Çocuklarda konsantrasyon eksikliği sorunu nasıl giderilir? Odaklanma egzersizleri nelerdir? Ebeveynler, odaklanma sorunu yaşayan çocuğa nasıl davranmalı?
Konsantrasyon, çocukların okul başarısını, sosyal becerilerini ve kişisel gelişimini olumsuz etkileyebiliyor. Doğru egzersizler ve yönlendirmeler yapmak, çocuklarda konsantrasyon ve odaklanma sorununun giderilmesini sağlıyor.
Odaklanma gerektiren uğraşlarda başarısız olma, ikili diyalogları devam ettirememe, uzun zaman alan işleri sürdürememe gibi sorunlara yol açan dikkat eksikliği, çocukların okul başarısını sekteye uğrattığı gibi, özgüvenlerinin de sarsılmasına yol açabiliyor.
Çocuklarda özellikle 3-5 yaşları arasında başlayan onsantrasyon sorununun önüne geçebilmek için, çocukları basit egzersizlere yönlendirmek gereklidir. Çocuklarda odaklanma sorunu ile ilgili sorunların çözümünde çocuğun yaş aralığı baz alınarak geliştirilen yöntemleri uygulamak etkili sonuçlar verebilmektedir. Zihinsel aktiviteler ile dikkat sorunu azaltılabileceği gibi; beslenme ve uyku düzenin sağlanması ile stres faktörünün azaltılması da oldukça önemlidir.
Çocuklarda Konsantrasyon Eksikliği Nasıl Anlaşılır?
Dikkat eksikliği tanısının, çocukların davranışlarından yol çıkarak, ebeveynleri tarafından konulmasının yanlış olduğuna gibi, ebeveynlerin bu konuda bir uzmana danışmaları büyük önem taşıyor. Dikkat eksikliği olan çocuklarda en belirgin olan durumlar ise şöyle:
- Ödev ya da bir etkinliği bitirmekte zorlanma, sıklıkla mola verme ihtiyacı duyma,
- Sözel uyarıları eksik anlama,
- Konu bütünlüğünü anlayamama,
- Dikkat dağıtıcı etkenlerden çok fazla etkilenme,
- Herhangi bir işe başlama noktasında zorluk yaşama
Çocuklarda Konsantrasyon Eksikliği Nasıl Giderilir?
7 yaşından küçük çocuklarda görülen konsantrasyon, odaklanma sorunu gibi problemlerin çözümü için zihinsel aktiviteler ve hafıza güçlendirici pratikler yapılmalıdır.
- Düzenli aralıklarla eşleştirme oyunu oynamak,
- Puzzle yapmak,
- Başka bir şekle bakarak, o şekli çizmeye çalışmak
- Anlatılan bir hikayenin, masalın ya da kitabın tekrar anlatılması,
- Resimler arasındaki farklılıkların tespit edilmesi,
gibi oyunlar, çocukların dikkatini geliştirmeyi sağlar. Çocuğun eğlenceli bulduğu ve oynamaktan zevk aldığı oyunlar ile de çocukların konsantrasyon eksikliğini giderilebilmektedir.
7 yaşından büyük çocuklarda görülen dikkat eksiliği sorunu da egzersizler ve alıştırmalar ile azaltılabilmektedir.
İki ya da daha fazla kişi ile oynanabilecek olan “Kelime Merdiveni“ oyunu çocukların dikkatini geliştirmeleri için en sık yapılan egzersizlerden biridir.
Kelime söyleyen kişi, kendi söylediği ve kendisinden sonra söylenen kelime veya kelimeleri ekleyerek yeni bir kelime söyler. Böylece önceki kelimeleri sürekli takip etmek zorunda kalır.Örneğin: Merdiven – Merdiven, Bardak – Merdiven, Bardak, MasaÇocuk her defasında daha fazla kelimeyi aklında tutmak durumunda kalacağı için, oyuna konsantre olacak ve kelime sayısı uzadıkça dikkati de gelişecektir.
Bir masaya, renk ve/veya şekilleri farklı olan kartlar dizilerek, Hangisi Eksik Hangisi Fazla oyunu oynanabilir.
Çocuk kartlara dikkatli bir şekilde baktıktan sonra arkasını döner. Bu sırada masadan bir kart alınır. Çocuk hangi kartın alındığını bulmaya çalışır. Aynı oyun, masaya bir kart eklenerek de oynanır. Çocuk bu defa hangi kartın eklendiğini bulmaya çalışır.Çocuklarda dikkat eksikliği sorununu giderebilmek için, oynanan oyunların sürekli tekrar edilmesi ve çocuktaki gelişmeye göre zorlaştırılması önemlidir. Bununla beraber, çocuğun dikkat eksikliği sorununu çözebilmek için, oyun oynamaya teşvik edilmesi için, ödüllendirmeler de yapılabilir.
Farklı pratikler gerektiren kelime oyunları çocukların odaklanma becerilerinin gelişmesini sağlar.
Odaklanma sorununu çözebilmek için çocuğun hem dikkatli olmasını hem de hızlı düşünmesini gerektiren bir oyun olan kelime oyunu alıştırmaları da çok sık yapılır. Kelime Oyunu oynanırken; söylenen kelimenin son harfi ile başlayan yeni bir kelime bulunur ve yeni kelimenin son harfi ile de yeni bir kelime bulunarak oyun sürdürülür.
Konsantrasyon Eksikliği Yaşayan Çocuklara Ebeveynler Nasıl Davranmalı?
Ebeveynlerin dikkat eksikliği yaşan çocuklara karşı tutumlarının oldukça önemli olmakla birlikte, ebeveynlerin çocuklara rol model olma ve onları desteklemeleri de büyük önem taşıyor.
Eleştirmeyin
Çocukların dikkat eksikliği nedeniyle yaşadığı sorunlar için çocukları eleştirmek ve bu durumundan onları sorumlu tutmak, çocukların kaygı yaşamasına neden oluyor. Bunun yerine çocuklara motive edici bir şekilde yaklaşılması ve ilerleme gösterdiği alanlarda takdir edilmesi gerekiyor.
Model Olun
Çocuklara başladıkları işi tamamlama konusunda ebeveynlerin örnek olması da büyük önem taşıyor. Ebeveyn ya da diğer aile bireylerini örnek alan çocuklar, dikkat eksikliği konusunda kendilerini geliştiremiyor.
Çocukları Doğru Yönlendirin
Dikkat eksikliği yaşayan çocukların doğru yönlendirilmesi ve desteklendiklerini hissetmesi, kendilerine güven duymalarını sağlıyor. Bu noktada ebeveynlerin, ödev yapma gibi süreçlerde, çocuğun çalışma süresine çocukla birlikte karar vermeleri önem taşıyor.
Odaklanma sorunu yaşayan çocuklar, başarısız olma kaygısıyla, motivasyonlarını da kaybediyor. Bu nedenle bir işe başlama konusunda da direnç gösterebiliyor. Ebeveynlerin çocukları doğru yönlendirmesi ve çocuklara destek olması ise, bu sorununun üstesinden gelmelerine yardımcı oluyor.
Konsantrasyon Eksikliği Yaşayan Çocuklar İçin Beslenme Yöntemleri
Yapılan araştırmalar, yapay gıda renklendiricileri, yapay aromalar, basit şekerler ve tatlandırıcıların DEHB çocukların dikkat, algı ve hafıza özelliklerini olumsuz yönde etkilediğini ortaya koyuyor.
Çocuk ve Ergen Psikiyatristi Dr. Emel Bellibaş, DEHB beslenme biçimine ilişkin yaptığı açıklamada özellikle şu konuların altını çizdi: “Gün içinde çocuğun protein ağırlıklı beslenmesi genel uyanıklık ve dikkat düzeyini arttırır. Özellikle yumurta ve peynir içeren bir kahvaltı tercih edilmelidir. DEHB olan çocuğun kahvaltısında fındık kreması, aromalı ve şekerli sütler, şekerli meyve suları gibi gıdaların bulunması doğru değildir. Bu gıdalar çocuğun hareketliliğini arttırarak dikkat süresini azaltır.
Ayrıca yüksek oranda yağ içeren poğaça, kruvasan, börek gibi gıdalar çocuğun DEHB tedavisi için kullandığı ilaçların emilimini geciktirir. Böylece ilaçların dikkat arttırıcı etkileri beklenenden uzun süre sonra ortaya çıkar. Tedavi almakta olan, DEHB olan çocukların kullandıkları ilaçlar yan etki olarak gerginlik, sinirlilik, uykusuzluk yapabilir. Bu yan etkiler de çocuğun beslenmesindeki protein miktarı artışıyla azaltılabilir. Tüketilen ekmek, pirinç, makarna gibi karbonhidrat kaynaklarının tam tahıllı ya da kepekli olanlarından tüketilmesi, ani kan şekeri düzeyi değişikliklerinden koruyacağından, dikkatin sürekliliği de artırır. Margarin, Ayçiçek Yağı ya da Kanola Yağı tüketimi DEHB olan çocukların beslenmesinde önerilmemektedir. Bu yağların yerine tereyağı, zeytinyağı kullanımı tercih edilmelidir.
Yağlı tohumlar (kuruyemişler, badem, ceviz, fındık) tüketimi hem dikkat süresinde artış sağlar hem hafızanın güçlenmesine yardımcı olur. Özellikle öğrenilmiş bilgilerin unutulmaması, kalıcı hafızaya yerleştirilmesi için yağlı tohumların tüketilmesi değer taşımaktadır. Ayrıca çocuğun DEHB tedavisi sırasında almakta olduğu ilaçların ailelerini endişelendiren ciddi kilo kaybıyla birlikte büyüme, gelişme geriliği gibi ortaya çıkabilecek yan etkileri bu yağlı tohumların düzenli tüketimiyle en aza indirilebilir.
Akşam yemeğinin yüksek karbonhidrat içeren bir öğün şeklinde hazırlanması yararlıdır. Bu şekilde DEHB olan çocuklarda sık görülen uykusuzluk, aşırı hareketlilik şikâyetleri azaltılabilir. Çocuğun beslenme listesinde omega-3 içeren (balık, badem, ceviz, semizotu, keten tohumu, gibi) besinlerin bulunması büyük önem taşır.
Bu önerilerden de anlaşılabileceği gibi kötü beslenme ya da yeme alışkanlıkları tek başına (DEHB) Dikkat Eksikliği Hiperaktivite Bozukluğu’na neden olmaz. İlaç tedavisi ve davranışçı terapi teknikleri dışında sadece beslenme önerileri DEHB ‘nun etkili bir tedavi yöntemi olarak kabul edilemez. Sadece tedaviyi destekleyici, ilaç yan etkilerini azaltıcı besin gruplarından yarar sağlanabilir.”