Şeker hastalığı yani diyabet, toplumun %14’unu etkileyen ve ömür boyu tedavi gerektiren önemli bir sağlık sorunu. Türkiye’de her 100 kişiden 14’ünün şeker hastası olduğu düşünüldüğünde, bu sayı 7 milyona ulaşıyor.
Diyabet, kandaki şeker seviyesi kontrol altında tutulduğu sürece kişinin normal yaşantısını için bir engel değildir. Bu nedenle anne olmak isteyen şeker hastaları için de bir yasak yoktur. Ancak diyabet hastalarının gebeliği planlı olmalı ve öncesinde şeker seviyesi kontrol altına alınmalıdır.
Diyabetli gebeler, bu süreçte doktor kontrollerini aksatmamalı ve şeker takiplerini düzenli olarak yaptırarak, ilaçlarını doktor kontrolünde kullanmalıdır. Her gebelikte olduğu gibi diyabetli gebelerde ilk tercih normal doğum olmalı, tıbbi mecburiyet bulunursa sezaryen yapılmalıdır.
Diyabet Hastalarının Gebelik Süreci
Şeker hastası olan bir kadının gebe kalmasında bir sakınca yoktur. Ancak gebelik için, hastalığın vücuttaki etkilerine ilişkin önemli kriterler de göz önünde tutulmalıdır. Örneğin; diyabet nedeniyle; göz, böbrek ve kalp gibi organlarda hasar oluşmuşsa, öncelikle bunların tedavilerinin yapılması gerekir.
Gebelik öncesi şeker seviyesinin, günün hangi saatinde olursa olsun 80’den aşağı, 120’den yukarı olmaması gerekir. Eğer seviye bu değerlerin üzerindeyse, gebelik riskli olabilir. Çünkü bebeğin, gebeliğin 5 ve 6’ıncı haftasında başlayan beyin ve omurilik gelişimi, annedeki şeker düzeyinden olumsuz etkilenebilir.
Bebekte gelişme gerilikleri, anomaliler ile düşük tartılı ve iri doğumlar görülebileceği gibi doğum sırasında bebek kayıpları ortaya çıkabilir.
Gebelik öncesi hap tedavisinin yerini insülin almalı
Gebelikte Tip 2 diyabet tedavisi gören anne adaylarının ağızdan aldıkları ilaçlar, ilk aylarda bebek sağlığı üzerinde olumsuz etkiye yol açabilir. Bu nedenle tip 2 diyabet hastaları, gebelik planı öncesi hap tedavisinden insülin tedavisine geçmelidir.
İnsülin kullanımı doğum sürecinde devam eder. Doğumdan sonra ise anne tekrar hap tedavisi alabilir. Loğusalık döneminde bebeğini emziren annelerin kullandığı hapın süte geçme gibi bir etkisi bulunmamaktadır.
İnsülin kullanılırken öğün atlanmamalı
Gebelik süresince insülin kullanımı bebeğe zarar vermez. Aksine, annenin şeker seviyesi kontrol altına alınacağı için bebek için de dolaylı olarak yararlıdır. Gebelerde diyabet tedavisinde insülin kullanımı; günde 3 kez kısa, etkili, bir kez ise orta ya da uzun etkili şekilde yapılmalıdır.
Kısa olanlar; Sabah, öğle ve akşam yemeklerinden hemen önce, orta ve uzun olanlar gece 23.00’te uygulanmalıdır. Ancak insülinin düzenli olarak kullanılmasının yanı sıra anne adaylarının öğünlerine dikkat etmesi de çok önemlidir.
Uzun etkili insülinler öğün atlandığında, ani şeker düşmesi ya da yükselmesine yol açabilir. Bu durum, bebek sağlığı için çok ciddi sonuçlar ortaya çıkarabilir. Dengeli ve düzenli beslenme de en az insülinin gerekli şekildeki kullanımı kadar önemlidir.
Sezaryenle doğum yapılmamalı
Diyabet nedeniyle göz, böbrek ve tansiyon sorunu olan gebelerin özellikle mecbur kalmadıkça sezaryenden kaçınması önemlidir. Çünkü bu hastalarda yara iyileşmesi çok zor olur. Tıbbi zorunluluk bulunmadıkça diyabetli gebelerde normal doğum tercih edilmeli, bebeğin yüksek kilolu olduğu durumlarda sezaryene başvurulabilir. Diyabet hastaları gebelik sürecinde nelere dikkat etmeli?
Aşırı kilo almamalı
Gebelikte aşırı kilo alan bir diyabet hastasının kan şekeri, normal seviyelerin dışına çıkar. Yüksek kan şekeri bebeğe geçerek onun da kan şekerini yükseltir. Bu durum da bebekte kalp, böbrek ve damar sorunları oluşturur. Bebek, tüm endokrin dengesi bozulmuş olarak dünyaya gelebilir. Gebeler; 4’üncü aydan sonra ayda ortalama 750 gram ya da 1 kilo alabilir. Gebelik tamamlandığında bu, 10-11 kiloyu geçmemelidir.
Sağlıklı beslenmeli
Gebeler, 3 ana öğünde sevdiği bir yiyeceği, 3 ara öğün olarak tüketmelidir. Bu alışkanlık, hem kilo almalarını önler hem de 4 saati aşmayan açlıklar ortaya çıkmaz.
Folik asit kullanılmalı
Folik asit diyabet hastası gebeler için oldukça yararlıdır ve günde 4 kez kullanılması önerilmektedir. Folik asidin düzenli kullanımı, bebeklerde “spina bifida” adı verilen omurilik gelişim bozukluğunun oluşmasına önler.
Düzenli egzersiz yapılmalı
Diyabetli anne adayları, sabah ve akşam 20 dakikayı geçmeyen hafif egzersizler yapmalıdır. Gebeler için en ideal egzersiz yürüyüştür. Düzenli egzersiz, insülin gibi kan şekerini düşürme özelliğine sahiptir.
Yeterli uyku önemli
Vücudun ihtiyacı olan 7-8 saatlik uyku sonrası hormon sistemi kendini toparlar. Vücut için yararlı olan, gece uykusudur. Kan şekeri gece gündüz ritmi ile bire bir ilişkilidir. Bu nedenle gece uyumadan, uykusunu gündüz almaya çalışan diyabet hastalarında şeker kontrolü sağlanması zorlaşır.
