaman taze meyveler bulundurun. Kendi beslenmenize de bu yönde dikkat edin. Yaptıklarınıza şahitlik eden çocuğunuz için de meyve yemek daha tanıdık gelecek ve abur cubur yerine onları tercih edecektir. Çocuğunuzda doğduğu günden itibaren davranış modeli geliştirebilirsiniz. Alışkanlıklarını büyüdükten sonra değiştirmek çok zor olur.
- Besinleri “iyi” ya da “kötü” diye etiketlemeyin: Bunun yerine, çocuğunuzun önemli yaptığı herhangi bir şeyle (spor ya da okulda yaptığı herhangi iyi bir şeyi) bağdaştırın. Çocuğunuza balık gibi az yağlı proteinlerin ve süt ürünlerindeki kalsiyumun kendisine spor yaparken güç vereceğini, eğer bunları tüketirse çok daha başarılı olabileceğini anlatın. Meyve ve sebzelerdeki antioksidanların, cilde ve saça iyi geldiğini onları daha sağlıklı olmasını sağlayacağını hatırlatın. Sağlıklı bir kahvaltı etmenin tüm gün sınıfta dikkatini rahatlıkla korumasına destek olacağını söyleyin
- Sağlıklı seçimleri överek destekleyin: Çocuğunuz sebze, meyve, tam tahıllı ürün ya da az yağlı süt ürünleri gibi sağlıklı besinlerden seçim yaptığında, küçük bir gurur gülümsemesi ya da övgü cümlesiyle teşvik edebilirsiniz. İyiyi fark ettiğinizi de yumuşakça hissettirin.
- Sağlıksız seçimler için eleştirmeyin: Çocuklar yağlı, kızarmış, sağlıksız besinleri seçtiklerinde, onları daha sağlıklı seçimler yapmaya teşvik edebilir ve bu seçeneklerden önerebilirsiniz ama kırıcı eleştiri yapmayın.
- Yemekleri hiçbir zaman ödül olarak kullanmayın: Bu durum, sonraları kilo problemi olarak çocukta kendisini gösterebilir. Zor zamanlarında ilk aklına gelen şey yemek olabilir. Bunun yerine, çocuğunuzu fiziksel olarak eğlenceli bir şeyle ödüllendirebilirsiniz. Parka gitmek ya da birlikte oynayabileceğiniz bir oyun güzel bir ödül olabilir.
- Akşam yemeklerini ailece yiyin: Eğer bu bir gelenek değilse, gelenek haline getirin. Araştırmalar öyle gösteriyor ki, akşamları aileleriyle yemek yiyen çocukların daha sağlıklı beslendikleri ve ergenlik dönemlerinde ciddi sorunlarla karşılaşma riskleri oldukça az. En azından haftada 1 akşamla başlayabilirsiniz, sonra 3 ya da 4’e çıkarabilirsiniz ve bunu bir alışkanlık haline getirebilirsiniz.
- Tabakları mutfakta hazırlayın: Servisi masada yapmak ve ikinci tabak almaya ortam hazırlamak yerine, herkesin tabağına her bir yiyecekten doğru porsiyonla servisi mutfakta yapın. Bu, çocuklarınıza sağlıklı porsiyon büyüklüklerini öğretecektir. Eğer sağlıklı porsiyon büyüklüklerine alışırlarsa, gelecekte de bunu kontrol etmeleri daha kolay olur.
- Kontrolü kısmen onlara verin: Tabaklarındaki her bir yemekten 3 ısırık almalarını ve her birine 1 ile 10 arasında sayı vermelerini isteyin. Özellikle belli başlı sebzeler gibi sağlıklı besinler yüksek puanları alıyorsa, onlardan daha fazla servis edin. Çocuklarınızın daha düşük puan verdiği besinleri önerin. Bu, çocuklarınızın karar verme sürecine dâhil olmalarını sağlar. Böylece, akşam yemeği ailecek yapılan bir aktivite haline gelmiş olur.
- Çocuk doktoru ve beslenme uzmanı ile iletişimde olun: Her zaman sağlık profesyonelleri ile iletişimde olun. Özellikle de kilo alma ve verme süreçlerinde ya da çocuğunuzun yediği herhangi bir besin hakkında belirgin bir yardım için uzmanların desteğini alın. Çocuğunuzu hiçbir zaman çok şişman ya da çok zayıf diye kendiniz teşhis etmeyin ve sakın suçlamayın.
