Dalga nedir? Denizde dalga nasıl oluşur? Dalga çeşitleri nelerdir? Denizde oluşan dalgalar hakkında bilgi.
Deniz, göl gibi su kütlelerinin yüzeyinde, rüzgar, deprem, ayın çekim kuvveti gibi etkenlerin meydana getirdiği çalkantıya dalga denir.
Dalga nasıl oluşur?
Dalga nedir sorusu, akla dalganın nasıl oluştuğu sorusunu da getiriyor. Dalga su parçacıklarının aşağı yukarı hareketlerinden oluşur. Fakat dalgaları oluşturan asıl etken deniz yüzeyinin şeklidir. Rüzgarlar denizin yüzeyinden eserler ve böylece suyu yükselterek dönme hareketini oluştururlar. Dalgaların alt kısmı kumsala çarptığında sürtünür ve hızı azalır. Ancak dalganın üst kısmı harekete devam eder. Daha sonra üst kısmı devrilir ve devrildiği yerde köpükler meydana gelir.
Denizin mavi olmasına rağmen, dalgaların en üstü neden beyazdır?
Denizin rengini almasında güneşin etkisi büyüktür. Deniz, gökyüzünün mavi rengini emer ve diğer renkleri geri gönderir. Bu yüzden denizin rengi mavidir. Dalga oluştuğunda içerisinde küçük kabarcıklar oluşur. Bu kabarcıklar, her renkteki ışıkla birlikte, mavi renkli ışığı da geri gönderdiği için, dalgaların zirvesi bembeyaz görünür.
Deniz dalgalarının yüksekliğini anlatan terimler var mıdır?
Denizde dalgaların yüksekliğini anlatmak amacıyla farklı terimler kullanılır. Bu terimler; deniz sakin, güzel, hafif çalkantılı, sert, çok sert, çok çok sert ve korkunç olarak sayılabilir. Dalgalar, 0.1 ve 0.5 metre yüksekliğinde ise deniz güzel olarak adlandırılırken, 14 metreden daha yüksek dalgalar olduğunda ise deniz için korkunç ifadesi kullanılır.
Tsunami ne demektir?
Tsunami, Japonca bir kelimedir. Türkçe anlamı, “deniz dalgalanması” dır. Deprem sonucu meydana gelen deniz dalgalanmaları oluştuğunda, “tsunami “olarak adlandırılır. Son yıllarda dünyanın pek çok yerinde, depremler sebebiyle, deniz dalgalanmaları meydana geldiği için, Japonca olan tsunami sözcüğü, Türkçe’de de oldukça yaygın bir şekilde kullanılmaya başlanmıştır.
Türkiye’de deniz kabarması olur mu?
Deniz daha yüksek bir konumdayken, deniz ile birleşecek olan nehir daha alçak bir konumdaysa, büyük bir dalga oluşur. Bu olaya “deniz kabarması “ adı verilir. Türkiye’de de deniz kabarması olur. Ancak, Türkiye’yi saran denizlerin tümü iç deniz olduğu için, ülkemizde büyük deniz kabarmaları oluşmaz.
Dalga Çeşitleri
Periyotlarına Göre Dalgalar: Kılcal dalgalar, graviti dalgalar, uzun periyotlu dalgalar, medcezir dalgaları ve çok uzun periyotlu dalgalar olmak üzere 5 grupta toplanır. Özellikle uzun periyotlu dalgalarda su zerrelerinin dikey yönde yer değiştirmeleri yatay yöndeki yer değiştirmelerine göre çok küçüktür. Kısa periyotlu dalgalar aynı zamanda yüzey dalgaları olarak da adlandırılır çünkü bu esnadaki hareket daha çok su yüzeyindedir.
Deniz Yüzeyinin Görünümüne Göre Dalgalar: Deniz yüzüne veya dalga şekline bakılarak yapılan sınıflandırmadır. Bunlar ilerleyen ve duran dalgalar olarak iki grupta incelenir. İlerleyen dalgalar, belli bir yönde yol alırken duran dalgalar ilerlemez ve su yüzeyinin dikey yönde salındığı gözlenir.
Su Derinliği ile Olan İlişkilerine Göre Dalgalar: Bu sınıflandırma, dalga şekli ile su derinliği arasındaki ilişkiye dayanır. Eğer su derinliği dalga boyunun yarısından fazla ise derin su dalgası adını alır. Buna karşın derinlik dalga boyunun 1/20 ‘den az ise sığ su dalgaları oluşur. Bu iki dalga arasında önemli farklar vardır. Çünkü sığ sulardaki dalga, zeminin etkisinde iken derin sulardaki dalgalarda böyle bir durum yoktur. Dalga boylarının ½ ile 1/20 arasındaki derinlikleri içerdiği bölgelerdeki dalgalara ise geçiş dalgası denir.
Dalgaları Oluşturan Kuvvetlere Göre Dalgalar: Rüzgar dalgaları, iç dalgalar, duran dalgalar ve tusnamilerdir.