Anaokuluna ya da ilkokula başlayan çocuklar, birçok hastalık bakımından risk altında bulunuyor. Anne babaların bu konuda bilgi sahibi olması çocukları hastalıklardan korumak bakımından önem taşıyor.
Memorial Etiler Tıp Merkezi Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları Bölümü’nden Uzman Dr. Deniz Tamtekin, okul döneminde çocukları bekleyen hastalıklar hakkında bilgi veriyor.
Check-up, hastalıklar ortaya çıkmadan belirtileri tespit edip, hastalık tam olarak oluşmadan önleyici tedbirlerin alınmasını sağlayan bir kontrol muayenesidir. Bu yolla kişinin hasta olması önlenebilir ve sağlıklı bir hayat sürmesi sağlanabilir.
Anaokuluna başlama yaşını 3-4 yaş arası olarak kabul edilirse 2 yaşından sonra 6 ayda bir rutin muayeneleri yapılan çocukların zamanı geldikçe gerekli konsültasyonları da kapsayan check-up muayenelerinin yapılması gerekmektedir. Süt dişlerinin tamamlandığı 2,5 yaşında çocuğun rutin muayenesinin yanı sıra; bir diş hekimi tarafından diş kontrolünün yapılması hem diş problem varsa erken müdahale açısından faydalıdır hem de çocuğun diş hekimi ile korkusuzca kuracağı ilişki açısından önemlidir. .
Eğer 1 yaşında iken bebeğin gözlerinde kayma varsa ilk göz muayenesi 1 yaşında yapılmalıdır. Herhangi bir göz problemi olmadığı düşünülen çocukların bile 2 yaşındayken göz muayenesi olması kırma kusurlarının teşhisi açısından oldukça önemlidir. Okula başlamadan, 6 yaşında bir kez daha göz muayenesi olması göz sağlığı açısından iyi olacaktır.
Çocuk hekimi 6 ayda bir yaptığı rutin muayeneler sırasında çocuğun fiziksel büyümesi, sosyal gelişimi, dış görünüşü (solukluk vs gibi),göz bozuklukları, dişlerin gelişimi, ortopedik sorunlar açısından değerlendirmelidir. Bu muayene sırasında eğer çocuk hekiminin herhangi bir şüphesi olursa gerekli tetkik ve konsültasyonları istemelidir.
4 yaşına geldiğinde ise rutin birtakım muayenelerin yapılmasında fayda vardır. 4-6 yaş arasında uygulanması gereken aşılar vardır. Ayrıca hafif olan bazı ortopedik sorunlar varsa ve bunlar düzelmediyse bu yaşta ortopedi muayenesinin yapılması uygundur. İçe basma, dışa basma, bacaklarda eğrilik ya da göğüs kafesi anormallikleri varsa bunları ilgili uzman olan ortopedistin değerlendirmesi gerekir.
Eğer çocuğun soluk görünümü varsa kan tahlilleri yapılarak anemi olup olmadığına bakmak gerekir. Çocuğun büyüme gelişmesini etkileyen faktörlerden biri de uyku düzenidir. Okula başlangıç döneminde çocuğun günde ortalama 10 saat uyuması gerekir.
Anemini çocuklarda zeka gelişimini yavaşlatıyor
Anemide yani kansızlıkta hemoglobin ve hematokrit değerleri, alyuvar sayısı, alyuvarların büyüklüğü, önemlidir. Bunlar bize aneminin tipi hakkında bilgi verir. Hangi tip anemi olduğunu saptandığında nedene yönelik tedavi uygulanmaktadır. Anemik çocuklarda alyuvarların oksijen taşıma yeteneği azalacağından dokular yeterince oksijenlenemez. Bu durumda doku gelişimi normalden geri olacak ve bundan zekâ gelişimi de etkilenecektir.
Ailede yüksek kolesterol varsa…
Ailede kalp hastalıkları açısından bir risk varsa veya aile bireylerinin büyük bölümünde yüksek kolesterol varsa bu çocukların kan yağlarına bakmak gereklidir. Ailede yüksek kolesterol gibi bir problem varsa 2 yaşından sonra ve 6 yaşında kan yağlarına bakmak çocuğu birtakım hastalıklara karşı korumamız acısından bize faydalı olacaktır. Ailesel kolesterol olması durumunda erken yaşta bir beslenme düzeni oluşturulmalıdır. Ayrıca, tansiyon kontrolünün de belli aralıklarla yapılmasında fayda vardır.
İşitme problemleri de göz ardı edilmemeli
Doğumdan sonra 1 ay içinde bebeğe rutin işitme testi uygulanarak işitme kontrolü yapılır. Bazı durumlarda çocuğun o güne dek geçirdiği hastalıklar göz önüne alınarak (özellikle sik ortakulak iltihabi geçiren çocuklarda işitme kaybı olabilir) kulak burun boğaz hastalıkları uzmanının konsültasyonu istenebilir. Çocuk ilkokula başlarken kulak burun boğaz uzmanı, hangi sesleri nasıl işittiğini tekrar kontrol etmelidir. Aile çocuğuna seslendiğinde oyuna dalmasının dışında duymuyorsa, algılamasında problem varsa, söylediğinizi yanlış anlıyorsa veya seslendiğinizde bakmıyorsa bunlara dikkat edilmelidir.
İdrar yolu enfeksiyonları okul döneminde çocukları tehdit ediyor
Belirli bir yaşa kadar ailesiyle birlikte olan çocuğun tuvalet eğitiminde anne sürekli yanındadır. Ancak anaokulu ya da ilkokula başladıklarında yanlarında biri olmadığından temizlik konusunda zorluk yaşayabiliyorlar. Bu yüzden idrar yolu enfeksiyonları bu dönemde sıklıkla görülebiliyor. Toplu yaşanılan alanlarda, toplu kullanılan tuvaletlerde, el yıkanmasına da dikkat edilmezse paraziter hastalıklar görülebiliyor. Üst solunum yolu hastalıkları da bu dönemde sıklıkla karşımıza çıkıyor. Çünkü okula gitmeden önce çocuk evinde daha az kişiyle birlikte oluyor ve daha az mikropla karşılaştığı bir ortamda bulunuyor. Okula gittiğinde ise kalabalık bir ortama giriyor. Üst solunum yolu hastalıkları damlacık enfeksiyonuyla bulaştığı için biri öksürdüğünde hepsine geçebiliyor.
Çocuklarınıza el yıkama ve tuvalet eğitimi verin
Çocuklarda idrar yolu enfeksiyonlarına karşı temizlik çok önemlidir. Kız çocuklarında önden arkaya göre yıkanması ya da silinmesi gerekir. Tek başına yapabileceği şekilde ailenin bunu çocuğuna öğretmesi gerekir.
Okul başarısı için çocuğunuzun sağlıklı olması çok önemli
Altıncı yaşta yapılması gereken bazı testler vardır. Örneğin kaka tahlili yapıp, parazit aranması gerekebilir. Bazen parazitler hastalıklarda anemiye neden olmaktadır. Hemogramda anemi tespit edilirse bunun nedeni bulunmalı ve tedavi nedene yönelik düzenlenmelidir. Kilo problemi olan çocuklarda kan şekerine bakılmalıdır. Özellikle sıklıkla fast food turu beslenen çocuklarda kilo problemi ile birlikte anormal kan sekeri değişimlerini görülebilir. Ayrıca, gözden kaçan idrar yolu enfeksiyonu olabilir. Çocuğun iştahı kesilmiştir, midesi bulanıyordur, karnı ağrımıştır ve aile çok dikkate almamıştır. Bunlar genel check-up içindedir ve ilkokula başlarken bunları da yapmak gerekir. Aşı kontrolü yapılmalı ve eksik aşılar tamamlanmalıdır.
Halsizlik, yorgunluk ve şişmanlık tiroid belirtisi olabilir
Çocukların gelişiminde eğer bir şişmanlık söz konusuysa tiroit fonksiyonlarına da bakmak gerekir. Tiroidin az çalıştığı durumlarda çocukta şişmanlıkla birlikte yorgunluk, yavaşlık gibi başka belirtiler de görülebilir. Ya da çocuk çok yemek yemesine rağmen kilo almıyorsa, çocuk fazla hareketli ya da fazla sinirliyse o zaman tiroit bezinin çok çalıştığını aklımıza getirmeliyiz. Bu gibi durumlarda tiroit fonksiyonlarının incelenmesi gerekir. Ama rutinde bakılması gerekmiyor.