Çocuklarda dikkat dağınıklığı, çocukların okul başarısını, sosyal becerilerini ve kişisel gelişimini olumsuz etkileyebiliyor. Doğru egzersizler ve yönlendirmeler yapmak, çocuklarda dikkat eksikliği ve odaklanma sorununun giderilmesini sağlıyor.
Odaklanma gerektiren uğraşlarda başarısız olma, ikili diyalogları devam ettirememe, uzun zaman alan işleri sürdürememe gibi sorunlara yol açan dikkat eksikliği, çocukların okul başarısını sekteye uğrattığı gibi, özgüvenlerinin de sarsılmasına yol açabiliyor.
Çocuklarda dikkat dağınıklığı problemi birçok sorunu beraberinde getiriyor. Bununla birlikte, dikkat eksikliği çocuklarda psikolojik ya da mental sorunların bir sonucu olarak ortaya çıkabiliyor. Çocuklarda bu durumun erken fark edilmesi ve ebeveyn desteği büyük önem taşıyor.
Çocuklarda dikkat eksikliği, farklı etkenler nedeniyle meydana oluşabildiği gibi, dikkat eksikliği sorununun önlenemez bir hal alması ve çocuğun hayatını önemli ölçüde etkilemeye başlaması durumunda tedavi zorunlu hale gelir. Her çocuk zaman zaman dikkat eksikliği sorunu ile karşılaşabildiği gibi, bazı çocuklarda dikkat problemi çok daha yoğun yaşanır. Dikkat eksikliğine eşlik eden hiperaktivite ve dürtüsellik çocukları ciddi oranda etkilediği gibi, yetişkinlik döneminde de etkilerini göstermeye devam edebilir.
Çocukların dikkat eksikliği yaşaması; derslerindeki başarısını, sosyal hayatını ve ilişkilerini önemli ölçüde etkilediği gibi; ilgi duyduğu alanlarda da istediği başarıya ulaşamamasına yol açabilir. Beslenme, uyku, stres gibi otonom sinir sistemi ile bağlantılı nedenlerden dolayı oluşan dikkat eksikliği, kısa süreli tedaviler ve daha düzenli bir hayat ile kısa sürede düzelebilmektedir.
Dikkat Dağınıklığı Nedir?
Çocuklarda dikkat eksikliği sıklıkla görülmesine karşın, dikkat eksikliği sorununun tanımı birçok ebeveyn tarafından bilinmemektedir. Bu nedenle, ebeveynler, çocuklardaki dikkat eksikliği sorununu anlayamadıklarından, tedavi mümkün olmamaktadır.
Genellikle çocukluk döneminde ortaya çıkan dikkat eksikliği; herhangi bir olay, durum ve iş ya da görev ile birkaç dakikadan uzun süre ilgilenememe ya da çok az ilgilenebilme olarak tanımlanmaktadır. Dikkat eksikliği olan çocuklar; birkaç dakikanın ardından, konuyu takip etmekte zorlandığı gibi, uzun süreli konsantrasyon gerektiren işlerde başarısız olur.
Çocuklarda Dikkat Dağınıklığı Nasıl Anlaşılır?
Dikkat eksikliği; hiperaktivite ve dürtüsellik ile birlikte görüldüğünde, kolaylıkla teşhis edilebildiği gibi; tek başına görülen dikkat eksikliği sorununun teşhisi için çocuğun takip edilmesi şarttır. Çocuklarda dikkat eksikliği belirtileri şöyledir:
Dikkat eksikliği tanısının, çocukların davranışlarından yol çıkarak, ebeveynleri tarafından konulmasının yanlış olduğuna gibi, ebeveynlerin bu konuda bir uzmana danışmaları büyük önem taşıyor. Dikkat eksikliği olan çocuklarda en belirgin olan durumlar ise şöyle:
- Ödev ya da bir etkinliği bitirmekte zorlanma, sıklıkla mola verme ihtiyacı duyma,
- Sözel uyarıları eksik anlama,
- Konu bütünlüğünü anlayamama,
- Dikkat dağıtıcı etkenlerden çok fazla etkilenme,
- Herhangi bir işe başlama noktasında zorluk yaşama
- Konuşmaları uzun süre dinleyememe, ikili diyalogları uzun süre devam ettirememe,
- Uzun zaman gerektiren işleri kesintisiz olarak ya da uzun aralıklarla sürdürememe,
- Odaklanma gerektiren işlerde başarı sağlayamama (Bir saat sürecek olan ödevi bitirememe)
- Görev ya da sorumlulukları erteleme,
- Günlük planı unutma, görüşülecek kişileri ya da yapılacak işleri hatırlamakta zorlanma,
- Sıklıkla bir işten diğer işe geçme (Bir oyunu bırakıp, başka bir oyun oynama)
Dikkat eksikliği sorunu yaşayan çocuklarda bu sorunlar sıklıkla görüldüğü gibi, bu sorunları yaşayan her çocukta dikkat eksikliği sorunu olmayabilir. Çocukların herhangi bir işe odaklanma konusunda sorun yaşamaları birçok farklı etken dolayısıyla ortaya çıkabildiği gibi, dikkat eksikliği sorunu olan çocuklarda hiperaktivite ya da disleksi gibi sorunlar da bulunabiliyor.
Çocuklarda dikkat eksikliği kısa sürede fark edildiği takdirde çözülebileceği gibi; dikkat eksikliği fark edilmeden çocuğun başarılı olamadığı işlerden dolayı eleştirilmesi durumunda, odaklanma becerisi azalabilmektedir.
Çocuklarda Dikkat Eksikliği Nasıl Giderilir?
Çocuklarda özellikle 3-5 yaşları arasında başlayan dikkat eksikliği sorununun önüne geçebilmek için, çocukları basit egzersizlere yönlendirmek gereklidir. Çocuklarda odaklanma sorunu ile ilgili sorunların çözümünde çocuğun yaş aralığı baz alınarak geliştirilen yöntemleri uygulamak etkili sonuçlar verebilmektedir. Zihinsel aktiviteler ile dikkat sorunu azaltılabileceği gibi; beslenme ve uyku düzenin sağlanması ile stres faktörünün azaltılması da oldukça önemlidir.
Dikkat Eksikliği Egzersizleri
7 yaşından küçük çocuklarda görülen dikkat dağınıklığı, odaklanma sorunu gibi problemlerin çözümü için zihinsel aktiviteler ve hafıza güçlendirici pratikler yapılmalıdır.
- Düzenli aralıklarla eşleştirme oyunu oynamak,
- Puzzle yapmak,
- Başka bir şekle bakarak, o şekli çizmeye çalışmak
- Anlatılan bir hikayenin, masalın ya da kitabın tekrar anlatılması,
- Resimler arasındaki farklılıkların tespit edilmesi,
gibi oyunlar, çocukların dikkatini geliştirmeyi sağlar. Çocuğun eğlenceli bulduğu ve oynamaktan zevk aldığı oyunlar ile de çocukların dikkat dağınıklığı sorunu giderilebilmektedir.
7 yaşından büyük çocuklarda görülen dikkat eksiliği sorunu da egzersizler ve alıştırmalar ile azaltılabilmektedir.
- İki ya da daha fazla kişi ile oynanabilecek olan “Kelime Merdiveni“ oyunu çocukların dikkatini geliştirmeleri için en sık yapılan egzersizlerden biridir.
Kelime söyleyen kişi, kendi söylediği ve kendisinden sonra söylenen kelime veya kelimeleri ekleyerek yeni bir kelime söyler. Böylece önceki kelimeleri sürekli takip etmek zorunda kalır.Örneğin: Merdiven – Merdiven, Bardak – Merdiven, Bardak, MasaÇocuk her defasında daha fazla kelimeyi aklında tutmak durumunda kalacağı için, oyuna konsantre olacak ve kelime sayısı uzadıkça dikkati de gelişecektir.
- Bir masaya, renk ve/veya şekilleri farklı olan kartlar dizilerek, Hangisi Eksik Hangisi Fazla oyunu oynanabilir.
Çocuk kartlara dikkatli bir şekilde baktıktan sonra arkasını döner. Bu sırada masadan bir kart alınır. Çocuk hangi kartın alındığını bulmaya çalışır. Aynı oyun, masaya bir kart eklenerek de oynanır. Çocuk bu defa hangi kartın eklendiğini bulmaya çalışır. Çocuklarda dikkat eksikliği sorununu giderebilmek için, oynanan oyunların sürekli tekrar edilmesi ve çocuktaki gelişmeye göre zorlaştırılması önemlidir. Bununla beraber, çocuğun dikkat eksikliği sorununu çözebilmek için, oyun oynamaya teşvik edilmesi için, ödüllendirmeler de yapılabilir.
- Farklı pratikler gerektiren kelime oyunları çocukların odaklanma becerilerinin gelişmesini sağlar.
Odaklanma sorununu çözebilmek için çocuğun hem dikkatli olmasını hem de hızlı düşünmesini gerektiren bir oyun olan kelime oyunu alıştırmaları da çok sık yapılır. Kelime Oyunu oynanırken; söylenen kelimenin son harfi ile başlayan yeni bir kelime bulunur ve yeni kelimenin son harfi ile de yeni bir kelime bulunarak oyun sürdürülür.
Çocuklarda Dikkat Eksikliği Tedavisi
Çocuklarda dikkat eksikliği, çocuğun tüm yaşamını olumsuz etkileyebileceğinden, tedavisi oldukça önemli olan bir sorundur. Dikkat eksikliğini gidermek için doktora başvurmak şart olduğu gibi, doktorun önerileri paralelinde, ev alıştırmaları yapmak ve çocuğun uyku düzenine, fiziksel aktivitelerine ve ruhsal durumuna dikkat etmek gereklidir.
Dikkat eksikliğine eşlik eden hiperaktivite bozukluğu ve dürtüsellik durumunda ilaç kullanımı gerekli görülebildiği gibi; hiperaktivite ve dürtüsellikten bağımsız olarak süren dikkat eksikliği için genellikle ilaç tedavisine ihtiyaç duyulmamaktadır.
Dikkat Dağınıklığı Olan Çocuğa Nasıl Davranılmalı?
Ebeveynlerin dikkat eksikliği yaşan çocuklara karşı tutumlarının oldukça önemli olmakla birlikte, ebeveynlerin çocuklara rol model olma ve onları desteklemeleri de büyük önem taşıyor.
- Eleştirmeyin
Çocukların dikkat eksikliği nedeniyle yaşadığı sorunlar için çocukları eleştirmek ve bu durumundan onları sorumlu tutmak, çocukların kaygı yaşamasına neden oluyor. Bunun yerine çocuklara motive edici bir şekilde yaklaşılması ve ilerleme gösterdiği alanlarda takdir edilmesi gerekiyor.
- Model Olun
Çocuklara başladıkları işi tamamlama konusunda ebeveynlerin örnek olması da büyük önem taşıyor. Ebeveyn ya da diğer aile bireylerini örnek alan çocuklar, dikkat eksikliği konusunda kendilerini geliştiremiyor.
- Çocukları Doğru Yönlendirin
Dikkat eksikliği yaşayan çocukların doğru yönlendirilmesi ve desteklendiklerini hissetmesi, kendilerine güven duymalarını sağlıyor. Bu noktada ebeveynlerin, ödev yapma gibi süreçlerde, çocuğun çalışma süresine çocukla birlikte karar vermeleri önem taşıyor.
Odaklanma sorunu yaşayan çocuklar, başarısız olma kaygısıyla, motivasyonlarını da kaybediyor. Bu nedenle bir işe başlama konusunda da direnç gösterebiliyor. Ebeveynlerin çocukları doğru yönlendirmesi ve çocuklara destek olması ise, bu sorununun üstesinden gelmelerine yardımcı oluyor.