Emzirme döneminde meme çeşitli değişiklikler gösterebilir. Anne ve bebek sağlığı için emzirme döneminde göğüs hijyenine önem vermek gerekir.
Bebeği en iyi şekilde emzirebilmek için hamilelik boyunca göğüs formunu korumak ve formda kalmaya özen göstermek önem taşır. Hamilelik boyunca süt kanallarının tıkanmasına sebebiyet vermeyecek, demir desteği bulunmayan, göğsün büyümesine uygun sityen modelleri tercih etmek gerekir. Göğüslerden sıvı salgısı oluyorsa, göğüs pedleri kullanılmalı, kıyafetler sık değiştirilmeli ve temiz tutulmalıdır.
Emzirme Döneminde Meme Bakımı Nasıl Yapılmalı?
Meme ucunda oluşan çatlak, ağrı, şekil bozuklukları özellikle doğum sonu ilk 10 gün emzirmeyi engellemektedir. Bu problemin ortadan kaldırılmasında doğum öncesi yapılan meme bakımının katkısı büyüktür. Bu bakıma gebeliğin 7. ayında başlamalı ve meme ucu sabunlu ılık su ile temizlenmeli, kurulanmalı, meme ucuna yumuşatıcı krem sürülmelidir. Gebelik dönemi boyunca sıkmayan, destekleyen sütyen kullanılmalıdır. Banyo sırasında kolostrumun oluşturduğu kabuk yıkanıp temizlenmelidir.
Memeler günde bir kez sabun kullanmadan su ile yıkanmalıdır. Sabunla yıkama meme derisini kuruttuğundan sadece banyo yaparken sabunlanmalıdır. Meme başı çatlağı varsa emzirmenin sonunda anne kendi sütünü sürebilir. Doktor önerisi ile ilaç kullanılıyorsa emzirme öncesi memeye sürülen ilaç iyice temizlenmelidir. Meme başı çatlakları emzirme tekniğinin yanlış uygulanmasından kaynaklandığı için doğru teknik öğretilmelidir. Bazı annelerde emzirme aralarında süt akabilir. Bu durumda temiz bir göğüs peti kullanılabilir. Ancak bu petler uzun süre ıslak olarak memede tutulmamalıdır. Memeleri sıkmayan giysiler giyilmelidir. Memeleri sıkan giysiler süt kanallarında tıkanma ve mastite (meme iltihabı) neden olabilir.
Anne sütü mikroplara karşı pek çok madde içerdiğinden bebeğin memeden mikrop kapması mümkün değildir. Bu nedenle her emzirmeden sonra memenizi temizlemeniz gerekmez. Günde bir, iki kez ılık temiz su ya da karbonatlı su (1 bardak kaynatılıp ılıtılmış suya 1 çay kaşığı karbonat) ile meme başınızı temizlemeniz yeterli olacaktır. Her emzirmeden sonra meme ucunuzu kendi sütünüz ile ıslatırsanız yumuşak kalır. Yara olmuşsa, eczanelerde satılan E vitaminli losyonları veya doktorunuzun tavsiye edeceği bir kremi kullanabilirsiniz. Yalnız kremi emzirmeye başlamadan önce mutlaka kaynatılıp ılıtılmış su ile memenizden temizleyin. Bu temizleme işleminde sabun kullanmaktan kaçının; çünkü meme ucunuzda kurumaya ve çatlak oluşumuna yol açabilir. Doğru emzirme tekniklerini uyguladığınız sürece yara oluşumu görülmeyecektir.
Dikkat Edilmesi Gerekenler
- Emzirme ve bakım öncesi eller sabunla iyice yıkanmalıdır.
- Sabunla yıkama meme derisini kuruttuğundan sadece banyo yaparken sabunlanmalıdır. Önceleri uygulanan her emzirme öncesi karbonatlı su ile temizleme artık yapılmamaktadır.
- Meme başlarına merhem vb. sürülmemelidir. Meme başı çatlağı varsa emzirmenin sonunda anne kendi sütünü sürebilir. Meme başı çatlakları emzirme tekniğinin yanlış uygulanmasından kaynaklandığı için doğru teknik öğretilmelidir.
- Bazı annelerde emzirme aralarında süt akabilir. Bu durumda temiz bir göğüs peti kullanılabilir. Ancak bu petler uzun süre ıslak olarak memede tutulmamalıdır.
- Giysiler (özellikle sütyen) memeleri sıkmamalıdır. Emzirme döneminde meme saran, geniş askılı, pamuklu kumaştan sütyenler kullanılmalıdır. Memeleri sıkan giysiler süt kanallarında tıkanma ve mastite neden olabilir.
- Günde 15-30 dakika olacak şekilde sütyenin çıkarılıp memelerin havalandırılması yararlıdır.
- Genel vücut hijyenine dikkat edilmelidir. Sık sık banyo yapılmalı ve çamaşırlar her gün değiştirilmelidir.
Emzirme Döneminde Memede Görülen Değişiklikler
Memede Şişlik
Süt salgısı ile birlikte memelerde aşırı dolgunluk, sertleĢme ve ağrı görülebilir. Eğer şişlik ve ağrı çok yoğun değilse bebek sık sık emzirilir. Sonra kalan süt, elle ya da göğüs pompası adı da verilen süt çekerle boşaltılmalıdır aksi takdirde memelerde apse gözlenebilir. Durum ağırlaşır ve ağrı yoğunlaşırsa doktora başvurulmalıdır.
Memede Çatlak
Doğum öncesinde hormonların da etkisiyle büyüyen memelere hamilelik ve lohusalık dönemlerinde bakım yapılmadığı takdirde meme başlarında çatlama görülür. Gebelik döneminde ve lohusalıkta temizliğe dikkat edilirse ve doktor kontrolünde yumuşatıcı merhemler sürülürse olası çatlaklar önceden önlenmiş olacaktır. Ayrıca emzirme esnasında bebeğin sadece meme ucunu değil, meme başı ve çevresini de almasının sağlanması meme başı çatlakları için alınabilecek diğer bir önlemdir. Alınan önlemlere rağmen meme başında çatlama oluşursa o meme bebeğe verilmemeli ve temizlenip doktorun önerdiği yumuşatıcı krem sürülmelidir. Memeye bakım yapılıp dinlendirilmelidir. O memedeki süt, süt pompasıyla çekilmelidir.
Memede Süt Birikmesi
Memenin sütle dolu olmasının yanı sıra kanlanmanın artması ve ödem oluşması süt akışını engeller. Meme gergin, parlak kırmızı ve ağrılıdır, meme ucu düzleşmiştir. Bebeğin sık emzirilmesi ve gerektiğinde de elle sağılması ya da süt çekerle (süt pompası) memenin boşaltılması yararlı olacaktır. Ilık bir duş, annenin omuz ve sırtına masaj yapılması ve memeye sıcak havlu tatbik edilmesi süt akımını kolaylaştıracaktır.
Meme Başındaki Ağrı Nasıl Geçer?
Hamileliğin ilk haftalarından başlayarak, göğüsler aralarında estrojen ve prostesteron da bulunan bazı hormonlar sebebiyle sertleştir. Göğüsler sertleştirken, belli oranda bir ağırlık ve gerilim hissi baş gösterebilir. Gebelik sürecinde Montgomery çıkıntıları daha belirgin hale gelirken, göğüs etrafındaki yuvarlak bölgenin rengi koyulaşır. Montgomery çıkıntıları emzirme esnasında göğüs başını yağlayıp, korumaya yarayan yağlı bir madde salgılamaya hazırlanır.
Hamileliğin dördüncü ayına doğru göğüs başından kolostro maddesi çıkmaya başlayabilir. Göğüslerin hacmi büyür. Göğüslerdeki hacimsel büyümenin sonucunda, ciltte çatlama ile birlikte cildin derinlerinde bulunan ve derma olarak adlandırılan elastik liflerin yırtılması sonucu kızılımsı çizgiler görülebilir.
Memenin sütle dolu olması, memede sertlik ve dolayısıyla da rahatsızlık hissine neden olur. Toplum içerisinde emzirme süresinin azaltılmasının, bu durumun önüne geçebileceği yönünde bir düşünce vardır; ancak bu yanlış bir düşüncedir. Meme, süt fazlalığından dolayı çok gerilirse, bebek anca meme başını yakalayabilecek ve emmekte güçlük çekecektir.
Meme başı ağrısına yanlış emzirme de sebep olabilmektedir. Hatalı emzirme zamanla çatlağa da sebep olmaktadır ve bu, bazı durumlarda uzun süre iyileşmez. Doğru emzirme yönteminde, meme ucundaki kahverengi kısmın bebeğin ağzında olmalıdır.
Meme başındaki ağrılara, emzirmeden önce duşta memelere elle masaj yapmak ya da sıcak su kompresi uygulamak iyi gelebilir. Bunun yanı sıra, memelerdeki sütün bir miktarını elle veya pompayla boşaltmak meme başı ve çevresinin yumuşamasını sağlayabilir. Memelerin boşaltılması apse gelişimini de engeller. Böylece bebek anne sütünden mahrum kalmamış olur.
Göğüs Ucu Nasıl Temizlenir?
- Her gün düzenli olarak duş alan ve vücut temizliğine özen gösteren bir annenin, her emzirme öncesinde göğüs temizliği yapmasına gerek yoktur.
- Emziren bir anne her gün duş alamıyorsa, göğüsleri günde 1-2 kez temiz su ile silmek yeterli olacaktır.
- Meme çatlakları için kullanılan göğüs kremleri, bebeği emzirmeden hemen önce kullanılmamalıdır.
- Emzirme işlemi bittikten sonra, anne sütünün sıkılarak, göğüs ucundaki kahverengi bölgeye sürülmesi de göğüsleri doğal olarak temizleyecektir.
0-6 aylık bebek gelişimi sürecinde oldukça önemli olan anne sütünden bebeğin en iyi şekilde faydalanması ve annenin bedenini koruyabilmesi açısından göğüs ucu temizliğine dikkat etmek gerekiyor.
