Son yıllarda görülme sıklığı giderek artan gebelik diyabeti, anne adayı için olduğu kadar bebek için de tehlikeli olabiliyor. Diyabetin zararlı etkilerinden korunmak için düzenli takip ve yaşam tarzı değişiklikleri büyük önem taşıyor.
Gebelik insülin direncini artırıyor
Gebeliğinden önce kan şekeri hiç yüksek saptanmamış gebelerin hamilelik esnasında kan şeker seviyelerinin yüksek saptanması hali “gestasyonel diyabet” yani “gebelik diyabeti” olarak adlandırılmaktadır. Son araştırmalara göre gebeliklerin %15-20 kadarı gebelik diyabetinden etkilenmektedir. Tam olarak sebepleri bilinmemekle beraber gebeliğin insülin direncini artıran bir dönem olduğu bilinmektedir.
Yüksek kan şekeri anne adayı ve bebek için risk oluşturuyor
İnsülin insanda pankreas hücrelerinden salgılanan, gıdalarla aldığımız şekerin parçalanmasını sağlayan hayati bir hormondur. Gebelik sırasında bebeğin büyümesine destek olan hormonlar salgılayan plasenta aynı zamanda maternal insülinin bir kısmını bloke ederek annenin bu hormona olan ihtiyacını artırır. Vücutta bir nevi insülin direnci oluşur. Diyabet vücuda giren şekerin yeterli insülin olmaması ya da insülinin doğru kullanılamaması nedeniyle kandan uzaklaştırılamaması ve enerjiye çevrilememesi durumuna denir. Bu şekilde kan şekerinin hep yüksek seyretmesi bebek ve anne için risk oluşturur.
Tip 1 diyabet genelde çocuk yaşta ortaya çıkar
Tip 1,Tip 2 ve gebelik diyabeti gebeliği tehdit eden diyabetik durumlardır. Tip 1 diyabet genellikle çocuk yaşta ortaya çıkar ve vücudun şekeri harcamak için gerekli insülin hormonu üretememesinden kaynaklanmaktadır. Bu tip gebelikte diyabet riski olan anne adayları, genellikle gebelik öncesi hastalıklarının farkındadırlar. Tedavi için insülin kullanılmaktadır.
40’lı yaşlardan sonra Tip 2 diyabete dikkat!
Tip 2 diyabet çoğunlukla 40’lı yaşlarda ve kilolu kişilerde ortaya çıkmaktadır. Tedavide tablet formunda ilaçlar kullanılmakla beraber bazen gebelikte insülin enjeksiyonları gerekebilmektedir. Gebelik öncesinde ya da gebelik sırasında tanı konulmuş olabilmektedir. Gestasyonel diyabet sadece gebelikte ortaya çıkan bir diyabet şeklidir. Gebelikte ihtiyaç duyulan ekstra insülinin üretilememesi esas problemdir. Genelde gebeliğin ikinci yarısında ortaya çıkar ve gebelik sonlandıktan sonra geçer. Ancak gebeliğinde diyabet ortaya çıkan bir anne adayının sonraki gebeliğinde de diyabet geliştirmesi riski iki kat artmıştır.
Gebelikten önce diyabeti olan kadınların;
- Göz ve böbrek problemleri
- İri bebek dünyaya getirme
- İri bebek nedeniyle müdahaleli doğum ya da sezaryen doğum yapma
- Düşük yapma
- Bebeklerde normal gelişememe, özellikle sinir ve kardiyovasküler sistem anormallikleri
- Ölü doğum ya da erken ölüm
- Doğum sonrası sağlık problemleri, hayatının daha sonraki evrelerinde diyabet ve obezite sorunları yaşama gibi riskleri vardır.
Gebelikte ortaya çıkan diyabette ise;
- İri bebek riski buna bağlı olarak doğumun zor olması ya da sezaryenle olması
- Bebekte kalp ve solunum problemlerinin görülmesi
- Bebeğin büyüme sürecinde obezite veya diyabet hastası olma riski artmaktadır.
Diyabet tanısı konulan anne adaylarının şeker takibi önemli
Vücut kitle indeksi yüksek, önceki gebeliğinde diyabet geçirmiş, ailesinde diyabet hikayesi olan, önceki gebeliğinde iri bebek doğurmuş anne adaylarının Gestasyonel diyabet geliştirme riski yüksektir.
Diyabet riski yüksek anne adaylarının gebelik öncesi bir endokrin uzmanı ile görüşerek tetkik edilmesi önemlidir. Vücut kitle indeksi yüksek olan anne adaylarında kilo kaybı teşvik edilmeli, diyet düzenlemesi yapılmalıdır. Gebelik sırasında her gebe 24-26 hafta arası, riski yüksek olanlar ise daha erken dönemde 50 gr ve 100gr glukoz yükleme testleri ile taranmaktadır. Diyabet tanısı konulan gebelerde hastalık sıkı şeker takibi ve diyet ile kontrol edilmekte bazı durumlarda insülin tedavisi gerekli olmaktadır.
