Baba çocuk ilişkisi nasıl geliştirilir? Bu konuda bilinmesi gereken anahtar kavramlar var. İyi bir baba olmak için ne yapmalısınız, birlikte bakalım.
Baba çocuk ilişkisinin nasıl olması gerektiğine dair HealthyPlace’te şu bilgilere yer veriliyor:
Katılım, etki ve sevgi: baba-çocuk ilişkisini üç anahtarı. Bazen duygularını ifade etmeyi zor bulabilirler, ancak çoğu baba çocuklarını ve ailelerini önemsiyor.
Aile hayatının doyurucu desteği, toplumumuzdaki babaların geleneksel rollerinin veya popüler imgelerinin bazılarıyla çelişmektedir. Nedir bu roller?
Cüzdan: Bu baba ailesine maddi destek sağlamakla meşgul. Eve para getirmek için uzun saatler çalışabilir ve çocukların bakımında aktif rol almaz. Para kazanmak, bu babanın aileye katılımını aksatır.
Disiplin: Bu “zor” bir baba, disiplin ve ailenin sorumlusu. Ayrıca, iyi bir babanın çocuklarından duygusal olarak uzak kaldığına inanabilir, bu nedenle sevgi ifadeleri kullanmaktan kaçınır.
Arkadaş: Bu baba çocukları için “gerçek bir dost” olmaya çalışır, ancak çabaları genellikle sakar veya aşırıdır. Çocuklarını anlamıyor ve ne yapılacağı konusunda kafası karışık. Ayrıca, aile içinde kendisine saygı duyulmadığını düşünebilir.
Bu geleneksel klişeler şimdi bir babanın başka bir görüntüsü ile çatışıyor:
Bakıcı: Bu baba, dayanıklılığı hassasiyetle birleştirmeye çalışır. Çocuklarını sever, ancak sağlam ve adil sınırlar koymaktan korkmaz. O ve eşi çocuk yetiştirme ve ev bakımı konusunda işbirliği yapabilirler.
Bu tür bir babalar her zaman var olmuştur. Ancak bu rolü seçen erkeklerin sayısı artıyor. Bugün birçok baba aile hayatının ödüllendirici olabileceğini ve çocuklarının katılımına ihtiyaç duyduğunun farkında.
Baba Çocuk İlişkisi
Rollerdeki bu değişim iki önemli sosyal değişmeden etkilenmektedir: çalışan kadın sayısındaki artış ve artan boşanma oranı. Giderek daha fazla sayıda annenin işgücüne katılması ile babalardan evde daha fazla sorumluluk almaları istenmektedir. 1979’da 3 yaşın altındaki çocukların annelerinin yüzde 40’ı istihdam edildi. Birçok baba, aile hayatının kenarlarında kalmak yerine, çocuk bakımı ve ev temizliği konusunda daha fazla katılımcı oluyor.
Toplumumuzdaki bu değişiklikler nedeniyle, birçok erkek kendi babalarıyla olan ilişkilerinden oldukça farklı aile ilişkileri geliştirmeye zorlanmaktadır. Rehberlik için kendi çocukluk deneyimlerine kolayca geri dönemezler. 20 veya 30 yıl önce babaları için çok iyi çalışan şey, bugün babaların karşılaştığı zorluklarla hiç işe yaramayabilir.
Sosyal tutumlardaki bu değişiklikler, erkeklerin baba ve eş olarak yükümlülüklerini yerine getirmek için daha fazla seçeneğe sahip oldukları anlamına gelir. Bazı erkekler duygularını daha açık ifade ederken, diğerleri daha fazla içe dönük olabilir; bazıları çok küçük çocukların arkadaşlığından ve oyunlarından zevk alırken, diğerleri büyük oğulları ve kızları ile ilgilenmeyi tercih edecektir. Babalar belirli bir klişeleştirilmiş kalıba uymaya çalışmak zorunda değildir.
Sosyolog Lewis Yablonsky’ye göre, bir erkeğin baba tarzı aşağıdaki güçlerin bir kısmından veya hepsinden etkileniyor: baba olma hevesi, kendi babasının davranışı, kitle iletişim araçları tarafından öngörülen bir baba olmanın görüntüleri, mesleği, mizaç, aile üyelerinin birbirleriyle olan ilişkisi ve sahip olduğu çocuk sayısı. Ne kadar ideal görünse de, tek bir baba ya da annelik tarzı herkes için doğru değildir.
Kişisel stilleri ne olursa olsun, çoğu baba çocukları ile tatmin edici bir ilişki kurmak istiyor. Her ne kadar bunu kelimelere dökemeseler de, çoğu baba çocuklarının kendileri için önemli olduğunu biliyor. Psikoterapist Will Schutz’a göre iyi bir ilişkinin üç şeye ihtiyacı vardır: katılım, saygı – etki ve sevgi.
Katılım: Bir İlişkinin Temeli
Herhangi bir ilişkideki ilk adım, her iki kişinin diğerinin kendileriyle ilgilendiği ve onlarla birlikte olmak istediği hissidir. Birçok baba, çocukları doğmadan önce bu tür bir ilişkiye hazırlanır. Katılımı isteyen bir baba eşinin hamileliğiyle ilgilenir ve çocuğun doğumu için hazırlıklar yapar. Çocuk doğduğunda bebeği tutmaya heveslidir. Sayısız küçük şekilde, bu baba katılımı gösterir: çocuklarına dokunup oynayabilir, onları tutabilir ve onlarla konuşabilir. Bu şeyleri yaparak net ve vurgulayıcı bir mesaj gönderir:
Ben senin baban olmak istiyorum. Seninle ilgileniyorum. Seninle olmaktan zevk alıyorum. Sen ve ben benim önemli bir ilişkimiz var.
Her çocuk, babası ve annesinden bu tür bir katılımı hissetmek ister. Onsuz, bir çocuk kendini yalıtılmış ve reddedilmiş hisseder.
Araştırmanın Gösterdiği Hususlar Baba-çocuk katılımı ile ilgili araştırma şunları göstermektedir:
- Babalar çocuklar için önemlidir;
- Babalar çocuklara duyarlıdır;
- Babalar çocuklarla annelerden farklı şekilde oynarlar.
Anneler öğretimle daha fazla ilgilenirken, babaların oyunu daha fiziksel olarak teşvik edici görünmektedir.
Sonuç olarak, çocuklar babaları oyun partneri olarak tercih ediyor gibi görünse de, stresli bir durumda annelerine dönme olasılıkları daha yüksek olabilir. Bu tercih babalarının çocuklarıyla oynamaya zamanlarının büyük bir kısmını annelerden daha fazla harcamaları olabilir. Bir araştırmacı, bir babanın küçük çocuklarıyla geçirdiği zamanın yaklaşık yüzde 40’ının, annenin zamanının yaklaşık yüzde 25’inin aksine oyunda geçtiğini belirtti. Babalar oyunda annelerden daha az toplam zaman geçirebilse de, oyun türleri ve bu tür bir sürece dahil olmaları ilgi çekici oyun ortaklarıdır.
Elbette bu modelde istisnalar vardır. Bazı erkekler çocuklarla oynamaktan hoşlanmazlar ve bazı anneler uyandırıcı, fiziksel bir çocuk oyun biçimini tercih edebilir. Ayrıca, her iki ebeveyn de çalıştığında, aileye yönelik ek talepler, bir veya iki ebeveynin çocuklarından zevk almak için harcadığı zamanı etkileyebilir.
Babalar İçin Öneriler
Babalar çocuklarıyla nasıl daha fazla ilgilenebilirler? İlk olarak, çocuklarının her birine mümkün olduğunca sık özel ilgi gösterebilirler. Zaman içinde babalar dışarıdaki dikkat dağıtıcı unsurlara müdahale etmeden çocuklarıyla vakit geçirmenin tadını çıkarabilirler. Sonuç olarak, çocuklar bunu fark eder ve özel hissedeceklerdir. Bunun nasıl gerçekleştirileceğine dair tek bir formül yoktur. Bir baba ve çocuk birlikte oynayabilir, konuşabilir, bir beceri öğrenebilir veya birlikte okuyabilir. Önemli olan birbirlerini fark etmeleri ve ortak bir ilgiyi kabul etmeleridir. Bu tür rahatsız edilmemiş dikkat, her birinin diğeri için önemli olduğu duygusunu teşvik eder.
Babalar ayrıca çocuklarına iş dünyalarına bir göz atabilir. Çocuklar ev dışında yaşamın nasıl olduğunu ve ebeveynlerinin işte ne yaptığını bilmek ister. Birçok çiftçi aile ve küçük işletme, çocuklarını erken yaşta işlere dahil eder. Diğer mesleklerdeki ebeveynler, çocuklarına çalışmalarına bir göz atmayı daha zor bulabilir, ancak kısa ziyaretler veya turlar bile yardımcı olacaktır. İş dünyası ve sanayi yavaş yavaş pek çok işçinin de ebeveyn olduğunu kabul etmeye başlıyor ve bu rolün düzenlenmesinin iş performansı üzerinde olumlu bir etkisi olabilir. Bazı endüstriler, çalışanlarının çocukları için gündüz bakım merkezleri sunmaktadır. Hem anneler hem de babalar molalar sırasında çocuklarını ziyaret edebilirler.
Etki: İlişki Kurmak
Bir ilişkide katılım sağlandığında, etki bir sonraki adımdır. Her insan söylediği veya istediği şeyin diğeri için önemli olduğunu hissetmek ister. Her biri dinlenmek ve tartışmalara ve kararlara dahil olmak istiyor. Bu kişisel güç duygusu, diğer kişiye olan özdeğer ve saygı duygularını teşvik eder.
Etki, ebeveyn-çocuk ilişkilerinde önemli bir konudur. Babalar ve anneler çocuklarının onları dinlemelerini ve sınırlarına uymalarını ister. Ebeveynler bazen çocuklarının davranışları üzerinde kontrol sahibi olmak zorundadır.
Ebeveynler bazen makul derecede disiplinli olmakla birlikte, çocuklarının isteklerine de makul sınırlar da izinverebilirler. Çocuklara mahremiyet alanı sağlamak, kendi kıyafetlerini seçmelerine izin vermek ve harçlıkları ile kendi alışverişlerini yapmalarına izin vermek, çocukları etkileme örnekleridir.
Çocuklarının isteklerine saygı gösterdiğinde, ancak makul sınırlar koyduklarında ve sürdürdüklerinde, ebeveynler başka bir açık ve empatik mesaj gönderir:
Mutlu ve sorumlu bir insan olabilmen için sen, önemsiyorum. Gücümü seni korumak ve beslemek için kullanacağım. Ama kendin için önemli olduğunu düşündüğün şeylerle de ilgileniyorum. Yavaş yavaş kendi başına daha fazla karar vermene izin vereceğim, böylece yetişkinliğe ulaştığında, kendin için dikkatli bir şekilde başa çıkabileceksin. Sana saygı duyuyorum ve biliyorum senin saygına layıkım.
Çocuklar ebeveynlerinin güçlü olmasını istiyor. Bazen tehditkar bir dünyadan ve kendi olgunlaşmamışlıklarından ve kontrol kaybından korunmuş hissetmeleri gerekir. Ancak ebeveynlerinin hakimiyeti karşısında bunalmak istemiyorlar. Kendi öz saygıları için, çocukların bir miktar kişisel etki ölçüsüne ihtiyaçları vardır.
Sevgi: İlişki Derinleşir
İnsanlar bir ilişkide kabul edildiğini ve saygı duyulduğunu hissettiğinde, karşılıklı sevgi duyguları geliştirmeye başlarlar. Çocuklarıyla hiç ilgilenmeyen ve çok izin veren veya çok baskın olan ebeveynlerin çocuklarına yakın olmaları muhtemel değildir. Hassasiyet göstermeyen sürekli uyanık disiplinler olmayı bekleyen babalar, ilişkilerine mesafe koyan bir soğukluk ortamı yaratırlar. Bazen etki acı verici olabilir.
Ebeveynler söz ve eylemlerle sevgiyi ifade ederek, çocuklarına başka bir açık ve empatik mesaj gönderir:
Sana yakın olmak istiyorum; Seni seviyorum. Bence özelsin. Beni daha iyi tanıyabilmek için kendimi paylaşmaya hazırım. Bana neşe veriyorsun.
En yakın ilişkilerimizde bu sevgi bağlarını ararız. Bu duygular hakkında konuşmak geleneksel olarak kadınlar için erkeklerden daha kolay olmuştur, ancak önceki örnekteki baba gibi, erkekler samimiyet ve şefkatin önemini kabul etmeye başlamaktadır. Ayrıca kendilerinin daha yumuşak taraflarını ifade etmeye daha istekli olurlar.