Sınıfta istenmeyen davranışları engelleme ve etkili sınıf yönetimi yapabilme; öğrencilerin hem eğitimdeki hem de sosyal yaşamlarındaki başarısını önemli ölçüde etkiliyor. Dolayısıyla, özellikle sınıf öğretmenlerinin bu konuda bilinçli olmaları ve belirli stratejiler uygulamaları gerekiyor.
Öğrencilerin; sınıf içerisindeki düzene uyma, eğitim ve öğrenim süreçlerinde başarılı olma ve diğer öğrenciler ile olumlu iletişim kurma gibi aşamalarda ciddi sorunlar yaşamaması oldukça önemlidir. Ancak her öğrenci bu koşulları sağlayabilme konusunda başarılı olamadığı gibi, bu noktada öğretmenin tutumu büyük önem arz eder.
Öğretmenlerin Sınıf İçerisindeki Tutumunun Önemi
Küçük yaştakiler başta olmak birçok öğrenci yaşadıkları çevreden ciddi oranla etkilenir. Aile içindeki yaşam, öğrencinin sınıf içerisindeki tutumu doğrudan doğruya etkilediğinden, öğrencilerin davranışları da bu doğrultuda farklılık gösterebilmektedir. Ancak öğretmenlerin sınıf içerisindeki tutumları ve uyum konusunda sorun yaşayan öğrencilere gösterdiği ilgi de öğrencileri etkileyebilmektedir. Öğretmenlerin, uyum sorunu yaşayan ya da problem yaratmaya meyilli öğrencilere karşı tutumu, hem sınıf düzeni açısından hem de öğrencinin uyum süreci açısından büyük önem taşımaktadır. Etkili sınıf yönetimi yapabilmek için öğretmenlerin, öğrencileri dikkatli bir şekilde izlemeleri son derece önemlidir.
İstenmeyen Öğrenci Davranışları Sebepleri
Öğrencilerin, olumsuz davranışlar içerisinde olmaları; aile ilişkileri, sosyo-ekonomik düzeyleri ve psikolojik özellikleri gibi etkilere bağlı olarak gelişebilmektedir. İstenmeyen öğrenci davranışları, sorun yaratmayacak düzeyde olabileceği gibi, ciddi sorunlara yol açabilecek aşamaya da gelebilir. Öğrencilerin sergilediği olumsuz davranışlar; öğretmene ve derse göre de farklılık gösterebilmektedir. Genel olarak istenmeyen öğrenci davranışları şu şekilde sıralanabilir:
- Derse geç kalma,
- Ders akışını bozacak hareketler sergileme (Sürekli konuşma, diğer öğrencileri rahatsız etme, anlamsız sorular sorma vb.)
- Derse devamlılık sağlamama,
- Verilen görevleri yerine getirmeme,
- Disiplinsiz davranışlar sergileme, kılık kıyafet gibi konularda okul düzenine aykırı davranma,
- Öğrenci ya da öğretmenler ile sürekli olarak tartışma,
- Öğrencilere ya da okula ait olan eşyalara zarar verme eğilimi.
Bunların dışında, diğer öğrencileri ya da dersleri olumsuz etkilememesine karşın, öğrencinin kendini bağlayan konularda gösterdiği olumsuz davranışlar da şöyle sıralanabilir.
- Derse ya da derslere ilgisiz olma,
- Odaklanma sorunu yaşama,
- Soru sorma ya da cevap verme konusunda çekingen davranma,
- Diğer öğrenciler ile sosyal ilişki kurma konusunda başarısız olma.
Öğrencilerin, sınıf düzenini bozan davranışlarının engellenmesi son derece önemli olduğu gibi, başarılı ya da sosyal olamama gibi sorunlar yaşayan öğrencilerin kazanılması aşamasında da öğretmenlere büyük görev düşmektedir. Etkili sınıf yönetimi yapmak ve istenmeyen öğrenci davranışlarını engelleyebilmek için öğretmenlerin bazı stratejiler uygulaması gerekebilir.
İstenmeyen Davranışlara Karşı Uygulanması Gereken Stratejiler
Olumsuz davranışlar sergileyen ya da eğitim sürecinde başarılı olamayan öğrenciler, doğru stratejiler ile başarılı olmaya yöneltilebilmektedir. Öğrencinin hem sosyal ilişkilerinde hem de eğitim ve öğretim hayatında başarılı olabilmesi noktasında, öğretmenlerin büyük etkisi bulunmaktadır. Aile, sosyo-ekonomik düzey, psikolojik ya da fiziksel özellikler nedeniyle öğrencinin olumsuz tutumlar sergilemesinin önüne geçebilmek ve öğrenciyi doğru teşvik edebilmek için öğretmenlerin dikkat etmesi gereken temel hususlar şöyledir:
- Öğrencileri Dikkatli Bir Şekilde İzlemek: Öğrenciler hakkında nitelikli bilgi edinmek ve olumsuz davranışları tespit edebilmek için öğrenciler ile sürekli olarak iletişim halinde olmak büyük önem taşır. Buna ek olarak, öğrencilerin dikkatli bir şekilde izlenmesi ve sorun yaşayan ya da sorunlara yol açan öğrencilere özel ilgi gösterilmesi gereklidir.
- Öğrencileri Motive Etmek: Derslere odaklanma ya da derse ilgili olma gibi noktalarda, öğrencilerin teşvik edilmesi son derece önemlidir. Çekingen tavır sergileyen ya da dersler için yetersiz olduğu algısına sahip olan öğrencilerin teşvik edilmesi derse olan ilgilerini ve buna paralel olarak, başarılarını arttıracaktır.
- Öğrencilerin İlgi Alanlarını Tespit Etmek: Her öğrenci, farklı ilgi alanlarına sahip olduğu gibi, öğrencilerin dersi izleme ve anlama şekli de farklıdır. Bilhassa, odaklanma konusunda sorun yaşayan öğrenciler için, ders anlatımında küçük aralar vermek ya da bilmece, zeka sorusu gibi ilgi çekici konulara yer vermek öğrencilerin derse olan ilgilerini arttıracaktır.
- Sınıf içi Kuralların Belirlenmesi: Öğretmenlerin disiplin anlayışı ve öğrenciler üzerindeki etkisi de öğrencilerin davranışlarını belirleyen faktörler arasında yer almaktadır. Bu nedenle, öğretmenlerin sınıf içi kuralları, öğrencilerden beklentilerini açık bir şekilde belirtmesi, öğrencilerin sergileyeceği tutum açısından oldukça önemlidir.
- Öğrencilerin Yönlendirilmesini Sağlamak: Aile içerisinde ya da arkadaş çevresinde yaşanan sorunlar öğrenciyi belirgin şekilde etkiler. Psikolojik faktörler ya da çevre etkisiyle sorun yaşayan öğrencilerin, rehber öğretmene yönlendirilmesi ya da psikolojik destek alabileceği kanallar ile iletişim kurmasını sağlamaya yardımcı olunması oldukça önemlidir.
Hemen her sınıfta, gerek sosyal gerekse eğitim anlamında sorun yaşayan öğrenciler bulunabileceği gibi; öğretmenlerin etkili sınıf yönetimi hususundaki başarısının, öğrencilerin tüm hayatını etkileyebilecek öneme sahip olduğu unutulmamalıdır.
