Alphan Manas’ı tanıyabilir miyiz?
1962 İzmir doğumluyum. Ege Üniversitesi Tekstil Mühendisliği bölümünden mezun olduktan sonra New York Eyalet Üniversitesi’nde Üretim Yönetimi lisans üstü eğitimi aldım.
Evli ve üç çocuk babasıyım. İşadamı / girişimci kimliğimin yanı sıra, sırasıyla; Institute of Ecolonomics’in Yönetim Kurulu Üyesi. World Future Society Türkiye Başkanı, Fütüristler Derneği kurucusu ve onursal başkanıyım. Mensa High IQ Society üyesi Mensa Üstün Yeteneklileri Destekleme Derneği Kurucusu ve Başkanıyım.
Kamboçya Fahri Başkonsolosu olarak görev yapıyorum Kamboçya hükümeti tarafından da Aralık 2009’da Kamboçya Devlet Nişanı aldım.
Mensa’nın kurucuları arasında yer alıyorsunuz? Fikir nasıl doğdu?
Çevremdeki üstün yetenekli çocukların ve ailelerinin yaşadığı sıkıntı ve zorlukları göz önüne alarak; kendi hayatımdan da yola çıkarak; konunun sadece ulusal değil uluslararası boyutunu da düşünerek sevgili dostum Hulusi Berik ile birlikte Mensa’yı Türkiye’de yapılandırmaya karar verdik.
Mensa’nın yaptığı ve planladığı çalışmalar hakkında bilgi verebilir misiniz?
Mensa 'nın temelde varoluş nedeni; zeka seviyesi hariç insanlar arasında hiçbir ayrım gözetmeksizin; üstün yetenekli nüfusa ilişkin bir sosyal topluluk oluşturup onlara yarar sağlamak; yaratıcı fikirler üretebilecekleri ve geliştirebilecekleri ortamı oluşturmak, ortaya çıkan fikirlerin desteklenmesi sonucunda topluma faydası dokunacak işler ortaya çıkarmaktır.
Gözetim psikologlarımız tarafından uygun şekilde yönetilmiş ve denetlenmiş bir zeka (IQ) testinde genel nüfusun en üst %2’lik kısmına girecek kadar puan alan; IQ seviyesi %2’lik kısma girmiş insanları üyeliğe kabul eden Mensa; bu özellikteki kişilere kendileri gibi olan insanlarla sosyalleşme platformu sağlamak amacı ile faaliyet göstermektedir.
Düzenlediğimiz bölgesel buluşmalar ile üyelerimizin görüş ve davranışlarının incelenmesine olanak sağlarken, bu sayede özel ilgi grupları oluşturmayı, üyelerimiz arasında entelektüel seviyede bir etkileşim sağlamayı, zeka ile ilgili projelerde araştırmacılara destek olmayı hedeflemekteyiz. Bu aşamada kurumlar arası işbirliği içerisinde olmak bizim için son derece önemlidir. Tövitel, Rehberlik ve Araştırma Merkezleri, Bilim Sanat Merkezleri, üstün yetenekli çocuklara eğitim veren tüm kurum ve kuruluşlar bu yelpazede yeralmaktadır. Nitekim derneğimize %2’lik dilime kayıt olmuş bireylerin yönlendirmesi, okul ve yardımcı kuruluş taleplerinde bize gelecek olan birey ve kurumlara verilecek danışmanlık hizmetleri, veli bilgilendirme seminerleri, planlanan kamp ve bunun gibi organizasyonlara destek sağlamak amacı ile ortak projelere start verilmiştir. Liderlik, yaratıcılık ve yenilik adına çıkılacak yolculukta önemli bir platform olduğuna inandığımız ilki Atina’da düzenlenen ‘Eğitimde Mükemmellik’ konulu ‘Uluslararası Üstün Zekalılar Konferansı’ ve bu gibi etkinlikler konusunda dünyadaki gelişmeleri yakından takip etmekteyiz ve bunların ülkemizde yaygılaştırılmasını sağlamak amaçlı da çalışmalar yürütmekteyiz. Ayrıca; Mensa İnternational, Australia, Austria, Belgium, Brazil, Bulgaria, Canada, Channel Islands, China, Colombia, Croatia, Cyprus, Czech Republic, Denmark, Finland, France, Ge, Malaysia, Mexico, Montenegro, Netherlands, The, New Zealand, Sweden, Switzerland, Turkey, United Kingdom, United States olmak üzere birçok ülkede üstün zekalı çocuklar üzerine çalışmalarını sürdürmektedir.
Üstün yetenekli çocuk kimdir? Özellikleri nelerdir?
Üstün yetenekli çocuk bebekliğinden itibaren farklılık gösterir. Hareketli bebeklerdir (hiperaktif değil!) Konuşmaya başladıktan kısa bir süre sonra çoğunlukla okuma-yazma öğrenirler. Burada hiç bir zorlama gayreti söz konusu değildir. Özöğrenim özelliğini taşırlar. Bir konuyu öğrenmek için onun kaynağına kadar inerek bilgiyi erişmek isterler. Eğitimleri ile öğrenimleri akranlarına göre çok daha kolaydır. Kendi yaş guruplarından çok farklı ilgi alanları vardır.
* Rutin ödevlerden çabuk sıkılırlar. İşleri kendi bildikleri gibi yapmak isterler.
* Sınıfta çok fazla dikkat çekebilirler.
* Başkalarının göremediği ilişkileri görebilir, dersin çoğunun sadece bu konuda tartışmaya ayırmak isteyebilirler.
* Bazen bir projeyi bitirip diğerine başlamayı istemeyebilirler.
* Ara sıra hayallere dalıp dikkatleri dağılır.
* Yersiz espriler yapabilirler.
* Bazen gereğinden fazla yenilikçi olabilirler.
* Başarısızlıklardan çok çabuk etkilenebilirler.
* Başkalarının fikirlerine yeterince önem vermeyebilirler.
Üstün yetenekli çocuklar nasıl eğitilmelidir? Böyle bir çocuğu ailesi nasıl yönlendirmelidir?
Üstün yetenekli çocuklar bizim milli servetimizdir. Bu nedenle zenginleştirilmiş özel bir eğitim şart. En iyisi böyle çocukların erken tanınıp onlar için kurulmuş özel okullara gönderilmeleridir. Ne yazık ki ülkemizde çok az sayıda kurum imkanlarını bu çocuklar için kullanıyor.
Özel okulların bir kısmında üstün zekâlı öğrencilerin olduğu gruplarda, Matematik, Türkçe, Hayat Bilgisi ve İngilizce derslerinde müfredat doğrultusunda “zenginleştirme” çalışmaları temel ilke alınarak ; tam öğrenme, çoklu zekâ kuramları, beyin fırtınası, akıl haritası ve altı şapkalı düşünme teknikleri uygulanmaktadır. Müzik ve görsel sanatlar derslerinde ise öğrencilerin kabiliyetleri doğrultusunda zenginleştirme ve üretkenlik ön plana çıkarılmaktadır.
Üstün yetenekli bir çocuğun ebevyni olmak oldukça sabır, çaba ister. Anne ve baba çoğu zaman bilmediği bir konuyu çocuğundan duyabilir. Bu nedenle kendini geliştirmeye ve öğrenmeye araştırmaya açık olmaları gerekmektedir. Öncelikle;
Doğal davranalım, zekâ ve yetenek olarak yaşıtlarına göre farklı olduğun kabullenelim ve onun da en az, yaşıtları kadar ilgiye sevgiye desteğe ve mutlu bir aile yaşantısına ihtiyacı olduğu unutulmamalıdır.
Anne-baba çocuklar çok iyi öğrendiği için sürekli bir etkinlik içinde olmaları gerektiğini düşünür Ancak çocuk kısa süre sonra aktivitelerden sıkılabilir. Doğru olan, kendileri için uygun olan ilgi alanlarını belirlemeye yardımcı olmak ve o alanlarda desteklemektir.
Yaşıtlarına göre daha hızlı öğrendiği, meraklı ve araştırmacı oldukları için ciddi soru sorarlar. Sorularına karşı ilgili ve yeterli cevaplar vermek gerekir. Sorduğu sorulara nereden buluyorsun bu soruları gibi tepkili ifadeleri kullanmamalıdır. Soru sorma cesaretini kırılmamalı, o anda müsait değilsek izah ederek müsait olduğumuzda, o anda bilemeyeceğimiz soruları da araştırarak seviyeli cevaplar verilmelidir.
Anlayışlı ve sabırlı olalım; Üstün zekâlı ve özel yetenekli çocuklar kendilerini anlayışla karşılayan ebeveynlere ihtiyaç duyarlar. Çocuklar fikirlerini, düşüncelerini, projelerini paylaşacakları anne-babaya ihtiyaç duyarlar. Ona zaman ayırın, yol gösterici olun. Hayal ürünü, sıra dışı, hayali oyun arkadaşı, olağandışı zihinsel işlemler gibi ilginç tavır ve davranışları karşısında çocuğunuza tepki gösterilmemeli, gülünmemeli, cesaretleri kırılmamalıdır.
Üstün yetenekli bir çocuk, kendini geliştirmek için neler yapabilir?
Üstün ve özel yetenekli çocukların, zeka düzeylerini ve yeteneklerini geliştirmek için; uygun kitaplar alınmalı, kütüphaneye götürülmeli, eğitimcilerden de destek alarak uygun materyaller alınmalı, koleksiyonlara, teknoloji fuarlarına götürülmeli, bilgisayar kullanarak yeni bilgilere ulaşmasında rehberlik yapılmalı, güzel sanatlarla ilgili sergilere müze ve sanat galerilerine, tarihi mekanlara, götürülmeli merakları ve öğrenme istekleri beslenmeli ve bu faaliyetler düzenli devam ettirilmelidir
Üstün yetenekli çocuklar ile ilgili sık yapılan yanlışlar veya kamuoyunda oluşmuş yanlış bir algı var mı?
Bu çocuklardan her şeyi bilmeleri bekleniyor; dört basamaklı sayıları çarpması ve sonucu söylemesi, yaşıtlarına göre olağanüstü farklı bir yanı olması bekleniyor. Oysa üstün yetenekli olmak, ilgi alanı ve yeteneğine göre farkındalık göstermektir. Bu çocuklar daha hızlı öğrenen ve bu konuda öğrendiğini hemen uygulayabilen çocuklardır.
Üstün yetenekli bir çocuğun Mensa’ya üye olabilmesi için neler yapması gerekir?
MEB ve resmi makamların onayladığı kurumlardan aldığı belgenin bir kopyasını (IQ seviyesi %2’lik kısma girmiş) beyan etmesi, yeterli. Bu belgeyi www.mensa.org.tr adresinden başvuru formu doldururken yüklemesi – veli bilgileri ile birlikte- üye olması tek kriter.
Mensa’nın gelecek planları arasında farklı projeler var mı?
Düzenlediğimiz bölgesel buluşmalar ile üyelerimizin görüş ve davranışlarının incelenmesine olanak sağlarken bu sayede özel ilgi grupları oluşturmayı, üyelerimiz arasında entelektüel seviyede bir etkileşim sağlamayı, zeka ile ilgili projelerde araştırmacılara destek olmayı hedeflemekteyiz.
Nitekim derneğimize %2’lik dilime kayıt olmuş bireylerin yönlendirmesi, okul ve yardımcı kuruluş taleplerinde bize gelecek olan birey ve kurumlara verilecek danışmanlık hizmetleri, veli bilgilendirme seminerleri, planlanan kamp ve bunun gibi organizasyonlara destek, uluslar arası ve ulusal araştırmaların üyelere dağıtımı ve benzeri organizasyonları sağlamak amacı ile ortak projelere başlanmıştır.
Ülkemizde normalin üstünde yetenek, motivasyon ve yaratıcılık bileşenlerini sonucunda ortaya çıkan özelliğe barındıran bireyleri Cumhuriyetimizin 100’üncü yılında Nobel Ödülünü alacak bilim adamlarını yetiştirebilmek adına…