PwC İnsan Kaynakları Danışmanlığı ile Yenibiris.com, çocuk bekleyen ve çocuk sahibi olan kadın çalışanlara yönelik “Çalışma Hayatında Annelik” başlıklı bir araştırma yaptı.
“Çalışma Hayatında Annelik” araştırmasına göre, kadın çalışanların yüzde 50’den fazlası doğum sonrasında 5- 6 ay süreyle ücretsiz izin kullanmayı tercih ederken, yaklaşık yüzde 15’i, yasal olarak belirlenmiş 6 aylık maksimum sürenin yetersiz olduğunu ve bebek en azından 1 yaşına gelene kadar ücretsiz izin alınması gerektiğini düşünüyor.
Kurumlarda çalışan kadınlara doğum öncesinde, sırasında ve sonrasında ne gibi haklar veriliyor, ne gibi uygulamalar var, çalışan annelerin kurumlardan beklenti ve öncelikleri neler gibi sorulara yanıt bulmayı amaçlayan araştırma, 155 kurumun ve 864 kadın katılımcının iki farklı ankette beyan ettikleri bilgiler doğrultusunda hazırlandı.
Hazırlanan rapora göre, kadınlar yasal doğum izni süresini yetersiz buluyor. Kadın çalışanlar, özellikle olağan dışı (çocuğun okuldan alınması – bırakılması, hastalık, bakıcının rahatsızlanması gibi) durumlar oluştuğunda başta yöneticileri olmak üzere kurumlardan ‘anlayış’ ve ‘hoşgörü’ bekliyorlar.
“Çalışma Hayatında Annelik” anketini yanıtlayan kadın çalışanların yüzde 82’sini çocuk sahibi olan veya çocuk bekleyen anneler oluşturdu. Çocuk sahibi olanların yüzde 75’inden fazlası ise 6 yaşından küçük çocuk sahibi.
PwC Türkiye İnsan Kaynakları Danışmanlığı Kıdemli Müdürü Murat Karakaş, anketle ilgili şu açıklamayı yaptı;
“Bu araştırmanın amacı, Türkiye’de faaliyet gösteren kurumların annelere yönelik uygulamalarını anlamak, bununla birlikte çalışanların da beklenti ve önceliklerini belirleyerek kurumlara, çalışanlara, derneklere ve kamuya ışık tutabilecek, güvenilir, objektif, kapsamlı ve güncel bir kaynak oluşturmaktır.”
PwC Türkiye Denetim Hizmetleri Ortağı ve “Women at PwC” Türkiye Lideri Beste Gücümen ise araştırmayla ilgili şunları söyledi;
“Yeteneği elinde tutmanın öneminin farkında olan, iş dünyasının öncü şirketlerinin kadın yeteneklerin iş hayatından çıkmamasını sağlayacak çözümler için farklı programlar yürütmeye başladıklarını görüyoruz. Bu programlar arasında, alt düzeydeki kadınlara ilham verebilecek üst düzey yönetici kadınların mentorluk-koçluk yapması, çalışma saatlerinde ve koşullarında esneklik, evden çalışma imkânı gibi uygulamalar yer alıyor. Bununla birlikte PwC’nin araştırmasında bunların yüzde 16 gibi bir oranda uygulandığını görüyoruz; esnekliği destekleyen ve kadınların ne zaman nerede isterlerse çalışmalarını sağlayacak ileri teknoloji iletişim araçlarının kullanılması çözümün önemli bir parçası.”
Yasal doğum izni kısa
PwC İnsan Kaynakları Danışmanlığı tarafından hazırlanan rapora göre, kadın çalışanların yüzde 50’den fazlası doğum sonrasında 5-6 ay süreyle ücretsiz izin kullanmayı tercih ediyor.
Yaklaşık yüzde 15’i ise yasal olarak belirlenmiş 6 aylık maksimum sürenin yetersiz olduğu ve bebek en azından 1 yaşına gelen kadar ücretsiz izin alınması gerektiği görüşünde. Kurumların son 5 yıldaki uygulamalarına bakıldığında, ücretsiz izin kullanım süresinin çalışanların beklentileri doğrultusunda şekillenmediği görülüyor. Kurumların yüzde 37’si çalışanlarının genelde ücretsiz izin kullanmadığını belirtiyor.
Doğum sonrası süt iznini her gün 1,5 saat veya hafta içi bir tam gün şeklinde kullanmak istediğini belirten kadın çalışanların oranı yüzde 60 civarında olurken, özellikle İstanbul başta olmak üzere büyük şehirlerde, süt iznini toplu kullanmayı tercih eden çalışan oranının arttığı görülüyor.
Doğum sonrası işyeriyle yaşanan sorunlar
Kadın çalışanların yaklaşık yüzde 40’ı doğum öncesi veya sonrası işyerinde herhangi bir problemle karşılaşmadığını belirtiyor. Çalışanların yaklaşık yüzde 60’ı ise izin kullanımı, annelikle yan yana yürütülmesi zor olan farklı görevlere atanma, doğum sonrası bir alt pozisyonda işe başlatılma gibi destekleyici olmayan uygulamalar başta olmak üzere, farklı problemlerle karşılaştığını dile getiriyor. Özellikle katılımcıların yüzde 13’ü, hamile olunan dönemde ya da işe başlama döneminde iş akdinin feshedildiğini dile getiriyor.
Kadın çalışanların beklentileri kurumların sağladığı imkânları aşıyor
PwC İnsan Kaynakları Danışmanlığı’ndan Murat Karakaş, çalışan beklentilerine dair şu açıklamayı yapıyor;
“Kadın çalışanların kurumlardan beklentilerine bakıldığında, kreş imkânı, doğum sonrası yarı zamanlı çalışma ve mobilite veya evden çalışma imkânı gibi esneklik uygulamalarının katılımcıların yarısından çoğunun önceliği olduğu görülüyor. Kurumların sağladıklarına bakıldığında ise, sağlananların beklentileri karşılamadığı dikkat çekiyor. Kurumların yalnızca yüzde 16’sı mobilite veya evden çalışma imkânı sunarken, kreş uygulaması ve yarı zamanlı çalışma uygulamalarını sunan kurumların oranı yüzde 10’un altında. Diğer yandan, kurumların yaklaşık üçte ikisinde doğum sürecindeki kadın çalışanlara yönelik herhangi bir özel yan hak veya pozitif ayrımcılığa yönelik bir uygulama olmadığı görülüyor. Serbest metin olarak dile getirilen görüşler incelendiğinde, kadın çalışanların, özellikle olağan dışı (çocuğun okuldan alınması – bırakılması, hastalık, bakıcının rahatsızlanması gibi) durumlar oluştuğunda başta yöneticileri olmak üzere kurumlardan ‘anlayış’ ve ‘hoşgörü’ beklediğini görüyoruz. Öte yandan, kadınların önemli bir kısmı, hamilelik ve sonrası için kanunun gerektirdiği minimum hakları dahi kullanmada sıkıntı çekebildiklerini beyan ediyorlar.”
Gebelikteki sağlık problemlerine karşı özel bir izin politikası yok
Kurumların tamamına yakını, gebelikte sağlık problemleri ile karşılaşılması durumuna özel bir izin politikası tanımlamadığını belirtiyor.
Ankete katılan kurumların yaklaşık yarısının özel sağlık sigortası uygulamadığı görülüyor. Özel sağlık sigortası uygulayan kurumlar ise büyük ölçüde limitli doğum teminatı imkânı sağlıyor. Doğum teminatı limiti tutarlarına bakıldığında, yabancı sermayeli şirketlerin, diğer şirketlere göre daha yukarıda kaldığı ortaya çıkıyor.
Kurumların yüzde 24’ü, kadın çalışanlar için parasal çocuk yardımı yapıyor.
Kariyer çocuğun önüne geçemiyor
PwC İnsan Kaynakları Danışmanlığı’nın hazırladığı rapora göre, ankete katılan kadın çalışanların yaklaşık yüzde 70’i “Kariyerimde ilerleme adına çocuk sahibi olmayı ikinci planda tutabilirim” ifadesine olumsuz yanıt veriyor. Bununla birlikte, “Finansal ihtiyaçlardan dolayı çalışmak durumunda olmasaydım ailemle ve çocuğumla vakit geçirmeyi tercih ederdim” diyen kadın çalışanların oranı da yüzde 70’ler seviyesinde. Bu sonuçlara göre, ankete katılan kadınların kariyer odaklı olmaktan çok, aile ve çocuk odaklı olmaya yakın durdukları görülüyor.
Çocuk sahibi olmayan kadınların, “Kariyerimde ilerleme adına çocuk sahibi olmayı ikinci planda tutabilirim.” ifadesine, çocuk sahibi kadınlara oranla daha olumlu ve kariyer odaklı yanıtlar verdiklerini görüyoruz.
Kadın çalışanların kurumlardaki yeri
Üst Düzey Yönetici seviyesinde en az 1 kadın çalışanı olan kurumların oranı % 70. Diğer bir ifadeyle, kurumların yaklaşık % 30’unda üst düzey yönetici seviyesinde kadın çalışan bulunmuyor.
Kadın çalışanların toplam çalışanlar içerisindeki oranı yaklaşık % 33 olarak görünüyor. Bu oranın ilk 5 büyükşehirde faaliyet gösteren kurumlarda ve yabancı sermayeli kurumlarda arttığını görüyoruz. Seviye bazında baktığımızda, % 33 değeri üst düzey yönetim seviyesinde bir miktar düşüyor. Fonksiyonlar arasındaki farklara baktığımızda ise, kadın çalışanların oranı, özellikle Destek Fonksiyonlarında artış gösterirken, Satış ve Üretim fonksiyonlarında azalıyor.
Son bir yıl içerisinde toplam terfi eden çalışanların içinde kadın çalışanların oranı % 43 olarak ortaya çıkıyor.
Fotoğraf: PwC Türkiye Denetim Hizmetleri Ortağı ve “Women at PwC” Türkiye Lideri Beste Gücümen
