En etkili tuvalet eğitimi ile bebeğinize 24-36 aylık dönem arasında bebeğinizi zorlamadan tuvalet eğitimi verebilirsiniz.
Çocuğun özgürleşme adımlarından biri bezden kurtulma sürecidir. Bezi kullanmaya devam eden çocuk, yürümeye ve hatta kelimeleri çıkartmaya başlamış dahi olsa ona bakan kişiye günün belli bölümlerinde ihtiyaç duyar. Ebeveynler için de bezden kurtulma anı heyecanla beklenen bir gelişmedir. Bezi bırakmış çocukla dışarı çıkmak, hareket etmek çok daha kolaydır.
Öncelikle belirtmek gerekir ki bezi bırakmak için kesin bir yaş olmamakla birlikte 2 yaşından itibaren çocuk hazır olduğunda denemeler yapılabilmektedir. Henüz hazır olmayan çocuğu zorla bezden ayrılmaya zorlamak sonrasında duygusal sorunlara yol açabileceği için bu geçişi mümkün olduğu kadar çocuğun hazır olma koşullarıyla doğru orantılı yapmakta fayda vardır.
Bebeğiniz 2 yaşına geldiğinde başlayabileceğiniz tuvalet eğitiminin püf noktası, ısrarcı olup bebeğinizi zorlamamak. Tuvalet eğitimi bebek gelişimi aşamalarında önemli bir yere sahip olduğundan, bebeğe tuvaletini yapma alışkanlığını erken yaşta öğretmen gereklidir.
Bebeklere tuvalet eğitimi vermeden önce, buna hazır olduğundan emin olmanız gerekiyor. Erken başlanan tuvalet eğitimi, hem bebek hem de ebeveynler için stresli bir süreci beraberinde getirir. Bunun yanı sıra, bebeğinizin tuvalet eğitimine karşı negatif tavır takınmasına sebebiyet verir.
Tuvalet Eğitiminde Dikkat Edilmesi Gerekenler
Çocuğun dil becerisinin kendisini ifade edecek seviyede olması. “Çiş, kaka, ıslak, yaptım” gibi kelimelerini anlamlarını doğru yerde kullanacak seviyede bir dil gelişimi gereklidir.
Çocuğun hayatındaki diğer değişkenlerin mümkün olduğunca sabit olması. Yeni bir kardeş doğumu, anne veya babanın uzakta olması, taşınma gibi olağan dışı durumların yaşandığı dönemlere bir de tuvalet eğitimini sıkıştırmak işleri zorlaştırabilir.
Çocuğun bezden veya bezdeki ıslaklıktan rahatsız olmaya başlaması. Bunun sağlanması için tuvalet eğitimine geçmeden önceki dönemde çocuğun tuvaletini yaptığını fark ettiğiniz anlarda bezini değiştirmek faydalı olacaktır. Böylece çocuk kuru kalmanın rahatlığına alışacaktır.
Bezi bırakmasına engel teşkil edecek herhangi bir fiziksel sıkıntısı yok ise. Bu konuda çocuk doktorunuza danışabilirsiniz. Kaslarını sıkma, tutma gibi becerilerinde sıkıntı olmadığından emin olunmalıdır.
Çocuktan istendiğinde belli bir süreyle oturabiliyor olması. Tuvalette oturup beklemesi gereken durumlar için ortalama 3-5 dakikalık bir süreye ihtiyacınız olacaktır. Oturmakta zorlanan çocuklar için sevdikleri bir kitabı yanlarına almalarına izin verebilirsiniz.
Nasıl Başlayalım?
Ene etkili tuvalet eğitimi nasıl olmalı? Eğer bu koşullar mevcutsa ve siz de buna hazırsanız ilk denemelere başlayabilirsiniz. Sizin de buna hazır olmanız çok önemlidir çünkü tuvalet eğitiminin ilk aşamalarında ufak kaçaklar, başarısızlıklar yaşanabilir ve bu da çok doğaldır. Hatta ilk denemede çocuğun buna hazır olmadığını anlayıp ertelemek zorunda da kalabilirsiniz. Önemli olan bu süreci travmatik bir anıya dönüştürmeden geçirebilmektir.
Tuvalet eğitimini bir anda yapmaktansa aşamalı olarak yapmanızı tavsiye ederim. Çocuk dün bezlenip altı siliniyorken bugün büyük bir klozete oturtulup “Artık çişini buraya yapacaksın” komutuyla karşılaşırsa korkabilir.
Eve bir lazımlık alarak işe başlayabilirsiniz. Renkli hatta tuvaletini yaptığında müzik çalanları bile var artık. Bu lazımlığı çocuğun en çok zaman geçirdiği odaya/mekana koyarak onunla tanışıklığını sağlayabilirsiniz. Çişini yapacağınız dönemlerde bezini açıp lazımlığa oturtarak başlayın. Eğer bunda zorlanırsanız ilk etapta bezini çıkartmadan sadece oturmasına da izin verebilirsiniz.Sonraki dönemlerde klozete yerleştireceğiniz oturaklar da işinizi kolaylaştıracaktır.
Lazımlığa yaptığı her sefer onu abartılı olmayan bir şekilde tebrik etmeyi ihmal etmeyin. Çocuklar alkışlanmaktan hoşlanırlar!
Lazımlığa oturma denemelerini sağlıklı olarak yaptığınızdan emin olduktan sonra gün içinde “Çişin var mı? Kakan var mı?” sorularına başlayın. Böylece çocuk bunun önceden haber verilmesi gereken bir durum olduğunu öğrenir.
Zaman zaman çocuklar kakalarının veya çişlerinin nereye gittiğini bilmek isterler. Çocuğunuz böyle bir soru sorarsa onları tuvalete atıp sifonu çektiğinizi böylece diğer çiş ve kakalara kavuştuklarını söyleyebilirsiniz. Çocuğunuzun sifonu çekip, kakasına veya çişine el sallamasına da izin verebilirsiniz.
Tuvalet eğitimi sırasında zaman zaman yol kazaları olabilir. Altına kaçırdığı, tutamadığı durumlarda tavrınızın çok önemli olduğunu unutmayın. Eğer kızar, bağırır ya da tehdit edersiniz sağlıklı bir tuvalet eğitimi veremezsiniz. Sakinlikle karşılayın ve çocuğunuzun cesaretini devam ettirmesini sağlayın.
Son olarak tüm ebeveynlerin sıkça sorduğu soruya gelelim: Gece bezini ne zaman bıraktırmalıyız?
Aslında gece ve gündüzü aynı anda da bırakabilirsiniz. Fakat bunu yapabilmek için çocuğunuzun sizin yardımınıza ihtiyacı var. Gece belli aralıklarla uyandırıp çişe götürmeniz gerekir. Ayrıca uyumadan 2 saat öncesinden itibaren sıvı tüketimini kesmenizde fayda var. Uyumadan önce süt içme alışkanlığı devam eden çocuklarda gece bezini bırakmak daha zor olacaktır. Bezi bırakmadan önce süt saatini değiştirmekte fayda var.
Gece oluşabilecek kaçırmalara karşı da çarşafın altına koruyucu koymak faydalı olur. Yatağım çiş olmasıyla aradaki bezin çiş olması arasında hem temizlik süresi hem de hijyen açısından oldukça fark var.
Unutmayın ki çocukların en büyük motivasyonu büyümektir. Bezi bırakırken “büyüme hevesleri” sizin en büyük yardımcınız olacaktır.
Adım Adım Tuvalet Eğitimi
Tuvalet eğitiminin başlangıç aşamasında öncelikle bebeğin yürüyebilmesi, kıyafetlerini kolayca giyip çıkarabilmesi gerekir. Tuvalet ihtiyacını, çeşitli hareketlerle veya sözlerle ifade etmedi, tuvalet eğitimine hazır olduğunun bir göstergesidir.
Bu dönem genellikle 20. aydan itibaren başlamaktadır. Bebeğin, bezinin ıslak veya kirli olmasından rahatsızlık duymaya başlaması ve bunu belli etmesi de tuvalet eğitimine hazır olduğunun bir diğer göstergesidir.
Tüm bu belirtilere rağmen çocuk, eğitime karşı direniyorsa, kesinlikle baskı yapılmamalı; eğitim ilerleyen dönemlere bırakılmalıdır. Tuvalet eğitimi konusunda en önemli unsur, bebeğin kendisini hazır hissetmesidir.
Tuvalet Eğitimine Ne Zaman Başlamalı?
Uzmanlar, tuvalet eğitimine başlamak için 2 – 2,5 yaş aralığının ideal yaş aralığı olduğu görüşünde. Ancak bebeğinizin tuvalet eğitimine hazır olduğunu gösteren sadece rakamsal veriler değildir. Bebeğinizin sosyal ve duygusal olarak belli bir gelişim sürecine girmiş olması gerekmektedir.
Bebeğiniz henüz bu sürece girmediyse, tuvaletinin geldiğini kontrol edip anlayabilecek kapasiteye erişmemiş demektir. Haliyle siz ne kadar zorlarsanız zorlayın, o yine altına yapmaya devam edecektir.
Tuvaletini bezine yaparken bunu dile getirmesi ya da yapıyorken kapı arkasına, masa altına saklanarak utandığını belli etmesi, tuvaletini yaptığının farkına vardığının göstergesidir. Bu aşamada çocuğunuz için tuvalet eğitimi çalışmalarına başlayabilirsiniz demektir. Erkek çocuklarında bu öğrenme süreci, kız çocuklarına oranla biraz daha uzun sürebilmektedir.
En Etkili Tuvalet Eğitimi Verirken Dikkat Edilmesi Gerekenler?
- Bebeğinizin altının 1 buçuk saatten fazla kuru kalması, tuvalet eğitimi için hazır olduğunun en büyük göstergelerinden biridir. Bu durum, bebeğinizin bağırsak hareketlerinin farkına varıp bunu kontrol edebildiğini gösterir.
- Tuvalet eğitimi için karar verdiyseniz bebek bezini hemen atmamanız gerektiğini unutmayın. Bebeğe, öncelikle oturak yardımı ile tuvalet alışkanlığı kazandırılmalıdır.
- Oturağa alıştırmak için, günün belli saatlerinde 5-6 dakika oturakta vakit geçirmesini sağlamalısınız. Bunu yaparken sevdiği bir resimli kitaptan ya da televizyon programından yardım alabilirsiniz.
- Oturak alışkanlığı kazandırmak için ideal zamanlar yemek sonrası zamanlamadır çünkü bebekler en çok yemek sonrasında tuvaletlerini yapmaktadır.
- Tuvaleti olmadığı bir zamanda oturakta vakit geçirmesini sağlamak, tuvalet alışkanlığını geliştirmekte bir aşama kaydetmenizi sağlamayacaktır.
Lazımlık Kullanmak Doğru Mu?
Lazımlık, ilk zamanlarda bebeğin oyun oynadığı alana konulmalı, böylelikle bebeğin ona alışması sağlanmalıdır. Bebeğin kıyafetleriyle birlikte lazımlığa oturması desteklenmelidir. Bu süreçte bebek, anne-baba tuvaletteyken orada bulunabilir.
Ebeveynler, bu esnada bebeğin tuvalette ne yapması gerektiğini ona anlatmalıdır. Lazımlığa alışan bebeğin, bu defa da kıyafetlerini çıkartarak lazımlığa oturması desteklenmeli, tuvaletini nasıl yapacağı açıklanmalıdır.
Bebeğiniz tuvalet eğitimine istediğiniz gibi karşılık verdiğinde, küçük ödüllerle onu teşvik edebilirsiniz. Ancak ödülleri fazla abartmamanızda fayda var.
Bu süreçte ebeveynlerin bebeğin hoşuna gidecek şeyler yapması, bebeğin lazımlıkta oturmasını kolaylaştıracaktır. Bebek, tuvaletini yaptığında küçük ödüller vererek, öperek ya da överek teşvik edilmelidir. Onun yanında lazımlığı, klozete boşaltıp nereye gittiğini açıklamakta fayda vardır. Bebeğin tuvaletini yapmaması halinde kesinlikle kızılmamalı, tepki gösterilmemelidir.
Ebeveynler bu süreçte çok sabırlı olmalı, başarısızlıkları göz ardı etmelidir. Unutulmamalıdır ki, tuvalet eğitimine başlama yaşı her bebekte farklılık gösterir. Bebeğinizin bezi bırakması için en uygun zamanı ve koşulu beklemeniz gerekir.
Eğer bebeğinizin tuvalet eğitimi olumlu gitmiyorsa, bu eğitimi bir süre ertelemeniz doğru olacaktır. Bu durumu bir sorun haline getirmeden ilerlemelisiniz. Eninde sonunda tuvalet alışkanlığını kazanacaktır. İşte en etkili tuvalet eğitimi böyle verilir.