Çocuklarda iştahsızlık sorunu özellikle 3-5 yaş aralığında sık görüldüğü gibi, büyüme hızının en yüksek olduğu dönemlerden biri olan bu süreçte sorunlara yol açabilmektedir.
Çocuklarda ek besinlere geçiş sürecinde iştahsızlık sorunu sık görülmektedir. 18-36 ay hemen her bebeklerde belli bir dönem iştahsızlık sorunu görüldüğü gibi, 5-8 yaş arası dönemde görülen iştahsızlık sorunu genellikle psikolojik temellidir.Çocuklarda iştahsızlık
İştah sorunu yaşayan çocukların beslenme aşamasında, ebeveynlerin ciddi tepkiler göstermeleri, üzüldüklerini belirgin bir şekilde göstermeleri ya da sinirlenmeleri, çocuğun yemek yememeye devam etmesine yol açabilir. Bu nedenle sakin davranışlar sergilenmesi ve çocuğun yemek yemeye uzun süre zorlanmaması önemlidir.
İştahsızlık, farklı nedenler dolayısıyla gelişebildiği gibi, çocuklarda farklı etkiler de gösterebilir. Bazı çocuklar yemeğin tadına baktıktan sonra yemeyi kestiği ya da çok az miktarda yediği gibi; bazı çocuklar biberon ya da yemek kabını gördükten sonra ağlamaya veya kaçmaya başlar. Bununla birlikte, bazı çocuklar da yalnızca belirli yiyecekleri tükettiği gibi, bazı besinleri hiç tüketmemektedir.
İştahsızlık; herhangi bir fiziksel hastalığı bulunmadığı halde çocuğun, sürekli olarak günlük tüketmesi gereken besin miktarının altında yemek yemesi durumudur. İştahsız denilen çocukların çoğu; eğer ateşli hastalık, kansızlık, parazit gibi organik nedenler yoksa anne babanın istediği kadar yemeyen, yanlış beslenme alışkanlıklarından etkilenmiş çocuklardır.
Çocuklarda İştahsızlık Sebepleri
İştahsızlığın birçok nedeni vardır. Ancak genel olarak organik ve psikolojik nedenler olarak iki ana gruba ayrılır. Bazı hormonal hastalıklar, sindirim sistemi hastalıkları (reflü, barsak parazitleri, kolit, kabızlık, sarılık, çölyak hastalığı vb.), anemi, böbrek, karaciğer ve kalp gibi organların kronik hastalıklarında iştahsızlık ilk belirti olarak ortaya çıkabilir. Üst solunum yolu enfeksiyonları, nezle, grip, ishal ve besin zehirlenmeleri gibi durumlar kısa süreli iştahsızlığa; doğuştan metabolik hastalıklar ise uzun süreli iştahsızlığa neden olabilir. Herhangi bir organik neden olmadan ortaya çıkan iştahsızlık ise psikolojik kökenli veya çocuğun beslenmesi ile ilgili yapılan uygulama hatalarından dolayı ortaya çıkan iştahsızlıktır.
Psikolojik nedenler ve beslenme hataları:
- Ebeveynin yemek yemeyle ilgili aşırı ısrarcılığı ve disiplini (yemek yeme bir doyum ve zevk olmaktan çıkıp işkenceye dönüşebilmektedir.)
- Yemek yedirilirken çocukla oynamak, televizyon seyrettirirken yedirmeye çalışmak, ödüllendirme gibi durumlar (çocuğun her yemekte bu davranışları beklemesine neden olur.),
- Çocukların yaşlarına göre enerji ve besin ögesi gereksinimlerinin bilinmemesi,
- Besinlerin sunuluşunun cazip olmaması,
- Çocukların bazı besinleri sevmemesi,
- Çocuğun yemek öncesinde şeker / şekerli besinler yemiş ve su içmiş olması,
- Ailenin kalabalık olması, kardeşler arası kıskançlık ve anne babanın çalışması nedeniyle çocuğun ilgi çekmek için iştahsızlık gösterisi yapması,
- Kreş ya da okul stresi,
- Yemek sırasında aile bireyleri arasında tartışma çıkması,
- Çocuklar yemek masasındayken anne babaların bunu çocuğun aile kurallarını öğrenmesi ya da pekiştirmesi için bir fırsat olarak düşünmesi (Disiplinin uygulandığı, öğütlerin verildiği yer yemek masası olmamalıdır.),
- Sofra kuralları üzerinde çok erken dönemlerde ısrar etmek, diğer çocuklarla kıyaslama yapmak, yargılamak ve ceza vermek (İştah üzerinde olumsuz etki yaratabilir.),
- Yemek yemesi için çocuğu zorlamak (Yemeği ilaç olarak algılamasına ve nefret geliştirmesine yol açabilir.).
Çocuklarda İştahsızlık Belirtileri Nelerdir?
- Acıkmama, ·
- Yemek yemek için kendini zorlama,
- Lokmayı uzun süre ağzında çevirme,
- Çiğnemek için zaman kazanmaya çalışma,
- Tabağındaki yemeği bir türlü bitirememe,
- Büyüme gelişme geriliği.
İştahsızlık Nasıl Giderilir?
Yemek zamanından önce çocuğa abur cubur gıdalar verilmemesi ve çocuk acıktığında yemek zamanını beklemeden yemeğini vermek gerekir. Verilen şekerlemeler, çikolatalar, cips vb. abur cubur gıdalar iştahı kesebilir. Ancak acıkan çocuğa ısrarla yemek zamanını bekletmek de iştahının kaçmasına neden olabilir.
Sofrada çocuğu olabildiğince kendi haline bırakmak ve kendisinin yemek yemesine olanak tanımak, evi kirletmemesi ve çeşitli kurallara uyması yönünde onu zorlamamak gerekir. Bazen iştahsızlığın altında, çocuğun yemek yeme karşısında yaşadığı zorlamalar ve baskılar geliyor olabilir.
Çocuğun sofrada oyalanması ve yemeğini ağır yemesi karşısında tepki göstermemek en iyisidir. Bu arada çocukla konuşmak, hikayeler anlatmak, şakalar yapmak da onun yemek yemesini zevkli hale getirebilir.
Küçük çocukların istediği gıdaları ve onların gereksinimleri olan gıdaları bilerek yemek listeleri düzenlenmelidir. Çocuğa değişik alternatifler sunmanın yanında alınması gereken gıdaları süsleyerek göze daha hoş hale getirmek, çeşitlendirmek onların istemedikleri gıdalara karşı da olumlu davranmalarına yardımcı olabilir. Amaç çocuğun çok yemek yemesi değil arzu edilen ve onun için gerekli olan gıdaları almasıdır.
Evde yaşanan gerginlikler ve tartışma ortamı çocuğun iştahının kesilmesine neden olabileceğinden olumsuzluklar çocuğa yansıtılmamalıdır.
Aşırı disiplin ve cezadan kaçınılmalıdır. Anneleri ya da babaları tarafından dövülen ve sık azarlanıp eleştirilen çocuklarda iştahsızlık görülebilir. Çocuk yemek yemeyerek büyüklerini cezalandırmak istiyor olabilir. Yemek yemediğinde anne ya da babasının üzüldüğünü gören çocuk bundan zevk alabilir ve kızdığında ebeveynlerini üzmek için bu yola başvurabilir.
Yemek sırasında olumsuz, üzücü ve rahatsız edici olaylardan söz edilmemelidir. Onların yaramazlıklarını dile getirmek, eleştirmek, ayıplamak ya da suçlamak çocukların lokmalarını boğazlarına dizebilir.
Çocuğun tabağına yiyebileceği kadar yemek koyulmalı, bazen de azar azar yemek koyarak tabaktaki yemeğini her bitirişinde çocuğu takdir ederek onun yemek yeme davranışının pekişmesine yardımcı olunmalıdır.
Çocukların açık havada zaman geçirmeleri sağlanmalıdır. Temiz hava ve dışarıda yapılan gezinti ya da oyun çocukların iştahını artırılmasına yardımcı olabilir.
Yemeklerin lezzetli ve iyi pişirilmiş olmalarına özen göstermenin yanında soğuk ve aşırı sıcak olmamalarına da dikkat edilmelidir.
Organik nedenler ortadan kaldırıldıktan sonra eğer sorun devam ediyorsa doktora başvurmak gerekir.
