Bebeklerin dokunma hissi ne zaman gelişir? Dokunma hissini geliştirmek için ne yapılabilir?
Yeni doğan bir bebek duyu sistemlerini kullanarak çevreyi tanımaya dış dünyaya uyum sağlamaya çalışmaktadır. Önceleri nesneleri ağzına alarak onları bu yolla ayırt etmeye çalışır. El ve kasları geliştikçe, dokunma duyusunu kullanarak çevreyi araştırır. Bu sebeple duyuların uyarılması ve tüm duyuların bir arada eş güdüm içinde kullanılmasının sağlanması, çocuğun tüm düzeylerdeki eğitiminde önemli katkılar sağlayacaktır.
Bu bakımdan küçük yaşlardan başlayarak bebeklerin duyularını uyarmak amacı ile bazı düzenlemeler yapılmalıdır. Kültürümüz gereği yaygın olarak bebek eldivenleri, çocuğun tırnaklarının kendisine zarar vermemesi için uzun süre kullanılmaktadır. Ancak, el en önemli dokunma organı olduğu için ne kadar önce uyarıcıyla karşılaşırsa bebeğin çevresini tanıması ve öğrenmesi o kadar hızlı olacaktır. Bu sebeple ilk 15 gün sonunda bebeklerin tırnakları kesilmesi, eldivenlerinin çıkartılması gerekir. Bebeklerin duyularını uyarmak için öncelikle farklı duyulara yönelik malzemelerin hazırlanması ile işe başlanmalıdır.
Bebeklerin Dokunma Hissi Ne Zaman Gelişir?
Dokunma hissi hamileliğin yedi haftası ile sekiz haftası arasında gelişmeye başlar.
11 haftalık hamileliğinize göre, bebeğiniz rahminizde (rahim) küçük hareketler yapmaya başlayacaktır – onları henüz hissedemeyeceksiniz, ancak 12 haftalık ultrasonunuzda görebilirsiniz. Bu hareketler bebeğinizin çevresini ve kendi bedenini hissettiği ilk keşifleri anlamına gelir.
Onu tutarken, beslerken, sarılırken, banyo yaparken ve yatıştırırken bebeğinizle ilk önce iletişim kurar ve etkileşimde bulunursunuz. Daha sonra bebeğiniz, çevresindeki dünyanın dokusunu ve şeklini öğrenmek için dokunma duyusunu kullanacaktır.
Bebeklerin Dokunma Hissi Nasıl Gelişir?
Bebeğinizin dokunma hissi rahimde başlar ve ilk yılında ve sonrasında gelişmeye devam eder.
Yenidoğan
Bebeğiniz çok hassas bir ciltle doğar. Vücudunun dokunmaya özellikle duyarlı alanlarından bazıları ağzını, yanaklarını, yüzünü, ellerini, karnını ve ayak tabanlarını içerir.
Yeni doğmuş bir bebek için cilt-cilt teması bağlanma ve iletişimin hayati bir parçasıdır. Cildine dokunduğunuz hissi ile rahatlamanın yanı sıra, yeni doğmuş bebeğiniz kavrama refleksiyle dokunmaya cevap verebilir. Avucuna elinizle hafifçe dokunursanız, parmaklarını kıvırır ve kavrar. Aynı şekilde, avucunun içine bir nesne koyarsanız, onu tutabilecektir. Bebek reflekslerinin çoğu bebeğiniz büyüdükçe kaybolur.
Bebeğinizin ağzı da oldukça hassastır. Ağzını başka bir öğrenme ve keşfetme yöntemi olarak kullanacak. Bebeğinizin yanağına hafifçe dokunursanız, yanıt olarak başını çevirecek ve dokunuşun kaynağını keşfetmek için ağzını kullanacaktır. Göğsünüze yerleştirdiğinizde meme ucunuzu bulmak için ağzının dokunuşunu kullanacaktır.
Bir Aylık
Bir ayda, bebeğiniz çoğunlukla ellerini kapatacaktır. Ama eğer açıklarsa, avucuna dokunduğunuzda parmağınızı tutmanın keyfini çıkarırlar.
İki Aydan Üç Aya Kadar
Bebeğiniz, onu kucağınıza aldığınızda dokunuş hissinizin keyfini çıkaracaktır. Nazik gıdıklamaya cevap vermeye başlayacak. Bebeğiniz yumuşak bir oyuncağı çiğnediğinde, hissini ve dokusunu araştırmak için son derece hassas dilini, dudaklarını ve ağzını kullanacaktır.
Bebek kendisi bir şeyler alamaz, ancak elinde bir şeyler bulundurmaktan zevk alır. Sert ve yumuşak nesneler arasındaki farkı ayırt edebilecek.
Dört Aylık
Bebeğinizin kasları büyüdükçe özellikle kolları ve elleriyle, nesnelere ulaşmaya ve nesnelere dokunmaya başlayacaktır.
Beş Aylık
Bebeğiniz nesneleri kaldırır ve tutar, iki eliyle kavrar. Ama yine de ağzını dokuları hissetmek için kullanacaktır. Suda olma ve banyoda sıçrama hissinin tadını çıkarması muhtemeldir.
Altı Aylık
Bebeğinizin dokunma hissi gelişiyor. Nesnelere iki eliyle ulaşmayı ve kavramayı öğreniyor, genellikle onları elden ele geçiriyor. Dokunabileceği ve etkileşime girebileceği oyuncakların tadını çıkaracaktır. Dokunulduğunda ses çıkaran oyuncaklarla onu teşvik edebilirsiniz.
Yedi Aydan Sekiz Aya Kadar
Bebeğinizin mekansal farkındalığı gelişiyor. Dokunma hissi ile birlikte, düz ve 3D nesneler arasındaki farkı anlamaya başlar. Tutamak gibi kavranabilen, bükülebilen parçalara sahip nesnelere dokunmaktan zevk alacaktır.
Kendini dokunmak ve keşfetmek için nesnelere daha fazla erişim sağlayarak taramaya veya alt
Dokuz Ay ile 10 Ay
Bebeğiniz bu dönemde daha hareketlidir ve her zaman dokunacak yeni şeyler keşfeder. Hâlâ nesneleri araştırmak için ağzını kullanıyor olacaktır. Bebeğiniz nesneleri alıp kaplara koymaktan zevk alacaktır. Renkli veya güvenli bir şekilde keşfedebileceği kollar, kapılar veya tekerlekler gibi hareketli parçaları olan nesneleri verebilirsiniz.
11 Aydan Bir Yıla Kadar
Bir yaşındayken bebeğiniz sert, yumuşak, soğuk, ıslak, yapışkan ve yumuşacık gibi her türlü dokuyu keşfedecek. Ağzıyla nesneleri çok fazla araştırmayacak ve ellerini nesnelerle temas etmek ve oynamak için kullanmak için çok daha iyi bir yeteneğe sahip olacaktır.
Bebeklerin Dokunma Duyusu İçin Geliştirici Malzemeler
Dokunma Sepeti
Her bebek için bir dokunma sepeti hazırlanmalıdır. Küçük bir sepet içine bebeklere farklı dokunma duyusu verebilecek malzemeler konulmalıdır. Bunlar; sünger, fırça, pamuk, top vb. olabilir. Hazırlanan sepetteki malzemeleri, bebeğin vücudunun farklı bölgelerine (ayak tabanına, bacaklarına, gövdesine vb.) dokundurularak uyarılması sağlanmalıdır. Bu oyun bebeğe giyinme, soyunma, banyo ya da alt değiştirme sırasında da uygulanabilir. Bu oyun bir süre oynadıktan sonra dokunma sepetindeki malzemeler zaman zaman değiştirilmelidir.
Dokunma Mobili
Bebeğe farklı dokunma duyuları verebilecek malzemelerden (sert, yumuşak vb.) oluşan mobil hazırlanmalı ve çocuğun yatağına asılmalıdır. Malzemeler sık sık değiştirilmelidir. Bebeğe değişik özellikte kumaşlarla (düz, tüylü vb.) kaplanmıĢşdokunma topları hazırlanabileceği gibi sert ve yumuşak malzemelerden, süngerden, plastikten yapılmış düz, girintili, çıkıntılı toplar alınabilir. Bebeğe bu topları vererek oynaması sağlanabileceği gibi bebekle karşılıklı top oyunları da oynanabilir ve toplar hakkında konuşulabilir.
Dokunma Yastıkları
Bebeğin üzerine oturabileceği ya da yatabileceği büyüklükte, farklı kumaşlardan (peluş, yünlü, koton vb.) yastıklar yapılabileceği gibi aynı kumaştan içleri farklı malzemelerle doldurulabilecek (kum, köpük parçaları, kırpık süngerler, kuş tüyü, fasulyeler vb.) dokunma yastıkları hazırlanabilir. Bebeğin bu yastıklara, elleri ile dokunması sağlanabileceği gibi üzerine oturarak ya da yatarak vücudunun değişik bölgeleri ile farklı duyuları algılanması da sağlanabilir. Benzer şekilde çocuğun eline alabileceği büyüklükte küçük dokunma yastıkları da yapılabilir.
Dokunma Kartları
İki yaşından büyük çocuklar için kare şeklinde kartlar hazırlanabilir. Kartlar çeşitli malzemelerle kaplanır. Örneğin; pelüş, zımpara kâğıdı, sünger, pamuk, farklı kumaşlar vb. Çocuktan benzer olanları eşleştirmesi istenebilir. İkişerli yastık hazırlanarak benzer malzemeler ile kaplanabilir.
Dokunma Torbası
İki yaşından büyük çocuklar için bir torbanın içine çocuğun tanıdığı nesneler konulabilir (top, bebek, araba vb.). Torbanın içinden aldığı bir nesneyi dokunarak tanıması ve nesnenin ismini söylemesi istenebilir. Konuşması yeterli olmayan çocuklar, o nesnenin eşini torbanın dışından gösterebilir. Çocuğun yaşı büyüdükçe birbirine daha çok benzeyen nesneler ayırt ettirilir. Örneğin; kabuklu ceviz, kabuklu fındık, kabuklu kestane, kabuklu palamut vb.