Çocuklarda ödül ve ceza yöntemi nasıl uygulanır? Çocuğa ceza verilirken nelere dikkat edilmeli? Çocuğa ne ceza verilir? Ödül ceza yöntemi oldukça hassas bir konu. Doğru şekilde uygulanmaması durumunda çocukta psikolojik hasar oluşturabilir. Bu sebeple bu yöntemi kullanan ebeveynler ok dikkatli olmalı.
Bir çocuğa bir şeyi nasıl yaptırırsın? Ebeveynleri rahatsız eden ebedi soru. Bunun nedeni, her çocuk için her durumda işe yarayan, çocuğun davranışını teşvik etmenin “mükemmel” bir yolu olmamasıdır. Her durum, ebeveynlerin değerlendirmeleri ve en iyi nasıl ilerleyeceklerine karar vermeleri gereken yeni bir zorluk yaratır. Ve o anda ne yapılacağına karar vermek her zaman kolay değildir.
Pek çok pedagoga göre, belirli davranış türlerini teşvik etmenin iki ana yolu vardır. İyi eylemleri pekiştirmek ve olumsuz olanlardan caydırmak (cezalandırmak veya disipline etmek). Her ikisi de çocukların doğru davranma şeklini öğrenmelerine yardımcı olmak için kullanılabilir. İşte her ikisi hakkında bilmeniz gerekenler.
Çocuk Eğitiminde Ödül Nedir?
Ödül, bir kişinin gelecekte aynı davranışı tekrar sergileme olasılığını artıran herhangi bir şeydir. Kibarca konuşmak, ev işleri yapmak, kardeşlerle güzelce oynamak gibi istenen davranışları artırmayı hedefliyorsunuz. Çocuklarda ödül ve ceza yöntemi konusuna ödül ile başlayalım.
Muhtemelen bunu zaten yapıyorsunuzdur: Çocuğunuzu hayallerinin peşinden koştuğu için övüyorsunuz, okulda iyi notlar aldıktan sonra ona iltifat ediyorsunuz, iyi bir performans sergiledikten sonra onu ödüllendiriyorsunuz. Ancak ödüllendirme yanlış yapılırsa geri tepebilir.
İdeal olarak, çocuklarınızın içsel bir motivasyon geliştirmesini istersiniz. Bu, insanlar bir şeyi ödüllendirici buldukları veya dışsal bir nedenle yapmaktansa yapmanın faydasını gördükleri için yaptığında olan şeydir. Ve çocukları bu noktaya getirmek biraz çaba gerektiriyor. Yetişkinler bile yaptıkları her şey için içsel motivasyona sahip değiller.
Ebeveynler çocuklarına bir şey yaptırmak için çok fazla ödül yöntemi kullandığında çocuklar içsel motivasyonu öğrenemezler. Çocuklar kendi kendilerine bir şey yapmak istemeyi bilemeyebilirler. Her ebeveynin farklı hedefleri ve öncelikleri vardır. Bu kimsenin yargılayabileceği bir şey değil, ancak çocuklarınız için istediğiniz şeyler hakkında düşünmelisiniz. Önemli olan bu konudaki olumlu davranışlara değer vermek ve bu davranışları pekiştirmeye yardımcı olmak.
Ödüllendirme yöntemi hangi konularda kullanılmalı? Tuvalet eğitimi gibi, benimsemeleri gereken basit alışkanlıklar gibi şeyler için mi kullanılmalı? Eninde sonunda günlük yaşamlarının ve rutinlerinin bir parçası olacağından bunun için üzerine çok düşünülmemiş ödüller kullanabilirsiniz.
Çocuk Nasıl Ödüllendirilir?
Genel olarak, pozitife odaklanmış ödüller iyi sonuç verir. Ve bu ödüller çocuğa maddi bir hediye vermenizi gerektirmez. Bu yöntemde daha çok görmek istediğiniz davranışlara odaklanmalısınız. Olumlu övgü gibi pekiştiricilerden yararlanmak, birlikte zaman geçirmek ve çocuğun yaptığı şeyler konusunda kendinden emin ve gururlu hissetmesine yardımcı olmak çok yararlı olur. İşte bazı örnekler:
- Çocuğunuza yeni bir hobi edinirken yardımcı olun. Böylece yeni bir beceri geliştirirken onunla kaliteli zaman geçirebilirsiniz.
- İstemediğiniz bir şeyi yapmaktan vazgeçtiğine ona küçük bir ödül verin. Mesela sevdiği bir meyve.
- Çocuğunuza ev ödevlerinde yardımcı olun. Güven aşılamak için iyi yapılmış ödevini güzelce tamamlayınca onu övün.
- Çocuğunuz kurallara, sokağa çıkma yasaklarına vb. uyduğunda daha fazla özgürlüğe kavuşması için izin verin.
Çocuk Eğitiminde Ceza Nedir?
Çocuklarda ödül ve ceza yöntemi konusuna ceza ile devam edelim. Ceza ve disiplin, istenmeyen eylemlerden caydırmak için yapılan eylemlerdir. Bir davranışın tekrar oluşma olasılığını azaltan herhangi bir şeydir. Kardeşlere vurmak, kirli bulaşıkları etrafta bırakmak gibi istenmeyen davranışlar azaltılmaya veya durdurulmaya çalışılır. Çocukların kötü davranışlarının sonuçları olduğunu öğrenmeleri gerektiğinden, çocuk yetiştirmede kesinlikle ceza ve disiplininin yeri vardır.
Çocuk Nasıl Cezalandırılır?
Çocuklara kendilerinden beklenen kabul edilebilir davranış çeşitlerini öğretirken, çocukların problem çözme becerilerini geliştirirken “iyi ceza” aslında bir disiplin aracıdır. Disiplin ayrıca, çocuklar için değerli bir öğretim aracı olan tutarlı sınırlar belirler. Çocuklar tutarlı sınırlar belirlediklerinde (örneğin yatma saatleri, sokağa çıkma yasakları, ev işleri gibi) ne yapmaları gerektiğini daha iyi anlayabilirler,” diyor. Bu kısıtlamalara uymadıklarında bunun sonuçları olacağını öğrenirler.
- Çocuğunuzun istenmeyen bir davranışta bulunduğunda onu yalnız kalması için bir köşeye gönderebilirsiniz. Ona davranışını düşünmesi gerektiğini de belirtmelisiniz.
- Daha önce belirtildiği gibi, mantıksal sonuçlara güvenin: Çocuğunuz oyun oynarken hayal kırıklığı ile bilgisayarına bir şey fırlatırsa ve onu bozarsa, mantıklı bir ceza vermek gerekir. Örneğin çocuğun henüz oyuna hazır olmadığını söyleyebilir ve bir süre onu elinden alabilirsiniz.
- Davranışı disiplin altına alabilirsiniz, peki duyguları? Bir çocuk hayal kırıklığına uğradığında agresif hareket edebilir. Bu durumda üzüldüğünde yaptıklarından dolayı azarlayabilirsiniz, ama aynı zamanda durumun kökenine inmek için çocuğunuzla birlikte bu duyguları da incelemelisiniz. Böylece sinirlenmesinin normal olduğunuz fakat sinirlendiğinde aşırı tepkiler vermesinin doğru olmadığını öğrenebilir.
Çocuklar stresli olduklarında öğrenemez veya büyüyemezler. Onları ani veya gerici bir şekilde cezalandırdığınızda, muhtemelen bu ruh halinde olacaklardır. Bu sebeple ceza konusunda ölçülü olmalısınız. Yoksa ceza çocuğun olumlu yönde gelişmesine yardımcı olmaz. Yani işe yaramaz.
Örneğin henüz yatma zamanı belirlememişseniz çocuğunuza geç uyuduğu için kızmanızın anlamı da yoktur. Öncelikle çocuğunuza bu konuda öğretici olmalısınız. Ya da davranışın düzeltmesini istediğiniz çocuğunuzu azarlamak yerine davranışıyla baş başa bırakabilirsiniz. Yani onu izole edebilirsiniz.
Sonuç olarak, biraz al ve biraz ver ile doğru sonuçlara ulaşabilirsiniz. Çocuklarda ödül ve ceza yöntemi doğru şekilde uygulandığında işe yarar. İyi davranışları pekiştirin ve kötülerini disipline edin. Elbette, bunların her ikisini de yapmak için uygun zamanlar ve durumun yanlış yöne gidebileceği zamanlar vardır. Bu nedenle, bu ebeveynlik stratejilerini nasıl kullandığınız hakkında eleştirel düşünmek önemlidir. Yalnızca çocuğunuzun davranışlarını değil arada bir de kendi davranışlarınızı kontrol etmeyi ihmal etmeyin.
