Çocuğu hangi spora yönlendirmeliyim diye soruyorsanız soru işaretlerinizi cevaplayacak bu yazımızdan faydalanabilirsiniz. Hangi yaşta hangi spor yapılmalı? Çocuklarda yaşlara göre spor önerileri.
Spor özellikle de grup sporları, çocuğun kendi yeteneklerinden haberdar olmasına ve yeteneklerini başkalarının yetenekleriyle karşılaştırabilmesine fırsat verir. Çocukların bedensel, zihinsel ve sosyal gelişimine yardımcı olur. Spor sağlığı koruma ve güçlendirme amacı taşıdığı gibi bedensel enerjinin ve duygusal gerilimin boşaltılmasına da katkıda bulunur.
Altı veya yedi yaşından itibaren çocuk, kendi yeteneğini akranlarının performansına bağlı olarak değerlendirmeye başlar. Bu dönemde anne-baba ve öğretmen, performans yerine çaba ve beden gelişiminin önemini vurgulamalıdır. Böylece çocuğun gözünde kazanma ve kaybetme daha az önem taşıyacaktır. Bu bağlamda anne ve baba “Önemli olan performans değil çabadır.” düşüncesinden hareketle çocuğu bedensel gelişimine katkısı nedeniyle spor yapmaya özendirmeli ama kaybettiği maç skorunu önemsemeden onu çabasından dolayı takdir etmelidir.
Bireysel özelliklere veya yakın çevre etkilerine bağlı olarak sergilenen uyum ve davranış bozukluklarının tedavisinde spor, önemli bir görev üstlenmektedir. Spor yoluyla birey, gerilimden arınarak bir boşalım ve buna bağlı olarak rahatlama yaşamaktadır. Tırnak yeme, altını ıslatma, dışkı kaçırma, çalma, okuldan kaçma vb. gibi davranış bozukluğu gösteren çocuklarda spor, kendine güven ve uyum gibi önemli görevleri yerine getirmektedir.
Çocuk Gelişiminde Sporun Önemi
Spor yapmak bedensel sağlık ve fiziksel gelişme yönünden iyi bir kişilik gelişimi ve ruh sağlığı bakımından yararlıdır. Çocuk spor yoluyla çevresini tanır, iletişim kurar, kendine güveni artar. Psikolojik açıdan da kendini kontrol etme, bir konuda konsantre olabilme, iradesini kullanabilme ve başarıya güdülenebilmeyi öğrenir.
Okul çağındaki çocuklara düzenli spor yapma alışkanlığı kazandırıldığı takdirde bu alışkanlık ileriki yıllarda da sürmektedir. Büyümenin hızlı olduğu dönemlerde çocuğun bedeni çok değişkenlik gösterir. Genç yaşlardaki fiziksel bozuklukları önlemede ve geciktirmede spor önemli bir rol oynar. Özellikle küçük yaşlarda yapılan spor büyük önem taşımaktadır.
Spor yapan kişinin potansiyelinin en üst noktasına erişmesi mümkündür. Çocuğun spora ve düzenli egzersizlere özellikle jimnastik ve yüzme gibi sporlara en erken başlama yaşı dörttür. Çocuklara sevdikleri sporu yapmalarına izin verilmelidir. Aile kendi istediği spor dalları için diretmemeli, spor alışkanlığı kazandırılmalıdır.
Spordan iyi verim almak için bireysel çalışmalardan önce grup çalışmaları tercih edilmelidir. Özellikle okul öncesi yaşlarda çocuğun doğal hareketlerine paralel, spora yönelik hareketlerin geliştirilmesine ve pekiştirilmesine dikkat edilmelidir. İlköğretim çağında önceden kazanılmış motor becerileri temel alınarak atletizm, oyun, jimnastik, yüzme ve kayma sporlarının temel hareket formları geliştirilmelidir.
Çocuklara Hangi Sporlar Daha Uygun?
Çocuğu hangi spora yönlendirmeliyim diye düşünüyorsanız öncelikle çocuklara uygun sporları bilmelisiniz.
Spor, çocuklarımızın sağlıklı bir şekilde büyümesinde çok önemli rol oynuyor. Hekimler bugün yetişkinlerin olduğu kadar, çocukların da düzenli olarak spor yapmasının yararlarına dikkat çekiyorlar. Spor sadece yetişkinlerin bazı hastalıklarını tedavi etmek için değil, başta şeker, tansiyon, şişmanlık, koroner arter hastalıkları, osteoporoz gibi sağlık sorunlarından korunmak ve bunlara bağlı görülebilen erken ölümlerin önüne geçmek için de öneriliyor. Anadolu Sağlık Merkezi’nden Fizik Tedavi ve Rehabilitasyon Uzmanı Doç. Dr. Sedat Tolga Aydoğ, bizlere hangi yaşta hangi sporun yapılması gerektiğini anlattı.
Ailelerin ve çocukların spor tercihinde, ekranda çok gördükleri bir spor dalı genelde öne çıkıyor. Bu anlamda futbol, basketbol ve voleybol hala en revaçta olan spor dalları arasında yer alıyorlar. Ancak, bu spor dalları çok popüler olmalarına karşın ilerleyen yaşlarda yapmaya pek uygun değildir. O nedenle aileler, çocuklarının spor seçiminde öncelikle keyif alacakları bir spor çeşidini tercih etmeleri konusunda yardımcı olmalılar.
Hangi Yaşta Hangi Spor Yapılmalı?
Anadolu Sağlık Merkezi’nden Fizik Tedavi ve Rehabilitasyon Uzmanı Doç.Dr.Sedat Tolga Aydoğ spor tercihi yaparken çocukların fiziksel ve zihinsel gelişme düzeylerinin durumlarının önemine dikkat çekerek şunları söylüyor.
Seçilecek sporun çocuğun yaşına, cinsiyetine, yeteneğine ve daha da önemlisi fizyolojik yaşına uygun olması gerekir. Çocuklar takvim yaşlarına göre aynı olsa da, kendi fiziksel, beyinsel ve olgunlaşma düzeylerine göre farklı oranlarda gelişir ve büyürler. Özellikle küçük yaşlarda çocuğun gelişiminde 3-5 ayın bile çok önemli etkisi olabilmektedir. Spor tercihlerinde, çocukların fizyolojik yaşı mutlaka dikkate alınmalıdır. Fizyolojik yaşın, takvim yaşına uygun olmaması durumunda, spor yaralanmalarına kadar gidebilecek sorunların yaşanabileceğini unutmamak gerekiyor.
Doçent Doktor Sedat Tolga Aydoğ’un takvim yaşına göre yaptığı değerlendirmeler şöyle. İşte çocuğu hangi spora yönlendirmeliyim sorusunun cevabı:
2–3 Yaş:
Sadece koşma, yakalama, zıplama gibi temel hareketleri yapabilirler. Dolayısıyla bu yaşta bir spor tercihi yapmak yerine, aileler çocukların aile bireyleri ve arkadaşları ile oyun oynamalarını sağlamalıdır. . Bu amaçla bahçede koşma, yürüme, dans etme, suda gözetim altında oynama ve ciddi deneyimli kişiler eşliğinde jimnastik seçilebilir.
4–6 Yaş:
Dans etme, yüzme, jimnastik, ip atlama, elim sende, sek sek oynayabilir, üç tekerlekli bisiklete binebilirler. Bu yaşta çok deneyimli kişiler eşliğinde yüzme ve jimnastik başlanılabilir. Altı yaşından sonra çocuklarda güvenli ve kontrollü hareket yapma yeteneği gelişir ve spor tercihleri yavaş yavaş oluşmaya başlar.
7–10 Yaş:
Jimnastik, yüzme, futbol, basketbol, voleybol, hentbol, bisiklet, tenis yüzme gibi sporlarla ilgili temel eğitime ve bunların birleşimini içeren sporlara başlayabilirler. Zaman zaman bazı spor kulüpleri çocuklara ve ailelere yanlış yönlendirme yapabilmektedirler. Eğer çocuk sadece basketbol oynanan bir spor kulübüne gidiyorsa, çocuğa basketbolun tüm detayları yavaş yavaş verilmeye çalışılır. Ama asıl yapılması gereken çocuklara tüm toplu sporları içeren oyunlar oynatıp, onların el-göz ve hareket koordinasyonunun geliştirmesini sağlamaktır.
10 Yaş sonrası:
Daha önceki yaşlarda başladıkları sporları daha organize olarak yapmaya devam ederken, atletizm, güreş ve küreğe başlayabilirler. Birkaç yıl sonra ise daha çok kuvvet gerektiren sporlara boks, tekvando, karateye başlamak uygundur. Bu sporlara daha erken de başlanabilir, ama yine direkt bu sporlara değil onların alt yapısını oluşturacak esnekliklerini, dengelerini ve koordinasyonlarını geliştirecek temel hareketleri içeren bir antrenmanlara başlamak daha uygun olacaktır.
Engelli Çocuklar Hangi Sporları Yapabilir?
Çocuğu hangi spora yönlendirmeliyim sorusu engelli çocuğu olan ebeveynler için daha önemli bir sorudur. Fakat engelli çocuklar da spor yapabilir.
Fiziksel engelli çocuklar:
Şiddetli engellilik hâli olan kişilerin yapabileceği spor sayısı sınırlıdır. Balık avlama, uçurtma uçurma ve kuş seyretme gibi spor aktiviteleri çok az fiziksel aktivite gerektirirken; tekerlekli sandalye basketbolu, binicilik veya yelken bir veya iki kolun gücünü ve koordinasyonunu gerektirir. Kano ve sörf gibi sporlar ise ciddi fiziksel engeli olan hastalara tavsiye edilmez.
Öğrenme güçlüğü olan çocuklar:
Zekâ özürlüğü olan insanların kendilerine sunulan spor ve boş zaman aktivitelerine katılmasının akılsal, sosyal, ruhsal ve fiziksel yararları vardır. Fakat bu katılımlarda bazı engeller vardır. Bu kişiler, katılmaya istekli olmayabilir veya bakıcıları tarafından katılıma teşvik edilmeyebilirler. Zekâ özürlü kişilerin sağduyu geliştirerek üstesinden gelemeyecekleri az sayıda durum, spor aktivitelerine katılımlarını engeller. Genetik hastalığa bağlı zekâ özrü olanlarda kongenital kalp hastalığı gibi fiziksel anormallikler bulunabilir. Binicilik sporu, iletişim bozukluğu ve davranış güçlüğü olan zekâ özürlülerde tavsiye edilmemesine rağmen son yirmi yıldır binicilik teşvik edilmektedir. Edimsel, fiziksel özrü olan kişilerin bununla ilgili edimsel zekâ özrü olabilir. Kavrama ve anlama kusuru sürtüşmelere ve sonrasında davranış bozukluklarına yol açar.
Epilepsisi olan çocuklar:
Epilepsi birçok sosyal dezavantaja yol açar. Araç kullanmaları yasaktır ve belirli işleri yapamazlar. Epilepsi terimi farklı şiddette farklı formları içerir. Fiziksel veya zekâ özrü olmayan epilepsi hastaları, spor aktivitelerine katılabilirler fakat aktivitelerine sınırlama getirilebilir. Ara sıra nöbet geçiren epileptik hastalar problem yaşayabilirler. Bu hastaların tüple dalışına izin verilmez. Kano veya su kayağı gibi sporlar önerilmez. Yelken veya su kayağı gibi sporlarda can yeleği giymeleri gerekir. Mağaracılık eğer merdiven inişi ve çıkışı yoksa yapılabilir. Fakat epilepsi atağı sırasında risk doğacağından tavsiye edilmemelidir. Epilepsi hastalarına spor aktiviteleri sırasında kendilerini ve diğerlerini tehlikeye atmayacakları sporlar tavsiye edilmeli ve durumlarını bilen kişilerle spor yapmaları önerilmelidir.
Görme engelli çocuklar:
Görme engelliler eğer başka sakatlıkları yoksa genellikle fiziksel olarak formdadırlar. Fakat hareketleri normal insanlarınki kadar serbest değildir. Düşme veya sert objelere çarpma korkusu ile hareketler tutuktur ve yürüme ayak sürme şeklindedir. Ayrıca akut görme kaybının psikolojik yan etkenleri olabilir. Spor ve fiziksel aktivite, boşlukta orientasyon duygusunu ve dinamik dengeyi geliştirir. Görme engelli olan kişiler pist ve saha oyunlarına katılabilirler. Cirit atma ve gülle atma gibi sporlar görme engelliler tarafından uzun zamandan beri yapılmaktadır. Ayrıca koşu, yüksek atlama, uzun atlama gibi sporlara da katılabilirler. Görme engelliler, özellikle spor aktivitesi sırasında saha dışına çıkabilmektedir. Bu durum çağrı sistemleri ile düzeltilebilmektedir. Görme engeli kişiler yüzebilir ve eğitimleri normal insanlardan farklı değildir. Görme engelliler için rollball gibi özel sporlar da geliştirilmiştir.
Duyma engelli çocuklar:
Duyma engelliler, normal duymaya sahip tüm insanların yapabileceği tüm sporları yapabilme kapasitesine sahiptirler. Fakat bu durum, labirentin sistemi etkilenmiş veya akut sağırlık sonrası postür bozukluğu ve baş dönmesi olan kişiler için geçerli değildir. Sağır kişiler iyi iletişim gerektiren sporlara uygun düzenlemeler yapılmadıkça katılamazlar.
Kaynaklar
- Sportif Etkinlikler – MEGEP