Gürat Öztürk

4 Aralık 2014

Gürat Öztürk, origami deyince Türkiye’de akla gelen ilk sanatçılardan biri. Hem Türkiye’de, hem de yurt dışında origami ile ilgili çalışmalar yaparak, origami dersleri veren Gürat Öztürk, Origami İstanbul’un da kurucusu.

Origami çalışmaları ile hayranlık uyandıran Öztürk’ün origami tutkusu çocukluğunda başlamış. Çocukların origami yapmasının hem üç boyutlu düşünebilme, hem de uzun süre odaklanabilme gibi kabiliyetlerini geliştireceğini belirten sanatçı, origamiye ilgi duyan çocuklar ve aileleri için de ipuçları verdi.

Gürat Öztürk kimdir? Kendinizden kısaca bahseder misiniz?

1973 Elazığ doğumluyum. Uludağ Üniversitesi, İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi, Çalışma Ekonomisi ve Endüstriyel İlişkiler mezunuyum. Mezuniyetimin ardından, öğrencilik yıllarında da yaptığım radyo programcılığı ve TV sunuculuğu mesleğime devam ettim. 10 yıl yurt dışında yaşadıktan sonra İstanbul’a döndüm. Yurt dışında yaşadığım yıllarda resim dersleri aldım. Çocukluktan bu yana resme ilgim vardır. Sonraki yıllarda çeşitli sanat dalları ile uğraştım ama origami benim için şimdilik son durak oldu. Mayıs 2014’de ilk kişisel sergimi açtım.

Origami ile nasıl tanıştınız? İlk çalışmalarınızı yapmaya başladığınızda kaç yaşındaydınız?

Origami ile ben de bizim jenarasyon gibi TV ekranlarından tanışmıştım. Yıllarca kendi kendime origami modelleri yapıyordum. Yaşımı net olarak hatırlamıyorum ama çocuk olduğumu söyleyebilirim.

Origami bir sanat türü olduğu gibi, teknik açıdan da bilgi gerektiren bir iş. Kendinizi geliştirmek için nasıl bir yol izlediniz?

Sanat ya da herhangi bir meslek dalı farketmiyor bence. Kişisel gelişiminiz için çok çalışmanız gerekiyor. Yapmak istediğiniz bir origami modelini kusursuz ya da kusursuza yakın yapmak istiyorsanız üzerinde çok çalışmanız gerekiyor. Neredeyse tüm modellerin kendi içlerinde farklı teknikleri var. Bunları öğrenmek ve uygulamak da zaman ve sabır istiyor. Şanslıyım ki her ikisine de sahibim.

Origami sanatına ilgi, Türkiye’de de giderek artıyor. Bu doğrultuda, siz de origami öğrenmek isteyen birçok kişiye ders veriyorsunuz. Derslerinize katılanlar üzerindeki genel izleniminiz nelerdir? Sizce origami insanları ne yönde geliştiriyor?

Biraz gecikmiş de olsa evet haklısınız ilgi giderek artıyor. Derslere katılan kursiyeler üzerindeki ilk gözlemim şu; kendi kendilerine denemiş oluyor çoğu, fakat kimi sabırsızlığından, kimi vakitsizlikten, kimi aldığı kitaptan, kimi izlediği videoyu anlamamaktan sıkılıp bırakmış. Aslında çok kolay bir modelin herhangi bir katlama aşamasında yanlış katlamış ve olmuyor bu diyerek bırakmış. Birebir eğitimde gözlemleme şansı olduğu için hangi aşamada nasıl bir yanlış yapıldığını görmek ve düzeltmesini sağlamak çok kolay oluyor ve bu da kursiyerin mutlu olmasına sebep oluyor, olumlu sonuç alındığı için. Her şeyden öte origaminin meditasyon etkisi var. Eğer bir origami figüründen düzinelerce yapıp bir objeye dönüştürecekseniz o sırada sadece ona odaklandığınız için ciddi şekilde rahatlıyorsunuz. Estetik bakış açınız, kendi zevklerinizi yansıtabileceğiniz tasarımlar, hayal gücünüzün artması vs. gibi çok fazla etkisi var. Bence sadece origami değil, diğer tüm sanat dallarının bu tür etkileri var.

Çocukların origami yapması, odaklama güçlerini arttırıyor. Peki, sizce çocukların origamiye yönelmesi için neler yapmak gerekiyor? Ebeveynler bu noktada nasıl bir yol izlemeli?

Öncelikle çocukların gerçekten origami ile ilgilenmek istemeleri gerekiyor. Gündelik hayatta her alanda kullandığımız kağıdın nelere dönüşebildiğini görmek, üstelik bu dönüşümü sağlamak bugüne kadar ilgilendiğim çocuklar için oldukça şaşırtıcıydı. Sadece odaklanma güçlerini arttırmakla kalmıyor origami, matematik zekasının gelişiminde de rol oynuyor. Özellikle origami modellerinden oluşan bir tasarım yapılacaksa, renklerin uyumu, estetik duygusu ve tasarım söz konusu olduğu için de hayal gücünü arttıran bir etkisi var.

Çocuklar, origamiye kaç yaşında başlamalı? Erken yaşta origami yapmaya başlamanın faydaları sizce nelerdir?

Bugüne kadar en küçük öğrencim 7 yaşında idi. Daha biz tanışmadan zaten birkaç origami modelini yapar haldeydi. Çocuğun sıkılmaması, anlatılanı anlayabilmesi ve uygulayabilmesi için 7 yaş uygun. Eğer yetenekli ise daha erken yaşlarda da olabilir. Çocukların çok sevebileceği çok fazla origami figürü var. Her sanat dalında olduğu gibi origami ile de erken yaşta tanışırsanız, ilerlemeniz, var olan modelleri daha kolay anlayıp çözebilmeniz ve hatta belki de yeni bir origami modeli yaratmanız mümkün. Daha çocukluktan itibaren ellerinizi nasıl kullanabileceğinizi öğrenmek çok daha etkili sonuçlar almanızı sağlayabilir.

Origamide belirli bir yetkinlik düzeyine ulaşmanın, kişinin yeteneği ve çalışmaları ile de ilgisi var. Ancak size göre, iyi bir origami sanatçısı olabilmek için ne kadar süre bu alanda çalışma yapmak gerekiyor?

Yeteneğiniz varsa, sürekli çalışarak yeteneğinizi geliştirebiliyorsunuz. Sanat söz konusu olduğunda ise “iyi” kavramı göreceli oluyor bence. Origami modellerinin sayısı sınırsız olduğu için de bazı modelleri iyi, bazılarını çok iyi, bazılarını kötü yapabiliyorsunuz. Ve yine sanat söz konusu olduğunda yaptığınız modellerden bir tasarım oluşturuyorsanız eğer, bu tamamen sizin tasarımı uygulamanızla ilgili olarak değişik sonuçlar doğurabiliyor. Yapan sanatçıya göre muhteşem olan bir eser, izleyici için sıradan ya da fiyasko olabiliyor. Dolayısıyla çok az çalışıp kendini iyi gören, yıllarca çalışıp “hala bir arpa boyu yol alamadım” diyen sanatçılar tanıyorum. Ama yetkin olmak, işinin ehli olmak için çok çalışmak, hep çalışmak gerekiyor. Bunun için şu kadar süre gerekir gibi net bir cevap vermem mümkün değil.

Sizce origami ile yetenek arasında nasıl bir ilişki var? Teknik bilgi, origami yapmak için ne düzeyde yeterli?

Teknik bilginin mutlaka olması gerekiyor. Kağıt katlamanın teknikleri var. Her bir model için farklı teknikler kullandığınız oluyor. Bu teknikleri sizin ne kadar iyi yansıttığınız da tamamen yeteneğinizle alakalı. Eğer yetenekli iseniz çok düzgün katlıyorsunuz, kullanacağınız kağıdı doğru seçiyorsunuz. Origami sanatı estetik ve simetri sanatı aynı zamanda bence. O simetriyi yakalamak, modelin her yerini belirgin olarak sergileyebilmek dediğim gibi yeteneğinizle doğru orantılı.

Klasik origami ile parçalı origami arasındaki farkı, çocukların anlayabileceği şekilde, basitçe, anlatabilir misiniz?

Klasik origami, tek bir kağıt parça kullanarak bir model yaratmak. Bir kağıdı katlayıp bir modeli ortaya çıkarıyorsunuz. Parçalı origami ise birden fazla kağıtı tek tek katlayıp, onları yapacağınız modelin gerektirdiği şekilde bir araya getirmek. 3D origamiler ise modelin büyüklüğüne göre bazen yüzlerce, bazen binlerce minicik minicik katlanmış kağıtların bir araya gelmesinden oluşuyor.

Origami yapan ya da yapmak isteyen çocuklar için ipuçları verir misiniz? Sizce hangi konularda dikkatli olmak gerekiyor? Origami yapmanın püf noktaları nelerdir?

Öncelikle tabi ki sevmek gerekiyor. Sonrasında da pes etmemek gerekiyor. Origaminin temeli olan, aynı zamanda Japon kültüründe de,bizim kültürümüzde de önemli bir yeri olan Turna kuşu ile başlamalarını tavsiye ederim. Zira, Turna Kuşu’nun ilk birkaç aşamasının ardından değişen yönlerde katlamaya devam ettiğinizde çok farklı modeller yapabiliyorsunuz. Birçok modelin temelinde Turna Kuşu’nun ilk 3-4 aşaması yatıyor.

Turna Kuşu

Origami derslerinize katılanların yaş ortalaması hakkında ne düşünüyorsunuz? Çocuk katılımcılar da var mı?

En küçük katılımcı 7 yaşında idi. Çocukların daha ilgili olduğunu söyleyebilirim. Hatta çocukların odaklanması yetişkinlere göre çok daha güçlü. Yaş ortalaması ile ilgili bir istatistik çalışması yapmadım ama 7 yaşından 54 yaşına kadar uzanan bir yelpazede eğitim alanlar oldu ve hala alanlar oluyor.

Origaminin üç boyutlu düşünme yeteneğini arttırdığı düşünülüyor. Kendinizden yola çıkarak bu savı değerlendirir misiniz?

Dümdüz bir kağıdı elinize alıyorsunuz ve o kağıdı katlayarak üç boyutlu bir hale getiriyorsunuz. Üç boyutlu hale getirdiğiniz o dümdüz kağıt parçası hem sizin için, hem de gözlemciler için yapmak istediğiniz şeyi ortaya koyuyor. Örnek veriyorum; bu kağıttan bir tavşan yapacağım deyip elinize alıyorsunuz ve katladıktan sonra gerçekten bir tavşan çıkıyor ortaya. Sizce de şaşırtıcı değil mi? Yeni bir model gördüğünüzde “Yok canım bu olmaz, olamaz” diye düşünüyorsunuz ama sonrasında deneyip sonuca ulaştığınızda hayretler içinde bir kağıttan ortaya nelerin çıkabileceğini görüyorsunuz. Hele bir de yaptığınız modellerden çok sayıda yapıp, onları bir araya getirip bir obje yapıyorsanız sonuçlar göz alıcı oluyor.

Eklemek istedikleriniz varsa, aktarır mısınız?

Origami, vazgeçmediğiniz sürece sizi başka bir alemin içine sürükleyen bir sanat. Tüm sanat dallarında olduğu gibi, odaklanmak, sadece yapacağınız modeli ya da bir resmi veya bir heykeli düşünmek, parayla satın alabileceğiniz bir meditasyon değil. Kişisel gelişim, hayata farklı açılardan bakabilmek için mutlaka bir sanat dalı ile ilgilenmek gerektiğine inanıyorum. Ben herkesin içsel dünyasında yaşadığı her türlü duyguyu ancak bir sanatla ortaya çıkarabileceğini düşünenlerdenim. Sözlerle ifade edemediğinizi ilgilendiğiniz sanat dalıyla ifade edebilirsiniz.