Yapılan araştırmalar, çocukların 0-5 yaş arasındaki deneyimleri ile karakterlerinin ve kişiliklerinin yaklaşık yüzde 90’ını oluşturduğunu gösteriyor. Duyarlı, empati kurmayı bilen, tüm canlıların haklarına saygı gösteren çocuklar yetiştirmek için bu noktada ebeveynlerin sorumluluk üstlenmesi gerekiyor.
Çocuklara erken yaşta duyarlılık ve bilinç kazandırmak için çocuklara İnsan Hakları Evrensel Bildirgesini okumanız ya da empatinin önemi hakkında konuşmalar yapmanız gerekmiyor. Küçük hadiseler ve ayrıntılar çocukların algısının şekillenmesinde büyük öneme sahip olduğundan; detaylara dikkat etmeniz gerekiyor.
- Çocuklara Kendilerini Sevmeyi Öğretin
Çocuğun kendini sevmesi, değerli olduğunu hissetmesi ve kendine güvenmesi çocuğun gelişimi açısından oldukça önemlidir. Çocukların çevresindeki insanlara, hayvanlara, çevreye ve eşyalara saygı göstermesi ve değer vermesi için kendini sevmesi şarttır. Kendine saygı duymayan ya da kendini değersiz hisseden çocukların, başkalarına saygı duyması ya da değer vermesi beklenemez.
- Kullandığınız Sözcüklere ve Benzetmelere Dikkat Edin
Yaygın olarak kullandığınız benzetmelerin ve sözcüklerin herhangi bir ayrımcılığa yol açmadığından emin olun. Bir ırka, dine ya da cinsiyete karşı kullandığınız olumsuz veya aşağılayıcı terimler, çocukların da aynısını tekrar etmesine yol açar. Bunun için kendinizi sık sık denetlemeniz gerekebilir. Toplumda yaygın olarak kullanılan benzetme, deyim ve yerleşik sözcüklerin çocukları etkileyebileceğini unutmayın. Örneğin; “bilim adamı” yerine, “bilim insanı” demeye özen gösterin.
- Neleri Övdüğünüze ve Eleştirdiğinize Dikkat Edin
Yapılan araştırmalar, çocuklar ebeveynleri tarafından sürekli tekrarlanan durum ya da davranış biçimlerinden ziyade; ebeveynlerinin yaptıkları davranışları benimsiyor. Bu nedenle, olaylara nasıl yaklaştığınız, hangi durumları övdüğünüz ya da eleştirdiğiniz çocukları doğrudan etkiliyor. Şiddeti öven, çatışmaları haklı gören tutumlardan kaçının. Çocuklarınıza şiddetin hiçbir türlüsünün kabul edilemez olduğunu öğretin.
- “Yaşam Hakkı Her Şeyin Üstündedir”
Çocuklarınıza tüm insanların yaşam hakkına sahip olduğunu ve bu hakkın tüm canlılar için geçerli olduğunu söyleyin. Barışçıl ve duyarlı bir çocuk yetiştirmek için çocuğunuzun şu cümleyi benimsemesini sağlayın: Yaşam hakkı her şeyin üstündedir. Durum ne olursa olsun, bir insanın yaşam hakkına yönelik hiçbir saldırıyı meşrulaştırmayın. Canlıların yaşam haklarına yönelik saldırıları ve şiddeti hiçbir şekilde kabul etmeyin ve her fırsatta kınayın. Yalnızca insanların değil; hayvanlara, bitkilere ve cansız varlıklara karşı saygı duymayı çocuklarınıza öğretin.
- Çocukların Farklı Kültürleri Öğrenmesini Sağlayın
Barışçıl bir çocuk, kendi çevresindeki insanların ve canlıların da farkındadır. Çocuklara farklı kültürleri tanıtmanız, canlı türlerini öğrenmelerini sağlamanız, inanç türleri hakkında bilgi vermeniz çocuğun hem bakış açısını geliştirir hem de yaşadığı dünyanın farkına varmasını sağlar.
- Yaşam Alanlarınızda Barış Ortamını Kurun
Ev, okul, oyun mekanları gibi alanlar, yaşadığımız toplumun ve dünyanın küçük birer pratiğidir. Çocuğunuzun yaşam alanlarında barışçıl bir ortam sağlamadan, çocuğunuzun barışçıl bir birey olarak yaşaması mümkün olmaz. Bu nedenle; ev ortamında barışçıl bir alan oluşturun.
- Çocuklarınıza Şiddet Türlerini Öğretin
Şiddetin olduğu yerde barıştan söz etmek mümkün değildir. Barışçıl bir dünya için çocuğunuzun şiddet hakkında bilinçlenmesini ve şiddetle mücadele etmesini sağlayın. Yalnızca fiziksel şiddet değil, duygusal, ekonomik ve cinsel şiddet türleri hakkında da çocuğunuzun bilinçlenmesini destekleyin.
Erken çocukluk döneminde, çocuklarınız sizin davranışlarınızı örnek alacağından, hiçbir zaman şiddet uygulamayın ve şiddeti övmeyin. Okul çağındaki çocuklara ise şiddet kavramları hakkında bilgi vererek, şiddetten korunmalarını ve şiddetle mücadele etmelerini sağlayın. Daha fazla bilgi için bkz. Akran Zorbalığı
- Aldığınız Hediyelere Dikkat Edin
Çocukların oyuncak tabanca, oyuncak el bombası hatta oyuncak su tabancası ile oynaması sakıncalıdır. Çocukların –özellikler erkek çocuklarının- bu oyuncakları sevdiği düşüncesi ise tamamen bir yanılgıdır. Siz çocuklara hangi rolü uygun görürseniz, çocuklar beklenmedik bir durum olmadıkça onu sahiplenir. Çocuklara alınan oyuncaklar, onların kişilik gelişiminde önemli bir yere sahiptir. Dolayısıyla çocuklara yapıcı olmasını teşvik eden, yeni şeyler üretmesini sağlayabilecek, şiddet ya da öfke çağrıştırmayan oyuncaklar alın.
Çocuklara hediye alırken, cinsiyetlerine göre seçim yapmayın. Çocukların bakış açısını zenginleştirecek, hayal gücünü geliştirecek hediyeleri tercih edin.
