Bebek egzersizleri nasıl yaptırılır? Bebek egzersizlerine ne zaman başlanmalı? Egzersizlerin önemi nedir?
Yeni doğan çocuklarda emme ya da yanağına dokunulduğunda yönünü değiştirme becerileri gözlenir. Çocukluktaki ilk 18-24 ay içinde görülen temel değişimleri açıklayabilmek için olgunluk kavramı da bilinmelidir. Olgunluk, tüm bebeklerde görülen biyolojik değişimler sonucu gerçekleşen bir olgudur. Bunlar belirli çevresel koşullar içinde, birtakım fizyolojik fonksiyonların gerçekleşmesini sağlar.
Çocuğun oturması, emeklemesi, ayakta durması gelişiminde olgunlaşmanın önemini ortaya koyar. Oturma, 3-4 aydan itibaren destekle; 7-8. aydan itibaren ise desteksiz olarak gerçekleşebilir. Emekleme, ortalama 34. haftada görülür. Ayakta durma ve yürüme, eşyaya tutunarak ya da çekerek ayakta durma 36.-40. haftalarda, tek başına 48. hafta dolaylarında gözlenir. Bir elinden tutarak yürüme 52. haftada olabilecekken, genellikle 13 aylıktan itibaren acemice de olsa yürüme başlar. 18 aylık olunca yardım olmaksızın merdiven inip çıkabilir, 2 yaşında kolaylıkla yürüyüp koşabilir.
Bebek Ne Zaman Egzersiz Yapmaya Başlayabilir?
Milli Eğitim Bakanlığı 0-36 aylık bebeklerin öz bakımıyla ilgili hazırladığı içerikte şu bilgilere yer veriyor:
Jimnastik yaklaşık olarak 4. aydan itibaren yapılabilir. Jimnastik için en uygun zaman, yemek öncesidir. Bebek temiz bir bez üzerine yatırılmalıdır. Oda sıcaklığının 21 derecenin altında olmamasına dikkat edilmelidir. Hareketler bebek hoşlandığı takdirde yapılmalı ve bebek, jimnastik için kesinlikle zorlanmamalıdır.
Yapılan araştırmalar, zayıf bebeklerin jimnastik sayesinde daha çabuk kilo aldığını göstermiştir. Aynı zamanda bebeğin bağışıklık sistemini de geliştirdiği saptanmıştır. Bunların dışında bebeğin bacak ve kollarına zorlanmadan yaptırılan hareketler bebeği rahatlatıp sakinleştirir. Cildini korur, kan dolaşımını arttırır, iç organlarını uyarır ve sindirim bozukluklarını giderir. Jimnastik, yalnız vücudu geliştirmekle kalmaz, uyku saati geldiğinde uyumayan ve huysuzluk eden bebekler için de çok etkili bir yöntemdir. Bebekle anne arasındaki sıcak bağı güçlendirir, bebeğe mutluluk ve haz verir.
Bebek Egzersizleri Neden Önemlidir?
Bebeklik döneminde başlanan jimnastik hem bedensel hem de zihinsel gelişimi olumlu etkiler. Egzersiz yapan miniklerin, yaşıtlarına göre oturma kasları, el becerileri daha erken gelişir ve bu bebekler güçlü olur. Jimnastik, oturma ve yürüme arasındaki koordinasyonu da sağlar. Oturma, bebeğin ayakta durmasını ve yürümesini hızlandırdığı için jimnastik yapan bebekler, yaşıtlarına göre daha erken yürür.
- Bedensel ve zihinsel gelişim hızlanır.
- Jimnastik sırasında bebeğin eklem ve kasları gelişir.
- Ebeveyn ile bebek arasındaki psikolojik gelişim olumlu etkilenir.
- Jimnastik, bebeğin cesaretlenmesine ve sosyal gelişiminin ilerlemesine de yardımcı olur.
- Bebeğin kendine güvenini ve becerilerini arttırır.
- Bebeklik döneminde başlanan egzersizlerin, kasları güçlendirdiği ve kas gelişimini sağladığı bilinmektedir. Böylece çocukluk çağında spora yönelir ve sporu yaşam biçimi hâline getiren bireylerin sayısında artış sağlanacaktır.
- Spor ya da egzersiz yapan çocukların okul döneminde kendine olan güvenleri ve okul başarıları artar. Çocukların vücut yapıları daha sağlam ve şekilli olur.
- Oturma bozukluğu olmaz. Önceden güçlenmiş olan kaslar, eklemleri ve kemikleri destekler. Bu bebeklerde skolyoz ve kifoz (omurga şekil bozuklukları) ya da eklem deformeleri daha az görülür.
Jimnastik hareketleri için her gün 5-10 dakika zaman ayırmak çok önemlidir. Hareketler, günde 4-5 kez yapıldığında yararlı olur. Bebeği rahatlatmak için banyodan ve uykudan önce yapılan egzersizler, banyodan sonra sağlıklı bir uykuya yardımcı olur. Jimnastiğin yapıldığı zemine, banyo havlusu ya da battaniye serilmiş düzgün bir alan olması gerekir. Jimnastik sırasında bebeğin çıplak olması ya da üzerinde rahatsızlık vermeyecek hafif bir giysi (zıbın vs.) bulunması çok önemlidir. Ortam ısısının da iyi ayarlanması ve sıcaklığın 22 ila 24 derece arasında olması gerekir.
Egzersiz programına bebeği yoracak, vücudun tüm eklem ve kaslarını çalıştıran, ağır ve zor hareketlerle başlanmamalıdır. Yaklaşık iki hafta hafif hareketlerle devam edilerek yavaş yavaş kas ve eklemlerini çalıştıracak egzersizler yaptırılmalıdır. Bebekler için ilk 6 ayda önemli olan, ileride ayakta durma, oturma ve başını tutması için kalça eklemlerinin çalıştırılmasıdır. Bunun için bacaklarını karnına doğru bastırarak aşağı doğru tekrar germe hareketi yaptırılabilir. Bu hareket 5-10 kez tekrarlanabilir.
Diğer hareket de bacakların aynı anda ya da tek bacağın birinin karna doğru itilmesi, diğerinin uzatılmasıdır. Bu hareket de günde 4-5 kez yapılabilir. Genelde düzenli egzersiz yaptırılan bebekler, 6-7 ayda desteksiz oturmaya başlar. Egzersizlerin, annenin rahat ve sakin olduğu bir zamanda, hafif müzik eşliğinde yaptırılması idealdir. 0-6 ay döneminde yapılan hareketlerin sayıları artırılabilir. Gün içinde tekrarları 15’e çıkarılabilir. 6 ve 7. aydan sonra bebeklerin eklemlerindeki esneklik azaldığı için zorlayıcı hareketlerden kaçınmak gerekir.
Bebek Egzersizleri
Kolların Sıra ile Açılıp Kapanması
Sıra ile bir kol açılırken diğer kol bükülür, ayrıca iki kol aynı zamanda açılıp kapatılır.
Kolun Daire Şeklinde Çevrilmesi
Bebek, yetişkinin başparmağını kavrar. Yetişkin, bebeğin bileğinin üstünden tutar. Kollar başın yanında çevrilerek (daire şeklinde) hareket yaptırılır. Hareket, ters yönde de tekrarlanmalıdır
Kolların Çapraz Hareketi
Her iki kol yana açılır. Göğsünün üzerinde çapraz kavuşturulur.
Bacakların Kaldırılması ve Bükülmesi
Yetişkin, bebeğin ayak bileklerinden tutarak ayakların birini yukarı kaldırırken diğerini dizinden bükerek aşağıya indirir.
Bacakların Dizlerden Bükülüp Düzeltilmesi
İki bacak yukarı kaldırılır ve aşağıya doğru dizden bükülür.
Ayakların Daire Şeklinde Hareketi
Ayaklar yukarı kaldırılır. Sonra daire şeklinde döndürülür.
Gövde Hareketi
Bebek yüzükoyun pozisyondayken gövdenin üst kısmının yukarıya doğru kaldırılmaya çalışılması ve sırtüstü yatarken ellerden çekilerek vücudun oturma pozisyonuna getirilmesidir.
Ayak Bileklerinden Tutulup Gövdenin Kaldırılması
Bebeğin yüzükoyun pozisyonda iken ayak bileklerinden tutulup kollarından destek alacak şekilde yukarı doğru kaldırılmasıdır. Bu hareket, dayanma fonksiyonunun gelişimine de yardım eder.
Ayaktan Tutulup Baş Aşağı Sarkıtma Egzersizi
Bebek, ayak bileklerinden kavranarak aşağı doğru sarkıtılır, sonra yavaşça karın üzerine yatırılır.
Bebeğin Fiziksel Gelişimi Nasıl Desteklenir?
Bebek egzersizleri yanı sıra bebeği fiziksel gelişimi nasıl desteklenir? İşte ay ay bebek gelişimi:
Yenidoğan Bebek Gelişimi
Bebeğinizin işitme duyusu, henüz karnınızdayken gelişir. Hamileliğinizin son döneminde sizin duyduğunuz her şeyi, bebeğiniz de duyabilir. Doğumdan sonra stresten uzak durmanız, rahatlatıcı müzikler dinlemeniz bebeğinizin gelişimini olumlu yönde etkileyecektir.yenidoğan bebek gelişimi
Buna karşılık bebeğiniz görme duyusu, yenidoğan döneminde gelişimini tamamlayamaz. Bebeğin görmesi zaman içerisinde netleşecektir. Bu dönemde sadece sesin geldiği yöne bakan bebeğinizle yakın mesafeden iletişim kurmanız bebeğinizin görme gelişimini hızlandıracaktır.
Doğduğu dünyayı tanımayan bebeğinizi kucağınıza almanız ve okşamanız ona bu dünyada yalnız olmadığını hissettirecek ve güven duygusunu geliştirecektir.
1-3 Aylık Bebek Gelişimi
Bu dönemde bebeğinizin görme yeteneği, bir önceki döneme kıyasla daha iyi durumdadır. Yatağının üzerine asacağınız oyuncaklar onun dikkatini çekecektir.
“Au” gibi sesler çıkartan ve gülen bebeğinizi taklit etmeniz, hem onunla kurduğunuz iletişimi, hem de dil gelişimini destekleyecektir.
Bu dönemde bebeğinizin fiziksel gelişimini de birtakım yöntemlerle desteklemeniz mümkündür. Sırtüstü yatırdığınızda çenesini yukarı kaldıran bebeğinizin önüne oyuncak koyabilir, kısa bir süreliğine bu şekilde kalmasını sağlayabilirsiniz. Bu durum, onun kas gelişimine destek olacaktır.
3-6 Aylık Bebek Gelişimi
Bu dönemde sosyalleşmeye başlayan bebeğiniz, iletişim kurmak için sesli güler, çıkardığı seslerin oranını arttırır. Bu nedenle onunla konuşmanız, hem dil gelişimini hem de sosyal gelişimini destekleyecektir.
Bebeğiniz, hareket eden cisimleri izleyebilir duruma gelmiştir. Yatağının üzerine bu defa da hareket eden oyuncakları asabilir, böylelikle bebeğinizin motivasyonunu güçlendirebilirsiniz.
Sırt üstü yattığında başını 90 dereceye kadar kaldırabilen bebeğinizin ilgisini çekerek bu şekilde kalmasını sağlarsanız, kas gelişimini desteklemiş olursunuz. Bu yöntemin aynısını, bebeğinizi kucağınıza oturttuğunuz zaman da uygulayabilirsiniz. Kısa bir süreliğine bebeğinizin sırtını, göğsünüze yaslamanız kas gelişimine destek olacaktır.
6-9 Aylık Bebek Gelişimi
Bebeğiniz, bu dönemde tanıdığı kişileri görünce sevinir ve heyecanlanır. Etrafına gülücükler atması, iletişim kurma isteğinden ileri gelir. İsmini fısıldayarak, ses çıkaran oyuncakları kullanarak dikkatini çekebilir, oyunlar oynayabilirsiniz. Bu dönemde, bebeğinize sık sık ismi ile hitap etmeniz ve düzgün cümleler kurmanız önemlidir.
6-9 aylık dönemde, bebeğiniz desteksiz oturabilir ve etrafına duyduğu ilgi ve merak artar. Yüzüstü ve sırtüstü dönmeye başlar. Bu nedenle yataktan düşme ihtimali de artacağı için ebeveynlerin daha dikkatli olması gerekir. Bebeğiniz ile birlikte, yumuşak toplarla atma-tutma oyunu oynayabilirsiniz.
9-12 Aylık Bebek Gelişimi
Bebeğiniz bu dönemde emeklemeye başlar ve bir yere tutunarak ayakta durabilir. Bu durumlarda arkasında durmalı, ancak ona müdahale etmemelisiniz. Bebeğinizin her ayağa kalkışı hem kendine olan özgüvenini, hem de kas gelişimini kuvvetlendirecektir.
Aynaya bakarak tepkiler veren bebeğinizle birlikte, ona vücudunun parçalarını tanıtabilirsiniz. Bu dönemde kendine özgü bir dil geliştiren bebeğinizin konuşmasına olanak tanımalısınız. Takıldığı yerlerde onun yerine kelimeyi söylememelisiniz.
İşaret parmağınızla bir nesne gösterip ve ardından o nesnenin adını söyleyebilirsiniz. Böylelikle, etrafına son derece meraklı olan bebeğinizin nesneleri tanımasını sağlayacaksınız.