Ülkemizde her 100 doğumdan 1’inde görülen doğumsal kalça çıkığı, uyluk kemiğinin baş kısmının içinde bulunması gereken yuvadan ayrılması sonucu oluşuyor.
Erken dönemde tedavi edilmezse, ayak kısalığı ve topallama gibi kalıcı sakatlıklara yol açabiliyor. Bunların yanı sıra kalça ve belde erken kireçlenme görülebiliyor. Kızlarda erkeklere nazaran 6 kat daha fazla ortaya çıkıyor. Bebeklerde gelişen kalça çıkığının nedeni tam olarak bilinmese de genetik, hormonal ve çevresel etkenlerin rol oynadığı düşünülüyor. Kalça çıkığı anne karnındayken gelişebileceği gibi, ebeveynlerin hatalı davranışları nedeniyle sonradan da oluşabiliyor. Aile Bahçelievler Hastanesi Ortopedi ve Travmatoloji Uzmanı Dr. Yakup Eroloğlu bebeklerde kalça çıkığına yol açan 7 hatalı alışkanlığı şöyle sıralıyor.
- Kundaklamak: Bebeğinizi kundaklamaktan kaçının. Çünkü anne karnındayken bacakları kıvrık duran bebeğin bu pozisyonda bir süre daha kalması gerekiyor. Bu nedenle doğum sonrasında kalçaların ve bacakların düzeltilerek sıkıca kundağa sarılması kalçaları çıkığa eğilimle hale getiriyor. Unutmayın, 1-2 günlük uygulama bile kalça çıkığına neden olabiliyor.
- Dar kıyafetler giydirmek: Kalçaları ve bacakları sıkan, hareketlerini engelleyen pantolon, pijama, zıbın ve tulum gibi kıyafetler, ince bezler çıkık oluşmasına yol açabiliyor. Bebeğinize daima bacak hareketlerini engellemeyecek olan rahat kıyafetler giydirin.
- Ayaklarından tutup kaldırmak: Bebeği bacaklarından yukarı kaldırmak zararlı. Bu hareketle bacaklar birbirine yaklaşıyor ve kalça çıkabiliyor. Altını değiştirirken ayaklarından tutup, kaldırmayın. Bacaklarını açarak altını temizleyin.
- Bacaklarını birleştirmeye çalışmak: Bebeğiniz yatarken bacaklarını iki yana açabilir. Bu durumda bacaklarını birleştirmeye çalışmayın.
- Yanlış bezlemek: Çok ince bez koymak ve iki bacağı bir arada tutan bağlar koymak kalçayı yuvadan çıkarıyor. Kalçaları 45 derece kadar açık tutacak şekilde kalın bez kullanın.
- Kucakta hatalı taşımak: Bebeğinizi kucağınızda ayaklarını birleştirerek tutmayın. Ayaklarını açan özel taşıma aleti ile ya da ata biner gibi bacaklarını açarak yan kalçanız üzerinde tutarak taşıyın.
- Yürüteç: Bebek kemikleri henüz gelişmeden yürütece konursa, bacakları eğriliyor. 11. aydan önce yürüteç kullanmayın.
Ortopedi ve Travmatoloji uzmanı Dr. Yakup Eroğlu, aşağıda yer alan belirtilerden herhangi birini fark ettiğinizde, çocuğunuzu en kısa sürede ortopedi uzmanına muayene ettirmeniz gerektiğine dikkat çekiyor.
- Bacaklarda uzunluk farkı,
- Ayaklarda şekilsel bozukluk,
- Bacaklardaki kıvrımların farklı olması,
- Bacaklardan birinin diğerine göre daha az hareketli ve daha az esnek olması,
- Altını değiştirirken kalçalardan birinin veya ikisinin yeterince açılmaması,
- Yürüme başlangıcında sendeleyerek yürüme,
- Yaşıtlarına göre geç yürüme,
- İki taraflı çıkıklarda ördek gibi yürüme.
Teşhis evreleri
Ortopedi ve Travmatoloji Uzmanı Dr. Yakup Eroğlu, kalça çıkığının ilk 6 ayda tespit edilmesinin son derece önemli olduğunun altını çiziyor. Çıkık ilk 3 ayda tespit edildiğinde sadece çift bez uygulaması, pavlik bandaj ya da frejka yastık gibi basit yöntemlerle sorun tedavi edilebiliyor. 6-10 ay arasında fark edildiğinde alçı tedavisine başvuruluyor. Bebek yürüdükten sonra teşhis edildiğinde ise tek çözüm ameliyat oluyor.
Anne veya babada olması durumunda risk artıyor
- Anne-babadan birinde ve çocuklardan birinde kalça çıkığı varsa doğacak çocukta risk yüzde 36 oluyor
- Eşlerden birinde çıkık kalça sorunu varsa, doğacak çocukta kalça çıkığı olma riski yüzde 12 oluyor.
- İlk çocukta kalça çıkığı varsa ikincide olma riski yüzde 6 oluyor.
Kalça çıkığı bebek yürüyene kadar belirti vermediği için anlamak çok zor olabilir. Erken teşhis tedavide en önemli aşamadır. Bebeğin doğumunu takiben gözlemlenmesi ve bir ortopedi uzmanına danışılması ihmal edilmemelidir.