Çocukların ve gençlerin bilim ve teknoloji alanında yaratıcı düşünmelerini, proje üretmelerini ve bilimsel bakış açısına sahip olmalarını hedefleyen FIRST LEGO League (FLL), şu ana kadar 250 binden fazla çocuğa ulaştı. Temel olarak çocuklara; toplumu geliştirecek bilimsel çalışmalar yapma alanında bilinçlenme imkanı vermeyi amaçlayan FIRST LEGO League’in Türkiye’deki yapılanması Bilim Kahramanları’nın kurucularından olan Hakan Habip ile FLL, Bilim Kahramanları, çocukların bilime olan ilgisi ve bilimin toplum üzerindeki etkisi hakkında keyifli bir sohbet gerçekleştirdik.
2014-2015 sezonu dünyada FLL’nin 16’ncı yılı ve 80 ülkeden 265.000 öğrenci katılıyor. Gelecek sezon beklenti 290.000. Ülkemizde FLL çalışmaları 2004 yılında başladı. İlk turnuvamızı Mart 2005 yılında gerçekleştirdik.
FLL’nin hedefleri dersek: neredeyse sürekli medyada topçu ve popçuları gören ve yalnızca onları gördükleri için onlara benzemeye çalışan çocuk ve gençlere, bilim insanı, mühendis, girişimci, duyarlı vatandaş olabileceklerini hissettirmek ve hiç değilse bir süre olmalarını sağlamak. Katılan her genç kendini geleceği olumlu olarak şekillendirebilecek biri olarak görmeye başlıyor.
FIRST LEGO League’in Türkiye’deki ayağı olan Bilim Kahramanları ne zamandan bu yana çalışmalar yapıyor? Şu ana kadar kaç çocuğa ulaştınız?
İsim konusuna açıklık getireyim: önce FLL ismini kullandık; 2011’den beri, yapılanları daha iyi yansıttığı için, Bilim Kahramanları Buluşuyor ismini kullanıyoruz. 11nci sezondayız. Geçen 10 yılda 29 ilden 8.000 çocuk ve gence eriştik. Bu sezon 35 ilden 2.000 daha katılıyor. Katılım her sene kendiliğinden artıyor.
Bilim Kahramanları’na katılan bir çocuk nasıl gelişiyor?
Özgüven, en öne çıkan kazanım. Başkalarına güvenebilmek, el becerileri, ifade, dinleme, etkileşim, takım çalışması, sunum, zaman kullanımı, sentez yapabilmek gibi okulda, iş dünyasında, yaşamın her evresini olumlu etkileyebilecek kazanımları var. Toplum yararına olabilecek bilimsel çözümlerin kolay erişilebilir ve ekip çalışmasıyla, eğlenerek yapılabileceğini tadıyor ve ilerki yıllarda her konuda süreci tekrar edebilme kapasitesi gelişiyor.
Bilim Kahramanları’nda takım koçu olabilmek için 18 yaşından büyük herkes başvuru yapabiliyor. Takım koçu seçerken hangi kıstasları baz alıyorsunuz?
Normal şartlarda takım koçlarını biz seçmiyoruz. Onlar bizi “seçiyor.” Web sitemiz üstünden başvuran her takım koçu (o sezon için tanımlanmış takım sayısı sınırına erişinceye kadar) katılıyor.
Her sene 10 takıma LEGO Vakfı’nın bedelsiz verdiği donanımı bağışlıyoruz. Bağışadığımız ürünleri vereceğimiz kişileri seçerken sosyal girişimcilik-gönüllülük tarafı güçlü kişileri tercih ediyoruz, veya İl Milli Eğitim Müdürleri’nin bu konuda önerilerine göre davranıyoruz.
Çocukların FIRST LEGO League kapsamında yapacağı projelerdeki temel amaç, gerçek yaşamda kullanılabilir çözümler üretmek. Bu doğrultuda çocukların projeleri anlamlandırma sürecini nasıl değerlendiriyorsunuz?
Öğrenim anlamlı olmalı. Olmazsa, köle yetiştiriyoruz. Anlamlı olmasını sağlayan durum çocukların kendi dünyalarıyla ilgili bir sorunu seçip, ona çözüm üretmeye çalışmaları.
Gelin hayal kuralım: Öyle bir eğitim sistemi olsa ki, başlarken çocuk dünyada olumlu olarak değişmesini isteyeceği şeyleri listelese; sonra her gün bu “kendi değişim listesinin yolunu” yürüyerek öğrense; bu listeye göre öğretmenleri ve öğrendikleri-yaptıkları zamanla değişse.
Bunlar olabilse, çocuk bu “okulu” hiçbir anını kaçırmak istemez. Öğretmenlerini seçer. Tanıştığı herkes ve dünyadaki herşey, her konu bu yolu yürüken onun olası öğretmeni/yoldaşıdır.
Neşemizi kaçırabilecek bir hayal olabilir bu, çünkü çok çekici ve bu noktadan uzağız. Hatta, “mümkün değil” diye düşünüyor olabiliriz.
FLL’de çocuklar bu yola yaklaşıyorlar. Çözülmesi insanlığın yaşam kalitesini arttırabilecek bir sorunu kendileri tanımlıyor, arkasından uzmanlarla görüşüyor, araştırma yapıyor, ekip olarak çözüm üretip, paylaşıp, sunuyorlar. (Takım koçlarının derdi genellikle çocukların FLL için sürekli çalışmak istemeleri oluyor. )
Anlam bulan çocuk kendini %100 angaje ediyor. Kendini %100 angaje eden çocuğun yüzünden bu okunuyor: yaptığı herşeyden keyif alıyor. Tabi bu konuda yüzlerce kişinin de bu anlamlı deneyimi kendisine yaşatmak için gönüllü olarak çalıştığını, kendisine “sarıldığını” fark eden çocuk aynı şekilde topluma “sarılıyor.” Mesela, her yıl artan sayıda FLL katılımcısı alt sınıfların takımlarına veya farklı okulların takımlarına gönüllü olarak mentorluk yapıyorlar.
FLL gönüllüleri-destekçileri olarak yaşadıklarımız, zamanla bu çocukların, insanlık olarak çarpmış olduğumuz “sahip olma-tüketim-yaşam kalitesi uçurumları-ekolojik dengesizlik” duvarını aşabileceğini hissettiriyor. Eğitim sistemi kendini otorite olarak gören bir yapının “çocukları eğmesiyle” ilgili, FLL süreci meraklı, araştıran, çözüm üreten, kazan-kazan düşünen, topluma duyarlı çocuğun “olumlu geleceği şekillendirmesiyle” ilgili.
Çocuklar her yıl Eylül-Şubat ayları boyunca proje için hazırlık yapıyor. Bu süreçte takım çalışmaları ne sıklıkla yapılıyor?
Önerdiğimiz takımın birlikte haftada en az 90 dakika çalışması. Tabi, farklılıklar oluyor. Şehirdeki öğrenci haftada 1-2 saat çalışabiliyor ve sonra trafik yüzünden veya farklı etkinlileri olduğu için çıkıyor. Taşra, biraz daha avantajlı olabilir. Yatılı öğrenciler ve taşradaki öğrencilerin takım koçlarından haftada 10 saat çalışan öğrenciler olduğunu da duyuyoruz.
Takım koçları bir taraftan FLL’ye katılan öğrencilerin tüm derslerinde motivasyonun arttığını ve derslerinde daha başarılı olduğunu söylerken, diğer taraftan, normalde kendini hiç göstermeyen öğrencileri de “FLL sayesinde kazandık” diyorlar.
FIRST LEGO League, 9-16 yaş arasındaki çocukların katılımıyla gerçekleşiyor. Bu yıl ilk defa 6-9 yaş arasındaki çocuklar da Junior FIRST LEGO League kapsamında Bilim Kahramanları’na katılabilecek. Bu yaş aralığındaki çocuklar için hedefleriniz nelerdir?
Yaş farkı olduğu için Jr.FLL daha alt seviye teknik beceri gerektiriyor: el becerisi, tasarım, yazılım FLL’ye göre daha basit. Ancak olası beşeri kazanımlar olarak hayal edersek: özgüven, karşılıklı güven, ifade, dinleme, sunum yapma, kendini bilim insanı olarak hayal etme ve fazlası: kısaca FLL’deki kazanımlarının aynısı.
FIRST LEGO League’e bu yıl 11.kez düzenleniyor. Bilim Kahramanları’na katılan çocukların katılım sürekliliğini genel olarak değerlendirebilir misiniz? Bir defa katılan çocuklar, sonraki senelerde de bunu sürdürüyor mu?
3-4 sene katılanlar var. Ancak, bu konuda kayıt tutmuyoruz. Aynı çocuklarla karşılaştığımız için farkındayız. Katılanlar arasında bu deneyimi basamak olarak görüp, daha üst seviye bilimsel-mühendislik içerikli turnuvalara katılanlar çıkıyor. Üç yıl katılıp, 4ncü sezon devlet okuluna takım koçluğu yapan 15 yaşında “kahramanımız” da varJ
FLL sürecinde, takım koçunun nasıl bir işlevi oluyor?
Yalnızca rehberlik yapıyorlar. Normal şartlarda kendilerine 6 saatlik bir eğitim veriyoruz. Turnuvanın felsefesini, süreçlerini özetliyoruz. Bu kavramları çocuklarla paylaşmaları çocuklar için yeterli bir başlangıç noktası. Sonrasında çocuklar her şeyi kendileri yapıyor.
Ebeveynler, çocukların Bilim Kahramanları’na katılması konusunda ne düşünüyor? Sizin bu konudaki gözleminiz nedir?
Geçen 10 sezonda çok olumlu geri bildirimler aldık. “Bu çocuklar ülkenin ve dünyanın kaderini değiştirebilir” diyen velilerimiz oldu. FLL deneyimi sayesinde “çocuğumla iletişimim olumlu gelişti diyen velilerimiz de oldu.
Yapılan araştırmalara göre, son yıllarda bilim ve teknoloji alanında çalışan kadınların sayısı dünya çapında ciddi bir ivmeyle düşüyor. Bu bilgiyi göz önünde bulundurarak, Bilim Kahramanları’ndaki kız ve erkek çocuk katılım oranlarını nasıl değerlendiriyorsunuz?
Diğer ülklerin FLL iş ortaklarıyla yaptığım sohbetlerde ortaya çıkan şu: neredeyse her ülkede kızlar en az erkekler başarılı ve bir çok ülkede kızlar erkeklerden daha başarılı. Ülkemizde de bu şekilde. Katılanların %30’u kız. Sadece kızlardan oluşan takımlar da var.
Kızların etkinliklere katılımı, eğlenerek bilimle uğraşmaları ileride bu konuları okumaları, bu alanlarda çalışma ihtimallerini arttırıyor.
Bunun dışında bir de toplumsal algı var. Kızların başarılı olduğunu toplumun fark etmesi çok değerli.
Türkiye’deki eğitim sisteminin ağırlıklı olarak ezberci bir yaklaşım sergilemesinin, çocukların eğitimsel anlamdaki gelişimini olumsuz etkilediği biliniyor. Çocukların bilimsel çalışma ve araştırma yapmalarını bu açıdan nasıl değerlendiriyorsunuz?
Bilimsel çalışma yapmaları, araştırma yapmaları ve bu çalışmaları eğlenerek ve kazan-kazan tavırlarla, takım çalışmasıyla yapabildiklerini görmek çok insanlık için önemli. Takım çalışması belki de 21nci yüzyılın en önemli becerisi. Sonuç odaklı, rekabet-yarışma-sınav odaklı, ezberci eğitim sistemi hem çocukların sorgulayıp, anlam bulmasına, hem de takım çalışmasına engel oluyor.
FLL’nin sürecinin her noktasında katılan her çocuk önemli kazanımlar yaşayıp, ayrılsın, “kazandım” duygusunu yaşasın istiyoruz. “Aslolan süreçtir arkadaşlar” diyoruz. “Eğer siz haftalarca ekip olarak tasarım, yazılım, beyin fırtınası, araştırma, özgün çözüm, sunum gibi üniversite mezunu öğreniclerinin bile çok azına nasip olan kazanımlar elde ettiyseniz; o zaman hepiniz kazanmış durumdasınız. Turnuvalarımız, hepimiz için sürecin kutlandığı yer ve zamandır” diyoruz.
Takım çalışması ve süreci dışlayabilen veya bu şekilde algılanabilecek kelimeleri kullanmıyoruz. “Yarışma,” “rekabet,” “yaratıcılık,” “sonuç” kelimeleri bunlardan bazıları.
Takım halinde, bu duyarlılıklarla yapılan bilimsel çalışmaların toplumsal dayanışmayı ve zamanla yaşam kalitemizi arttıracağına inanıyoruz.
Gelecek için hedef ve projeleriniz nedir?
Gelecek 12 ay için sorarsanız: yapıyor olduklarımızı daha iyi yapmak; 250 takıma ulaşabilmemizi sağlayacak finans ve insan kaynağını bulmak; ülkemizde risk altında olduğunu düşündüğümüz gençlere erişmek; her yıl yapılacak uluslararası bir turnuvanın temelini atmak, ve Ankara şubemizi açmak diyebilirim.
Ama hayallerimiz ne derseniz:
- İlgili her paydaşla birlikte ülkemizde bir bilim seferberliği başlatmak;
- Yüksek sayıda devlet okuluna, ekonomik olarak dezavantajlı, risk altındaki gençlere erişmek; FLL’de 500, 1.000, zamanla, 10.000 takım seviyesine, FLL’dezamanla her köyden – mahalleden 1 takım seviyesine ulaşmak;
- 14-18 yaş grubu için benzeri bilimsel etkinlikler düzenlemek;
- Farklı etkinliklerimiz arası geçiş ve karşılıklı dayanışma sağlamak;
- Fikirden ürüne yürünebileceğini en az 1 örnekle göstermek;
- İyi fikirleri olan genç, genç bilim insanlarıyla destek olabilecek insan ve finansal kaynağı buluşturmak;
- Her şehirde dernek şubesi açmak;
- Gönüllü, çalışan, destekçi kapasitesini her sene arttırmak ve ihtiyacı olan diğer derneklere destek olmak;
- Her yıl uluslararası bilimsel turnuvalar düzenleyip, bilimin farklılıklarımız arası sürdürülebilir bir barış köprüsü olabileceğini göstermek ve yaşatmak;
- Mezunlarımızın ve ailelerinin zamanla artan katkı ve katılımını sağlamak;
- Mezunlarımız arasından mucitlerin, temel bilimlerde Nobel ödül adaylarının, ve astronotların çıkması.
Tabi, hayallerimiz bunlarla sınırlı değil.
Ne zaman gelip görebiliriz?
14-15 Şubat İstanbul Yerel Turnuvaları: İstanbul Kültür Üniversitesi, Bakırköy
21-22 Şubat Bursa Yerel Turnuvaları: Uludağ Üniversitesi, …
28 Şubat – 1 Mart: Ankara Yerel Turnuvaları: Maya Okulları, İncek.
7-8 Mart İzmir Yerel Turnuvaları: Yaşar Üniversitesi
21-22 Mart: Ulusal Turnuva: Tepekule, Bayraklı, İzmir
Çocuklar, gençler hepimize umut ve iham kaynağı oluyor. Ailenizle birlikte bekliyoruz.
Websitesi : http://bilimkahramanlari.org/
Facebook : https://www.facebook.com/bilimkahramanlari
Youtube : http://www.youtube.com/user/bilimkahramanlari
Twitter : https://twitter.com/BilimKahraman