Yalan söyleyen çocuğa nasıl davranmalıyız? Çocuklarda yalan söyleme alışkanlığı farklı nedenlerle ortaya çıkabildiği gibi, çocukların söylediği yalanlar, yetişkinlerinkinden farklıdır. Çocuklar benlik algısını ve dış dünyanın kendisi hakkındaki değerlendirmesini korumak için yalan söyleyebilir.
7 yaşından önce, çocuklarda doğru ve yanlış kavramları tam olarak yerleşmediği için, çocuğun düşündüğü ya da inandığı şeyler gerçek olmayabilir. Hayali arkadaş ya da hayali olaylar yaratabilen çocukların bunları çevresine aktarması, yalan söylemek olarak addedilemez.
Yalan söyleme alışkanlığı, yedi yaşından sonra farklı bir boyut kazanır. Çocuklar, çevresindekileri kandırmaya yönelik sözler söylediğinde ve bunu sık sık tekrarladıklarında, ebeveynlerin önlem alması gerekir.
Çocuklar Neden Yalan Söyler?
Çocuklar farklı nedenlerden ötürü yalan söylemeye başlayabilir. Genellikle çevresindekilerin ilgisini çekmek ve kendini değerli hissetmek için yalan söyleyen çocuklarda, bu durumun alışkanlık haline gelmemesine dikkat edilmesi son derece önemlidir.
- Çocuklar herhangi bir şeyi, iyi bir şekilde yapamadıklarını düşündüklerinde, çevresindekiler tarafından beğenilmeme kaygısı yaşayabilir. Bu durumda, ailesinin ve çevresinin dikkatini kaybetmemek için yalan söyleyebilir.
- Benlik algısını korumak için çocuklar yalana başvurabilir. Kendisini bazı durumlarda yetersiz hisseden çocuklar, daha az sevilme korkusuyla, yalan söyleyebilir.
- Ceza almaktan ya da azarlanmaktan kaçınmak için çocuklar sıklıkla yalan söyler. Yanlış olduğunu düşündükleri davranışlarının ortaya çıkmaması için, bu durumu gizlemeye çalışarak, yalan söylemek çocuklarda çok sık görülür.
- Yapmak istemedikleri şeylerin çocuklardan beklenmesi de yalan söylemelerine yol açabilir. Çocuğun sahip olduğu potansiyelinin üzerinde beklenti oluşması ya da kendisini zorlayacak görevleri yapmasının beklenmesi, yalan söyleme davranışına yol açabilir.
- Sürekli olarak eleştirilen ve hatalarına müdahalede bulunulan çocuklar da eleştiriden kaçınmak ve takdir kazanmak için yalan söyleyebilir.
Başta ebeveynleri olmak üzere, yakın çevresi tarafından daha fazla sevilmek ve takdir edilmek için yalan söyleme yoluna başvuran çocuklar, yalan söylemenin olumlu sonuçlar doğurduğunu gördüğünde, yalana daha sık başvurmaya başlayabilir.
Yalan Söyleyen Çocuğa Ne Yapmalıyız?
Çocukların yalan söylediğinin ebeveynler tarafından anlaşılması durumunda, baskıcı ya da eleştirel bir tutumdan kaçınılması önemlidir. Çocukların ceza alacağını ya da ebeveynleri tarafından baskı göreceğini düşünmesi, başka yalanlar söylemesine ya da yalan söylediğini inkar etmesine yol açabilir. Bunun yerine, çocuğa samimi bir şekilde yaklaşılması önemlidir. Çocuğun neden yalan söylediğini anlamak gerektiği gibi, yalan söylemesinin çocuğun suçu olduğu düşünülmemelidir.
- Çocukların yalan söylememesi için, ebeveynlerin de yalan söylememesi ve onlara rol model olmaları gereklidir.
- Çocuklar kendisine duyulan sevginin kaybolmaması için yalan söyleyebilir. Bu durumda, çocuğa doğru söylemenin değeri anlatılmalıdır.
- Gerçeği söylediğinde çocuğu takdir edilmesi önemlidir. Doğru bir davranış sergilediğinin çocuğa anlatılması, yalan söylemekten kaçınmasını sağlar.
- Yalanın tolere edilemeyecek bir davranış olduğunun ve hiçbir bahane ile yalan söylenmemesi gerektiğinin çocuklara anlatılması gereklidir.
- Çocukların yalanı fark edildiğinde, çocuğun korkmasına ya da kendini değersiz hissetmesine yol açacak tutumlardan kaçınılması önemlidir. Çocuğun her daim sevildiğini bilmesi oldukça önemlidir. Ancak yalanın kabul edilemez olduğunun bilincine varması için de çocuğa bu durum açıkça anlatılmalıdır.
- Eleştirel tutumlar, baskıcı davranışlar ve cezalandırıcı sistemler çocuğun yalan söylemesine yol açabilir. Ebeveynleri ya da öğretmenleri tarafından bunlara maruz kalan çocuklar daha sık yalan söyler. Bu nedenle, çocuklar üzerinde baskı kurmamak oldukça önemlidir.
- Yanlış bir şey yaptığını ya da yalan söylediğini itiraf eden çocuğa karşı, eleştirel ve sert tutumlar gösterilmemesi ve dürüst davrandığı için çocuğun takdir edilmesi önemlidir.
Etrafındakilerin ilgisini çekmek ve kendisine verilen değeri kaybetmemek için yalana başvurabilen çocuklara ebeveynlerin yaklaşımı son derece önemli olduğu gibi, çocukların davranışlarının dikkatli bir şekilde izlenmesi yalan söylemesine yol açan etkenlerin anlaşılması açısından önem taşır.
