Hamile kalamama nedenleri nelerdir? Hiçbir sebep yokken neden hamile kalınmaz? Hamile kalamayanlar ne yapmalı?
Türkiye’de her 7 çiftten biri kısırlık sorunundan etkileniyor. Hamile kalmaya çalışanlar için her ay yapılan gebelik testinin negatif sonuçlanması ciddi bir hayal kırıklığını da beraberinde getiriyor. Böyle durumlarda tüp bebek tedavisinin son seçenek olduğu düşünülebiliyor; ancak, tedaviye başlamadan önce, çok yaygın ve sıklıkla gözlemlenen olası kısırlık nedenlerini gözden geçirmek gerekiyor. Kadın Hastalıkları ve Doğum Uzmanı Dr. Hakan Özörnek, kısırlığa ilişkin 5 nedeni ve yapılması gerekenleri şöyle sıralıyor:
Hamile Kalamama Nedenleri ve Yapılması Gerekenler
1. Yumurtlamıyor olabilirsiniz
Polikistik over sendromu, adet sikluslarında düzensizliğe ve erkeklik hormonlarının artmasına neden olur. Yaklaşık yüzde 10 ile 15 oranında kadında görülür. Kadınlarda yumurtlamayı engelleyen en yaygın nedenlerden biridir. Buna ek olarak, fazla kilolu, obez ya da zayıf olmanın yanı sıra tiroid bezlerindeki dengesizlik de yumurtlamayı etkileyebilir.
Yapılması gereken: Sağlıklı ve ideal kiloda olmak doğurganlığı artırır. Bazı tarama ve testlerle polikistik over sendromu gibi tıbbi sorunların olup olmadığının kontrol edilmesinde fayda var. Yumurtlayamadığınızı biliyorsanız, hekiminizle konuşup, sizin için en ideal olabilecek üreme tedavisine yönlendirmesini isteyebilirsiniz.
2. Eşinizde problem olabilir
Üreme problemlerinin en az yarısı erkek kısırlığından kaynaklanıyor. Özellikle değişen çevresel faktörler, yaşam ve beslenme alışkanlıklarındaki değişiklikler erkek kısırlığının giderek artmasına neden oluyor. Eğer eşiniz aşırı kilolu ve sigara içiyorsa hamile kalmanızı büyük oranda engelliyor demektir.
Yapılması gereken: İlk yapılması gereken kilo vermek ve sigarayı bırakmak olmalı. Ardından, eşinizin bir hekime görünüp, sperm sayımı yaptırması gerekir.
3. Yeterince sağlıklı yumurtanız yoktur
Bir kadın, belli bir sayıda yumurta ile doğar. Ancak, yıllar geçtikçe sağlıklı yumurta sayısı azalır. 30 yaşında sağlıklı bir kadının hamile kalma oranı yüzde 20’lerdedir. Erken yaşta görülen erken yaş menopozda ise ilk belirti adet düzensizliğidir.
Yapılması gereken: Yumurtalarınızın sağlıklı kalması için ilk yapmanız gereken kilo vermek ve eğer sigara içiyorsanız hemen bırakmak. Eğer, gebe kalmaya çalışıyorsanız ve sağlıklı yumurta sayınız yeterli değilse hekiminizle görüşüp sizin için en uygun tedaviyi seçebilirsiniz. Bu noktada bir an önce tedaviye başlamak gerekir.
4. Endometriozis
Endometriozis hastalığı, halk arasında çikolata kisti diye de bilinir. Kadının her ay düzenli adet olmasını sağlayan rahim içi zar dokusunun (endometrium) rahim içi dışında, tüplerde, yumurtalıklarda ve/veya karın içi zarında yerleşmesiyle karakterize bir hastalıktır. Her adet döneminde bu rahim dışı bölgelerde kanamalar olabilir. Bunun sonucunda tüplerde, karın zarında yapışıklıklar, yumurtalıklarda kist oluşabilir. Üreme çağındaki kadınlarda sıklıkla görülür. Sancılı ve ağır kanamalı adet dönemlerine neden olur. Kadınlarda görülen kısırlık nedenlerinin yüzde 15-20’si endometriozis nedeninden kaynaklanır.
Yapılması gereken: Gebe kalmanın önünde ciddi bir tehdit olarak görülen endometriozise zaman kaybetmeden müdahale yapılması gerekir. İlerlemiş vakalarda IVF gerekebilir.
5. Tüpleriniz tıkalı olabilir
Fallop tüplerinin kapalı ya da hasarlı olması kısırlık nedenlerinin yüzde 5-10’unu oluşturur. Tüplerin tıkanıklığına, daha önce geçirilmiş bir ameliyat, endometriozis (yani çikolata kistleri) ya da cinsel yolla bulaşan bazı hastalıklar neden olabilir.
Yapılması gereken: Öncelikle tüplerin açık olmadığından emin olmak gerekir. Tüplerde tıkanıklık olması durumunda sperm hücresinin yumurta hücresine ulaşıp onu dölleme şansı olmadığından, tüp bebek tedavisi gerekir.
Hamile kalamama nedenleri bunlardı. Şimdi doğurganlığı artırmak için yapılması gerekenlere bakalım.
Doğurganlığı Artırmak İçin Öneriler
Kadın Hastalıkları ve Doğum Uzmanı Op. Dr. Furkan Kayabaşoğlu, geçmişte anneliğin en sık 20-25 yaş aralığında görüldüğünü, günümüzde ise anne olma yaşının yumurtlama kapasitesinin ileri yaşlara kaydığını belirtiyor.
Özellikle 35 yaş sonrası doğurganlığın hızla düştüğü gerçeği göz önünde bulunduğunda, günümüzün modern kadınının, doğurganlık yıllarını uzatmanın yolunu araması kaçınılmaz. Op. Dr. Furkan Kayabaşoğlu, doğurganlığı arttırmak için 10 önemli hayat tarzı değişikliği öneriyor.
Bir beslenme uzmanına görünün
Beslenmeniz hem sağlığınız, hem de doğurganlığınız için çok önemlidir. Bu nedenle yaşamınız için bir beslenme uzmanı edinmelisiniz. Beslenme uzmanınızın önereceği tetkikler ile beslenmenizin kalitesini arttırabilirsiniz. Vitamin ve mineral eksikliğiniz, size uygun bir beslenme programı hazırlanarak kapatılabilir. Diyetinize düzen kazandırdıktan yaklaşık dört ay sonra etkilerini fark edeceksiniz.
Vitamin ve mineral takviyesi yapın
Besinler içerdikleri vitamin ve mineraller sayesinde besleyicidirler. Günümüzde hazır gıdaların içerdiği katkı maddeleri nedeniyle besleyici özellikleri düşüktür. Mevsimine uygun meyve ve sebze tüketilmemesi durumunda beslenmenizi vitamin ve minerallerle takviye etmeniz gerekiyor. Eğer kendinize özel bir beslenme programı edinme şansınız yoksa, size küçük bir tüyo verelim: Günlük 1000 mg keten tohumu ya da yağı, 1000 mg C vitamini ve çinko alabilirsiniz. Basitçe hamileler için tasarlanmış bir multivitamin tablet almanız benzer etkiyi sağlayacaktır.
Beslenmenizden zararlı yağları uzaklaştırın
Vücudumuz bazı yağ asitlerine ihtiyaç duymaktadır. Mesela balıklarda ve cevizde bol miktarda bulunan omega3 yağ asidi başta sinir hücreleri olmak üzere birçok hücrenin temel yapı taşıdır. Buna karşın margarinlerde bulunan hidrojenli yağlar ve et – süt ürünlerinde bulunan doymuş yağlardan uzak durmak gerekmektedir.
Vücut ağırlığınıza dikkat edin
Kadınların doğurganlığında vücut ağırlığı çok önemlidir. Doğurganlığın azaldığı belli bir vücut ağırlığı yoktur, hesap yapılırken boy da göz önünde tutulmalıdır. Vücut – kitle indeksinin 20 – 25 arasında olması doğurganlık için idealdir. Vücut – kitle indeks hesaplaması vücut ağırlığının boyun karesine bölünmesi ile hesaplanmaktadır. Hem aşırı zayıf olmak, hem de kilolu olmak yumurtlamayı olumsuz etkilemektedir.
Sigara içmekten vazgeçin
Sigara içmek sadece doğurganlığa değil genel sağlığa zararlıdır. Üreme sağlığı açısından sigara kadınlar için menopoz yaşının daha genç yıllara kaymasına, erkekler içinse sperm hareketliliğinin azalmasına neden olmaktadır. Sigaranın zararlı etkisi sadece nikotin değil içerdiği binlerce kimyasallar nedeniyle olmaktadır. Piyasada “light” şeklinde satışı yapılan sigaraların zararlı etkileri diğerlerine göre daha az değildir. Bu nedenle sigaranın az sayıda tüketilmesi ya da “light” tercih edilmesi doğurganlık üzerine olumsuz etkileri azaltmamaktadır.
Alkol ve kahveyi abartmayın
Bilimsel araştırmalarda, doğurganlık üzerine olumsuz etkileyen alkol ve kafein seviyesinin hangi sınırda olduğu üzerine fikir birliği mevcut değildir. Bu nedenle bu maddelerin sosyal hayatta tüketilmelerinin doğurganlığı olumsuz etkilemediği ancak bağımlılık seviyesinde tüketilmesinden uzak durulması önerilmektedir. Özellikle hamilelik planladığınızda alkol ve kahveyi biraz sınırlandırmak yerinde olacaktır.
Sık sık tatil yapın
Hamilelik sıklıkla tatilde oluşmaktadır. Bunun ilk nedeni çiftlerin tatilde günlük streslerden uzaklaşarak daha sık ilişkiye girmeleridir. Stres hem cinsel performansı azaltarak, hem de hormonal dengeyi olumsuz etkileyerek doğurganlığı azaltır. Yıl içinde kısa süreli de olsa sık sık tatile çıkarak hayatınızdaki streslerden uzaklaşmaya çalışın.
Cinsel ilişki kalitesini arttırın
Çok sık cinsel ilişkiye girmek de, çok seyrek ilişki de doğurganlığı azaltacaktır. En uygun olan cinsel performans haftada 2 – 4 arası cinsel ilişkide bulunmaktadır. Bu sıklıkta seks yapmak hem sperm sayısını ve hareketliliğini olumlu etkileyecektir, hem de yumurtlama zamanına denk gelerek hamilelik oluşumunu sağlayacaktır.
Sabırlı olun, acele etmeyin
Tüm bu beslenme ve hayat tarzınızdaki değişiklik uyguladıktan sonra hamile kalmak için acele etmeyin. Unutmayın ki her kadın ayda sadece bir gün yumurtlar ve sağlıklı çiftler için aylık hamile kalma oranı %20 civarındadır. Hayatınızdaki bu değişiklikler 3 – 4 ay içinde etkilerini göstermeye başlayacaktır.
Hamile kalamama nedenleri ve çözüm önerileri hakkında bilgi verdik. Peki siz doktorunuzla görüştünüz mü?