Kedinin Tarihçesi
Evcil kedi, bilimsel adı ile Felis domesticus günümüzden yaklaşık 9000 yıl önce büyük ihtimalle Mısır’da evcilleştirilmiştir. O dönemde kutsal olarak görülmüş ve tanrısal bir statü ile yüceltilmiştir. Eski Mısır inanışına göre öteki dünyanın kapı bekçileri kedilerdir.
Ancak Ortaçağ’da özellikle Avrupa kıtasında cadılar ve şeytanla eşgörülerek kilise tarafından lanetlenmiş ve avlanmıştır. Kimi bilim adamlarına göre veba salgınının başlama sebeplerinden birisi de kedi populasyonundaki aşırı azalmadır.
Bu iki uç yaşamı atlatan kedilerin zararlı kemirgenleri yakalama yeteneklerinden faydalanılması yaygınlaştıkça, bu güzel canlılara daha ılımlı yaklaşılmış ve zamanla da evlerde yer verilen bir birey olmuştur.
Özellikle 19.yüzyılda popülerlik simgesi olan kediler yarışmalar ve gösterilerle adeta soyluluk simgesi haline gelmiştir. 13 Temmuz 1871’de Harrison Weir’in çalışmaları sonucu ‘ilk büyük kedi yarışması’ düzenlenmiştir. Bunu 1895’te ABD’de yapılan yarışmalar izlemiş ve kısa zamanda tüm dünyada yaygın bir hobi olmuştur.
Günümüzde ise kabul gören ırkların sayısı artmış ve yaşamlarımızdaki rolleri de değişmiştir. Irkların anatomik varyasyonları ve karakterleri seleksiyon (istenmeyen özelliklerin dışarıda tutularak yapılan çiftleştirme metodu) çalışmaları ile genişlemiştir.
Secereli kedilerin fenotipik (dış görünüm) ve de genotipik (DNA bazındaki özellikleri) birbirlerine çok yakındır. Yakın ilişkili ırkların da DNA yapıları büyük yakınlık göstermektedir.
Bu çalışmalar doğal olarak beraberlerinde bazı problemleri de getirmiştir. İstenmeyen kalıtsal (genetik olarak yavrulara aktarılan) hastalıklar ve bazı hastalıklara yatkınlık sağlayan anatomik yapılar bu sorunların başlıcalarıdır. Bu sebeple yapılan seleksiyon çalışmalarında ve yeni ırk elde etme çabalarında dikkat edilmesi gereken güzel görünümden ziyade sağlıklı bireyler elde etmek olmalıdır.
Dişi ve Erkek Kediler Arasındaki Farklar
Erkek Kediler
Daha kavgacıdırlar ve hem insanlar hem de diğer kediler içindeki sosyal statüleri kendileri için daha çok önem taşır. Bir numara olmak için savaşır.
Kısırlaştırılmış erkek kedilerin ise diğer kediler içinde toplumsal bir yeri yoktur ve kısırlaştırılmamış kediler kadar çok kavga etmezler.
Dişi Kediler
Dişi kediler arasındaki hiyerarşi yavru sayısına bağlıdır. En sözü geçen kedi, en çok yavrusu olandır. Bir dişi kediye sahipseniz ve onu kısırlaştırmadıysanız, istenmeyen gebelikleri önlemek için kızgınlık dönemlerinde başıboş bırakmamaya özen göstermelisiniz.
Kedilerde Kötü Tuvalet Alışkanlığı
Kediniz kum kabı dışında evin farklı yerlerini tuvalet olarak kullanıyorsa, ya ona bu alışkanlığı kazandıramadınız veya kum kabıyla ilgili bir problemi var demektir ya da kedinizde bir boşaltım sistemi hastalığı vardır.
• Kum kabı evin sakin bir köşesinde olmalı ve kedinizin yemek kapları asla kum kabının yakınında olmamalı.
• Birden fazla kediniz varsa her biri için ayrı kum kapları bulundurmanızda yarar vardır.
• Kedinizin kum kabı dışına yaptığı idrarı koku giderici spreylerle temizleseniz de kediniz hassas burunu ile orada kendi idrarının kokusunu alabilir. Bu nedenle temizlikten sonra üzerini kalın vinil bir parçayla kapatmanızda ya da üzerine kedilerin hoşlanmayacağı parfüm, kolonya gibi şeyler dökmenizde yarar vardır. Kediniz bir daha aynı yeri tuvalet olarak kullanmayacaktır.
Kedilerde Seyahat Stresi
Seyahat, birçok kedide strese bazen de kusma gibi problemlere yol açar. Kendi yaşama alanından, tanıdık çevresinden uzaklaşan kedi strese girer. Kedinizi her zaman yakınınızda istemeniz çok normal ama onun için en iyi olanı alıştığı ortamda kalmasıdır. Kedinizin seyahatlerinizde yanınızda olması dışında bir alternatifiniz yoksa onu henüz yavruyken yolculuğa alıştırmalısınız. Öncelikle kediniz için bir seyahat çantası edinmelisiniz. Kediniz yolculuklara alışkın da olsa o ve kendi güvenliğiniz bu gerekli.
• Herhangi bir yolculuktan önce kedinizi arabaya ve seyahat çantasına alıştırmalısınız.
• Seyahat çantası her zaman kedinizin ulaşabileceği bir yerde ve kapısı açık olmalı. Meraklı kediniz çantayı da keşfetmek isterken ona alışacaktır.
• Kediniz hiçbir zaman seyahat çantasında rahatça uyumayacaktır. Ama yolculukların sayısı arttıkça bunlara alışacak, kendini daha rahat hissedecek ve daha uzun seyahatler için hazır duruma gelecektir.
• Kedinizin arabanın içinde serbestçe dolaşmasına asla izin vermeyin ve kesinlikle arabanın bagajında seyahat edebileceğini düşünmeyin.
• Çok sıcak ve çok soğuk havalarda kedinizi arabada bırakmayın. Sıcakta ısı çarpması sonucu bayılabilir ve soğukta da soğuk algınlığına kapılabilir.
• Son olarak; tatile çıkarken kedinizin kum ve mama kaplarını, mamasını, tüy bakım malzemelerini, oyuncaklarını da yanınıza almayı unutmayın.
Kediler Neden Kavga Eder?
Hayvan sahiplerinin en çok karşılaştığı problemlerden biri de aynı evde besledikleri kedilerin geçinememesidir. Bazı durumlarda kedilerin arası sadece soğuktur, birbirlerini umursamazlar, bazen birbirlerine tıslayabilirler. Bazı kediler ise bunu kavga etmeye kadar götürebilirler. Aslında bu davranış biçimlerinin hepsi normaldir. Evde kendi krallığını ilan etmiş olan kedinin bunu başka kedilerle paylaşmak istememesi çok doğal. Ya da sadece kedilerin kişilikleri birbirine uymuyordur. Yaşlı ve sakin bir kedi ile genç ve oyuncu bir kedi de anlaşamayacaktır.
Araştırmalar, zamanla kedilerin göreceli bir barış içinde yaşamaya başladıklarını göstermiştir. Hatta bazen kediler birbirine çok da yakınlaşabilir. Ara sıra kavga etseler ya da birbirlerine tıslasalar da aynı oda da rahatça yiyor, uyuyor ve yalanıyorlarsa kedileriniz yıllarca bir arada yaşabilir demektir. Ama kavgalar ciddileşirse kedilerinizi bir davranış bilimci veteriner hekime götürmenizde yarar vardır.
Kedilerde İdrarla İşaret Bırakma
Kediler genellikle duvar, kapı gibi dikey yüzeylere işaret bırakırlar. Kedi ayaktadır, arka bacaklar gergindir, kuyruk havadadır, işaret bırakacağı yere arkasını dönmüştür ve idrar yüzeye sprey gibi boşaltılır.
Hem dişi hem de erkek kediler kendi yaşama alanlarının sınırlarını çizmek amacıyla idrarlarıyla işaret bırakırlar. İşaret bırakma, kum kabı dışındaki yerleri tuvalet olarak kullanmakla aynı şey değildir. İşaret bırakan kedi bir defada bütün idrarını yapmaz, farklı noktalara azar azar idrar yapar.
Evinizi Kediniz İçin Güvenli Hale Getirmek
Evinizi kediniz için güvenli hale getirmek, bir bebek için güvenli hale getirmeye çok benzer. Dizlerinizin üzerinde evi dolaşın ve kedinizin yutabileceği, devirebileceği, içine girebileceği veya üzerine düşürülebileceği her şeyi keşfedin. İki önemli şeyi göz önünde bulundurun: "Neyi kedinize karşı korumak istiyorsunuz ve kedinizi neye karşı korumak istiyorsunuz?" Kediler doğuştan meraklı ve araştırmacıdır, bu yüzden onu tahrik edebilecek her şeyi ortadan kaldırın.
Yutulabilecek Nesneler
Kedi yavruları, boğulmalarına veya tahribata neden olabilecek küçük nesneler ile oynayıp onları yutmaya bayılır. İplikler özellikle çok tehlikelidir, çünkü kedileri cezbeder. Ne zaman bir kedinin bir yün yumağı ile oynadığını görsem, içim ürperir. Dillerinin üzerindeki küçük çıkıntılar geriye doğrudur ve yuttukları vakit ipliği geri çekebilecekleri elleri yoktur. Ayrıca dikiş iğnelerini, kâğıt ataçlarını ve kedinin ağzına sığabilecek tüm küçük nesneleri ortadan kaldırın. Kediler aslında hiç bir zaman, yabancı bir maddeyi tanıyıp yutmayacak kadar büyümez. Çoğu kedi elektrik kablolarına ilgi duymasa da bazılar bunları kemirmeye bayılır. Kedinizi izleyin ve gerekiyorsa elektrik kablolarına ulaşmasını engelleyin.
Zehirli Bitkiler
Evde bakılan 100'ün üzerinde bitki ev hayvanları için zehirli olabilir. Bölgenizdeki bu tür bitkilerin bir listesini edinin ve evinizdeki olası tehlikeli bitkileri evinizden çıkartın. Bu bitkilerden bazıları açelya, difenbachya, filodendron, amarilis ve krizantemlerdir. Ayrıca ilaçları sakladığınız yerlere de özen gösterin. Aspirin bile kediniz için zehirli olabilir. Ev temizlik maddelerini, antifriz, böcek veya fare zehirlerini veya kapanlarını da, yani mantığınızın tehlikeli olabileceğini söylediği her şeyi kedinizin ulaşamayacağı yerlere kaldırın.
Kırılabilecek Eşyalar
Hareketli bir kedi yavrusu, biblolar ve kırılabilir eşyalarla dolu bir evi talan edebilir. Kedinizin sehpalar, masalar veya dolapların üzerlerindeki nesneleri devirip kırmasını istemiyorsanız, bunlara kedinizin bakış açısı ile bakın. Değerli eşyalarınızın kırılmasını önlemenin tek yolu, onları ortadan kaldırmaktır. Dikkat edilmesi gereken diğer bir konu, sağlam ayaklar üzerinde durmayan eşyalar veya düşebilecek büyük, ağır nesnelerdir. Kedinizin herhangi bir şeyin arkasında veya içinde sıkışıp kalmayacağı biçimde eşyaları düzenleyin ve her zaman panjurlarınızın iplerini bağlayın ki kediniz onlara dolanmasın. Kediler için en güvenli yer, evin içidir ve evin dışına kaçan bir kedi çoğu kez düşmanca bir ortamın merhametine kalmış olur. Kapıları ve pencereleri güvence altına alın.
Kediler ve Beslenme
Kedilerin beslenmesi konusunda kedi dostları genellikle sıkıntı çekerler. Özellikle de kedi beslemeye yeni başlayan aileler u konuda birçok yanlış yaparlar. Bu konuda en kapsamlı bilgiyi veren Kedim Ve Ben bakın kedilerin doğru ve dengeli beslenmesi konusunda neler demiş;
• Kedinize su yerine süt vermeyin. Süt suyun yerini tutmaz. Ayrıca anne sütü (doğal/yapay) haricinde 6 haftalık olana dek yavru kedilere sadece süt vermek onlarda kusmaya ve gelişim bozukluklarına neden olur.
• Kuru mama ile yaş mama arasında sağlık açısından bir tercih yapmak zordur. Her ikisi de sonuçta aynı kapıya çıksa da kuru mamaların aşırı tüketilme ihtimali yüksektir. Bu durumda kediler gereğinden fazla kilo alırlar. Ayrıca kuru mamalar kedilerin vücutlarındaki su miktarını da azalttığı için kedinin mutlaka bol su alması gerekir.
• Bazı kedi dostları kedilerine ilave vitamin katkısı yapmanın iyi bir şey olduğunu düşünürler ve ölçüyü kaçırmakta da beis duymazlar. Fazla olarak verilen vitamin türü katkı maddeleri fayda yerine zarara sebep olur. Ölçülü olmak en doğrusudur.
• Ağırlıklı olarak bir kediyi ciğerle beslemek doğru değildir. Böylesi bir tek yönlü beslenme kedilerde ciddi sağlık sorunları yaratabilir. Ciğer A vitamini açısından çok zengin bir yiyecek olup aşırı tüketimi halinde kedilerin kemik yapılarında lezyonlara yol açar. Aşırı ciğerle beslenen kedilerin boyun bölgelerinde kemik sorunları baş gösterebilir.
• Aynı şekilde ağırlıklı olarak bir kediyi balıkla beslemek de dengesiz bir beslenme türüdür. Aşırı balık tüketimi iştah kaybına yol açar. Beden, hastalıklara direncini kaybetmeye başlar.
• Bir kediye sıkça çiğ yumurta vermek sanıldığının aksine iyi bir şey değildir. Çiğ yumurta biotini azaltır ve kedilerde kilo kaybına, alerjiye yol açar.
• Kedilere asla yumuşak küçük kemikler verilmemelidir. Ağız tavanını kolayca delerek öldürücü rahatsızlıklara neden olabilir.
• Kediler için ideal olan çeşitli yiyeceklerden oluşan bir beslenme programıdır. Beslenmede aşırıya kaçmak ya da belli bir besine bağlı kalmak dengesiz belenmenin tehlikelerini beraberinde getirir.