Baskı çalışmaları nasıl yapılır? Özellikle okul öncesi eğitimde çocukların gelişimini destekleyen baskı etkinlikleri için hangi malzemeler gerekir?
Okul öncesi eğitiminin çocuklar için çok özel bir yeri vardır. Çocuk ilk kez aile çevresinden ayrı olarak dış dünya ile tanışır. Bir anlamda kendi başına hayatı çözmek, karşılaştıkları problemlerle başa çıkmak, toplumsal bir varlık olarak kendi kişiliğini oluşturmak durumunda kaldığı bir arenanın içindedir. Kurum bunları sevgi dolu bir ortamda, aynı zamanda da sınırları belli bir program çerçevesinde çocuğa dayatmadan, hissettirmeden vermek zorundadır. Başka bir değişle çocuk bu kazanımları kendi keşfediyormuş gibi hissederek, zevk duyarak edinme durumundadır.
Baskı çalışmaları çocuğun gelişimine nasıl etki eder?
Sanat Etkinliklerinin Çocuk Gelişimine Etkisi
Sanat ve Motor Gelişim
Sanat etkinlikleri çocukların kaba motor ya da büyük kasların ve küçük kasların yani ince motor becerilerinin gelişiminde büyük rol oynamaktadır. Etkinlik esnasında fırçalarla boya çalışmaları yaparken kollarını, parmaklarını ve vücudunun üst kısmını kullanmaktadır. Oyun hamuru ile oynarken; koparma, yuvarlama, şekilverme, yoğurma gibi daha çok küçük kas becerisi gerektiren hareketleri yapmaktadır. Çizgi çalışmalarında kalem tutma becerisi ve el göz koordinasyonu gelişmektedir. Makaslakesmek, aç-kapat ritmik hareketlerini içeren diğer bir fiziksel etkinliktir. Daha çok küçük kas becerilerinin gelişimine ve kullanımına yöneliktir. Kısacası sanat fiziksel ve manipülatif bir etkinliktir.
Sanat ve Sosyal Gelişim
Küçük çocuklar kendileri ve diğer bireyler hakkında sürekli bir şeyler öğrenmektedir. Çocuklar sanat yoluyla kendilerini ifade ederler. Sanat çocukların kendilerini rahat hissetmesine, neyi sevip sevmediklerini ve neyi yapıp yapmayacaklarını öğrenmelerine yardımcı olmaktadır. Çocuklar sanat etkinlikleri sayesinde sabırla bekleme, sırasınıbekleme, başkalarınıdinleme, eşyalara zarar vermeme, kurallarauyma, başkalarının haklarına saygı gösterme gibi pek çok sosyal beceriyi kazanırlar.
Sanat ve Duygusal Gelişim
Sanat duygusal anlamda zevk veren bir faaliyettir. Çoğu çocuk yaptıkları sanat etkinlikleriyle ilgili mutluluk, sevinç ve gurur duyar. Bu duygular ruhsal sağlığa ve hislere olumlu olarak yansır. Sanat, çocukların kendileri için duygusal anlamda önemli olan nesne, fikir, insan, yer, deneyim, olay ve duyguları sözsüz olarak ifade etmelerine yardımcı olmaktadır. Genelde çocuklar kendileri aileleri ya da arkadaşları hakkında ileri seviyede duygu yüklü konu ya da hisleri sözlü olarak dile getiremez ya da getirmek istemez. Sanat, buduyguların, hayalkırıklıklarının, korku ya da fantezilerin ortaya konup paylaşılabilmesine olanak sağlar. Sanat sadece duygularını ifade etmeyi değil başkalarının duygularını da tanımayı ve anlamayı öğretir.
Sanat ve Bilişsel Gelişim
Sanat çocuğun dünya ile ilgili bildiklerini yansıtır. Farklıinsanlar, yerler ve nesnelerle doğrudan tecrübe yaşayan çocukların sanat ile uğraşırken tercih yapabilecekleri konular daha çoktur. Örneğin hayvanat bahçesine hiç gitmemiş ya da evcil hayvanlarla karşılaşmamış çocuklar sanat çalışmalarında büyük ihtimalle hayvanlara hiç yer vermeyecektir. Bireyin sanat yoluyla bir nesneyi tekrar oluşturabilmesi için önce o şey hakkında bilgi sahibi olması gereklidir. Fikir olgu ve deneyimleri sanata dönüştürmek pek çok düşünme becerisi, neyin temsil edileceği ve bunun nasıl gerçekleştirilebileceğine karar vermeyi gerektirir. Örneğin bir ev yaparken pastel boya mı kullanmalı yoksa sulu boya mı kullanmalı ya da evi hamurdan mı yapmalı? Yapılacak iş planlanmalı, organize edilmeli ve gereken seçimler yapılmalıdır. Sanat yoğunlaşma, başlanılan işe devam etme ve sonuna kadar götürebilmeyi gerektirir. Bunların her biri aynı zamanda önemli birer çalışma becerisi ve alışkanlığıdır.
Baskı Çalışmaları Çeşitleri
Patates Baskısı
Temizlenip yıkanan patatesler ortadan ikiye bölünür. Patateslerin üzerine istenilen figürler çizilerek çıkarılır. Kullanıma hazır hale gelen patatesler etkinlik masalarının üzerine konur. Çocuklarpatateslerin üzerini boyayarak resim kâğıdının üzerine bastırırlar, bu şekilde kâğıt üzerine figür çıkmış olur.
Soğan Baskısı
Soğanlar ortadan ikiye bölünür. Üzerleri boyanarak resim kâğıdına çocuklar tarafından istenilen şekiller yapılır.
Marul Baskısı
Bir demet marulun köküne yakın kısmı bıçak yardımıyla kesilir. Kök tarafı istenilen renklerde boyanarak resim kâğıdına bastırılarak şekil çıkarılır.
Pırasa Baskısı
Pırasaların sap kısmı ister ortadan enine bölünerek ister boyuna kesilerek kullanılır. Pırasaların kesilen yüzleri istenilen renklerde boyanarak resim kâğıdına bastırılarak şekiller çıkarılır. Pırasaların yaprak demet haline getirilerek iple bağlanır ve kesik kısımları boyanıp bu şekilde de baskı yapılabilir.
Limon Baskısı
Limonlar ikiye bölünerek(boyuna ya da enine fark etmez)iç kısımları kâğıdı ıslatmaması için çıkarılır. Ġç yüzeyleri boyanarak resim kâğıdına istenilen şekiller çıkarılır. Arzu edilirse limon kabuklarına farklı şekil ve figürler verilerek de baskı yapılabilir.
Domates Baskısı
Domatesler ortadan ikiye bölünür. Ġçinin sıvı olan kısımları kâğıdı ıslatmaması için çıkarılır. Domateslerin kesik olan yüzleri boyanarak resim kâğıdına istenilen şekiller çıkarılır.
Dolma Biber Baskısı
Dolma biberler enine ya da boyuna kesilir. Kesik olan yüzleri boyanarak resim kâğıdına istenilen şekiller çıkarılır.
Bamya Baskısı
Kuru ya da yaş bamya kullanılabilir. Bamyalar ortadan bıçak yardımıyla muntazam ikiye bölünür. Kesik yüzeyleri boyanarak resim kâğıdına baskısı çıkarılır. Ortaya çiçek şeklinde desenler çıkacaktır. Bu baskılarla istenirse farklı figürler de oluşturulabilir.
İp Baskısı
35-40 cm uzunluğunda sicim veya paket ipi bir ucuna düğüm atılarak çocuğa verilir. Kâğıt ortadan ikiye katlanır. Ġp sulu boya ile boyanır. Boyalı ip, ikiye katlanmış kâğıdın bir tarafına istenilen şekilde yerleştirilir. Bir elle ipin düğümü tutulur. Diğer elle katlanan kâğıdın üzerine sıkıca bastırılır, ip hızlıca çekilir.
Sünger Baskısı
Büyük parçalar halinde olan sünger çocukların rahatlıkla kullanabileceği boyutlarda koparılır ya da kesilir. Koparılan süngerler sulu boyaya batırılarak resim kâğıdına istenilen şekiller bastırılarak çıkarılır.
Parmak Baskısı
Çocukların en çok hoşuna giden etkinlikler arasındadır. El ve parmaklarını kullanabildikleri, hissederek yaptıkları etkinlikler çocukların her zaman tercihi olmuştur. Parmakların iç kısımları boyanarak resim kâğıdına bastırılarak şekli çıkarılır. Daha sonra bu baskılara değişik şekiller verilerek yeni figürler ortaya çıkarılır.
El ve Ayak Baskısı
El ve ayakların iç kısımları boyanır ve resim kâğıdına bastırılarak şekli çıkarılır. Ġstenirse daha sonra bu baskılara değişik şekiller verilerek hareketlendirilebilir.
Fırça Baskısı
Fırça baskısı için değişik kalınlıklarda ve genişliklerde fırçalar kullanılabilir(bulaşık fırçaları, badanafırçaları, boya fırçaları vb.). Boyaya batırılan fırçalar, resim kâğıdına bastırılarak istenilen şekil ve figürler çıkarılır.
Çatal Baskısı
Bu etkinlik için plastik ya da demir çatallar kullanılabilir. Plastik çatalların temini kolay olduğu için daha çok tercih edilir. Çatalların arka yüzleri boyanarak resim kâğıdına bastırılarak şekilleri çıkarılır. Ġstenirse eğer bu baskılar farklı figürlere dönüştürülebilir.
Poşet Baskısı
Alışveriş poşetleri avuç içinde buruşturulur ve istenilen kısımları boyanarak resim kâğıdına bastırılmak suretiyle değişik şekiller ortaya çıkarılır. Poşete farklı şekiller verilerek de baskı yapılabilir ya da oluşan şekiller kuruduktan sonra değişik figürlere dönüştürülebilir.
Makara Baskısı
Farklı ebatlarda ip makaralarının yuvarlak olan üst kısımları boyanarak resim kâğıdına bastırılmak suretiyle şekilleri çıkarılır. Oluşan şekiller istenirse farklı figürlere dönüştürülebilir.
İpli Kağıt Rulo Baskısı
Tuvalet kâğıdıya da havlu kâğıt rulolarının üzerine ip sarılır ve bu ipler fırça yardımıyla boyanır. Rulolar resim kâğıdının üzerinde bastırılarak yuvarlanır. Bu şekilde ortaya farklı şekiller çıkar.
Kapak Baskısı
Değişik ebatlarda şişe kapakları, kavanoz kapakları kullanılabilir. Kapakların iç kenar kısımları boyanarak resim kâğıdına bastırılmak suretiyle şekilleri çıkarılır.
Köpük Baskısı
Ağız kısmı geniş bir kabın içine su, sıvı sabun, değişik renklerde gıda boyası konulur ve pipet yardımıyla üflenerek baloncuklar oluşturulur. Oluşan renkli baloncukların üzerine resim kâğıdıbastırılır. Ortayarengârenk baloncukların enteresan şekilleri çıkar. Çıkan baskılar istenilirse farklı şekillerde süslenebilir.
Yaprak Baskısı
Taze yeşil bitki ve ağaçların değişik boy ve ebatlarda yaprakları toplanır. Yaprakların damarlı olan iç kısımları boyanır ve resim kâğıdına bastırılmak suretiyle şekilleri çıkarılır. Arzu edilirse ortaya çıkan şekiller farklı figürlere dönüştürülebilir.
Tüy Baskısı
Kuş tüyü, tavus kuşu tüyü, tavuk tüyü vb. malzemeler kullanılabilir. Bunları temin etmek zor olabilir fakat temin edilirse çocukların ilgisini çekecek ve eğlenerek zevkleyapacakları alternatif baskıçeşitlerindendir. Tüyler fırça yardımıyla boyanarak resim kâğıdına bastırılmak suretiyle şekilleri çıkarılır.
Balonlu Naylon Baskısı
Balonlu naylon baskısı çıkarılmak istenen figürün şeklinde kesilerek kullanılabileceği gibi öncedenkâğıttan kesip hazırlanan figürlerin içleri balonlu naylon baskısıyla doldurulabilir.
Makarna Baskısı
Çeşitli şekillerde makarnalar kullanılabilir. Makarnaların gövdeleri ya da oval kısımları boyanarak resim kâğıdına bastırılmak suretiyle şekilleri çıkarılır. Bu şekiller yardımıyla farklı figürlerde yapılabilir. Örneğin kelebek makarnadan rengârenk kelebekler yapılabilir. Yine aynı şekilde diğer şekilli makarnalar kullanılarak ilginç şekil ve figürler ortaya çıkarılabilir.
Balon Baskısı
Balonlar çok az şişirilir ve ağızları iple bağlanır ya da düğüm atılır. Balonların altı boyanır resim kâğıdına bastırılarak şekiller oluşturulur.
Pet Şişe Baskısı
Pet şişelerin şekilli olan alt kısımları boyanır ya da tarife göre hazırlanan suluboyaya batırılıp resim kâğıdınabastırılır. Ortaya çıkan şekillerden farklı figürler oluşturulabilir.
Lif Baskısı
Bu etkinlik için banyo lifleri ya da soğan fileleri kullanılabilir. Lifler istenilen renklerde boyanarak resim kâğıdına bastırılır. Ortaya çıkan şekiller farklı figürlere dönüştürülebilir.
Baskı çalışmaları çeşitleri bunlardı. Şimdi örneklere bakalım.
Baskı Çalışmaları Foto Galeri
Kaynaklar
- Sanat Etkinlikleri – MEGEP
- Resim ve El İşi Etkinlikleri – MEGEP