Hamilelikte mide bulantısı ve kusma bebekte ve annede sağlık sorunlarına neden olabileceği gibi, aşırı kusma bazı hastalıklara da işaret edebilir.
Hamileliğin ilk üç aylık dönemi, bulantı ve kusma gibi şikayetlerin en sık görüldüğü dönemdir. Hamilelikte bulantı ve kusma durumunun, ikinci ve üçüncü trimesterda da yoğun şekilde devam etmesi, hem anne sağlığını hem de bebek sağlığını tehdit edeceğinden, geciktirmeden doktora başvurulması şarttır.
Gebelikte bulantı ve kusma, genellikle gebeliğin 4. ya da 6. haftasında başlar ve ilk trimesterın bitişiyle sona erer. Ancak uzun süre devam eden bulantı ve kusma şikayetlerinde, doktora başvurulması gereklidir.
Kadınların hayatında en mutlu ve en önemli zaman dilimi olan gebelik döneminde, pek çok anne adayının korkulu rüyası olan bulantı ve kusmalar başlamaktadır. Çoğul gebelikler, migren ve psikolojik etkenler hamilelikte bulantıya yol açarken; aşırı gebelik kusmaları ciddi hastalıklara işaret edebilmektedir.
Migreni Olan Anne Adaylarında Bulantı Daha Çok Görülüyor
Gebelerin yaklaşık %80` inde görülen bulantı ve kusma şikayetleri, genellikle ilk adet döneminin birkaç gün sonrasında başlayıp, artarak 8. haftada dayanılması güç hale gelmektedir. Daha sonra yavaşça azalan bulantı ve kusmalar 14. gebelik haftası civarında sona ermektedir.
Gebelik bulantısı oldukça inatçı, tedaviye dirençli ve sinsi bir şekilde nerede ise tüm gün boyu süren tatsız bir duygudur. Kusmalar genellikle sabah saatlerinde daha yoğun olmaktadır. Kişiden kişiye değişik günlük salınımlar gösteren bulantı ve kusma döneminin bitişi de aynı şekilde çeşitlilik göstermektedir. Ani bir şekilde biten dönemlerin yanı sıra; neredeyse tüm gebelik dönemine yayılan bulantı ve kusmalar da söz konusu olabilir.
Gebelik bulantıları genellikle ilk gebelikte daha yoğun olmaktadır. Çoğul gebelikler, önceden araç tutması rahatsızlığı olanlar, anne ve kız kardeşlerinde gebelik kusması öyküsü olanlar ve migren hastalarında bulantı ve kusmalar daha yoğun olarak ortaya çıkabilir.
Psikolojik ve Hormonal Faktörler Bulantıya Yol Açıyor
Gebelikte görülen bulantı ve kusmanın nedeni tam olarak bilinmemekle birlikte; psikolojik faktörler ve hormonal değişimlerin ortak ürünü gibi görülmektedir. Kanda Beta hcg ve östrojen hormonlarının yüksek oranda bulunduğu ikiz gebeliklerde bulantı ve kusma çok daha şiddetli bir şekilde ortaya çıkmaktadır. Merkezi sinir sistemindeki bulantı merkezinin hassasiyeti artmakta ve daha önceki yaşamda etkili olmayan pek çok uyaran ile bulantı ve kusma tetiklenir hale gelmektedir. Bunlar arasında kokular, besin maddelerinin tatları, ağız ve boğaza değen fırça gibi yabancı cisim uyaranları en sık rastlananlar arasında yer almaktadır.
Aşırı Kusmaya Dikkat
Her gebede görülmesi doğal olan bulantı ve kusmalar aşırı olduğunda, vücutta doku ve hücre içi suyunun azalmasına yol açacak bir boyuta erişebilir. Bu durum tüm sistemleri ciddi şekilde olumsuz etkileyen, hastane koşullarında tedavi gerektiren ciddi bir gebelik komplikasyonu haline dönüşmektedir.
Vücuttaki tüm sistemlerin çalışmasında sıvı ve elektrolit dengeleri önemli rol oynamaktadır. Anne adayında aşırı kusma tespit edildiğinde, hemen hastaneye yatırılarak tedaviye başlanılmalıdır. Ağızdan beslenme tamamen kesilerek kan biyokimyası ve elektrolit düzeylerindeki dengesizlikler değişik serum kombinasyonları ile düzeltilmeye çalışılmaktadır. Bu arada aşırı kusmaya yol açabilecek diğer sistemleri ilgilendiren hastalıkların da incelenmesi gerekmektedir. Bunlar arasında en sık rastlananlar; peptik ülser, safra kesesi, pankreas, böbrek iltihabı ve hipertiroidi (tiroid bezinin yetersiz çalışması) rahatsızlıkları olarak sayılmaktadır. Hastanın şikayetleri tamamen ortadan kalkıp ağızdan beslenmeye başlanmadan ve kilo kaybı durmadan hastaneden taburcu olmaması gerekmektedir. Genellikle yoğun bir tedavi ile ortadan tamamen kalkan ve gebeliğin devamında bebek üzerinde herhangi bir olumsuz etkisi görülmeyen aşırı gebelik kusması, nadiren anne hayatını kurtarmak için gebeliğin sonlandırılmasını gerektirecek kadar ciddi boyutlara varabilmektedir.
Hamilelikte Mide Bulantısı ve Kusma Nedenleri
Bulantı ve kusmanın temel nedenleri arasında kokulara karşı gelişen aşırı duyarlılık ve tansiyon değerlerindeki değişiklikler yer alır. Bunun yanı sıra, hormon seviyelerinin farklılık göstermeye başlaması, karbonhidrat metabolizmasının değişmesi, beslenme düzeni ve fiziksel ya da kimyasal değişiklikler hamilelikte bulantı ve kusma şikayetlerine yol açar.
Hamileliğin ilk 3 ayında, bulantı ve kusma şikayetleri normal olduğu gibi, bu durumun sürekli olarak devam etmesi, bazı hastalıklara işaret etmektedir. Mol hamileliği adı verilen sorundan da kaynaklanabilen bu durumun çözümü için geciktirmeden doktora başvurulması, anne ve bebek sağlığı açısından oldukça önemlidir.
Hamilelikte Bulantı ve Kusma Nasıl Önlenebilir?
Bulantı ve kusma şikayetlerini azaltmak için beslenme düzenine dikkat edilmesi, bazı gıdalardan uzak durulması, sık sık dinlenilmesi ve kıyafet seçimine özen gösterilmesi gerekir.
Rahatsız eden kokular (yemek, sigara, parfüm vb.), mutfak hatta kendi ev.ortamından bile uzak durulmalıdır.
Mümkün olduğunca az ve sık öğünler tüketilmelidir. Sabah saatlerinde kuru gıda alınmalıdır. Erken gebelikte sağlıklı beslenme konusunda ısrarcı olunmamalı ve bulantıyı uyaran yiyecekler bir dönem tüketilmemelidir.
Çok gerekli olmadıkça multivitamin ve kan ilacı benzeri mide tahrişi yapacak ilaçlar kullanılmamalıdır. Mide yanma ve ekşimelerinin yoğun olduğu dönemlerde soda ve soğuk içecekler tüketilmelidir. Doktorun uygun gördüğü dozda B6 vitamini, bulantı önleyici ve mide asidini azaltıcı ilaç kullanılmalıdır.
- Uyumadan önce ve uyandıktan sonra, yağlı olmayan, hafif ve tuzlu yiyecekler tercih edilebilir.
- Çok miktarda ve az sıklıkla beslenmek yerine, sık sık yemek yemek ve küçük porsiyonları tercih etmek gereklidir.
- Hamilelikte kusma ve bulantıyı azaltmak için sıvı tüketimine dikkat edilmesi gereklidir. Mideyi rahatsız edebilecek içeceklerden uzak durulması, bol bol su ve meyve suyu tüketilmesi önemlidir.
- Yemeklerden sonra çok fazla hareketsiz kalınmama, mümkünse yürüyüşe çıkılmalıdır.
- Yağlı yiyeceklerden uzak durulmalıdır. Sık sık tüketilen makarna, pilav, ekmek gibi karbonhidratlı yiyecekleri tüketirken, yağ miktarlarına dikkat edilmelidir.
- Yemek pişirmek ya da hazırlamak, bulantının tetiklenmesine neden olabilir. Bu nedenle, yemeklerin başka biri tarafından hazırlanması, sağlanabilir.
Hamilelikte mide bulantısı ve kusma şikayetlerinin beslenme düzeninde yapılan değişikliklere karşın devam etmesi durumunda, doktora danışmak gereklidir.
