“Prematüre Farkındalık Ayı” ve “17 Kasım Prematüre Günü” dolayısıyla Memorial Ataşehir Hastanesi Kadın Hastalıkları ve Doğum Bölümü’nden Doç. Dr. Arda Lembet, erken doğumun nedenleri ve alınması gereken önlemler hakkında bilgi verdi.
Erken doğum sonrası yenidoğan kayıpları çok fazla
Türkiye’de erken doğum oranı %12 olup dünya sıralamasında 56. sırada yer almaktayız. Anne karnındaki ve doğumdan sonraki ilk ayda (yenidoğan dönemindeki) olan kayıpların %70’inden erken doğum sorumludur. 5 yaşına kadar olan çocuk ölümlerinin %40’ı yenidoğan döneminde olmaktadır ve burada da ilk sebep yine erken doğumdur. Tüm 5 yaş altı ölüm sebeplerinde erken doğum 2. sırada yer almaktadır.
Bilinçlendirme ve eğitim ile kayıplar önlenebilir
“Cerebral palsy” rahatsızlığı olan spastik çocukların %50’sinden, çocukluk çağı körlüklerinin de %30’undan “prematurite” sorumludur. Hem ülkemiz hem de tüm dünya için son derece ciddi olan bu problem; erken doğumun risk faktörleri, korunma yolları, tahmin ve tedavi yolları hakkında yapılacak bilinçlendirme ve eğitim çalışmaları ile %75 oranında azaltılabilmektedir.
Bebeğinizi bekleyen sıkıntılara hazır olun
Çok düşük ağırlıklı; yani 750 gramın altındaki bebeklerin yaşama şansları günümüz modern tıp imkanları ile sağlanabilse de; bu grup bebeklerin bir kısmında ileride okul başarısında düşüklük, görsel motor fonksiyon bozuklukları ve çeşitli sosyal uyum bozukluklarının ortaya çıkabileceği bilinmelidir. Çocukluk çağındaki nörolojik problemlere baktığımızda bunların %50’sinden prematüre doğumun sorumlu olduğu gözükmektedir.
Erken doğumu tetikleyen nedenler
- Rahim içi ve dışı enfeksiyonlar
- Çoğul gebelikler
- Amniyon mayiinin (zarın içindeki sıvı) fazla olması
- Rahmin yapısal anormallikleri
- Rahim iç tabakası içindeki kanamalar
- Genetik faktörler
Anne yaşı 17’nin altında ve 35’in üzerinde ise dikkat!
Anne yaşının 17’nin altında ya da 35’in üzerinde olması, önceki doğumun erken doğum ile sonlanması, vajinal kanama, stres, düşük sosyoekonomik durum, sigara ve diğer kötü alışkanlıklar, anne ağırlığının düşüklüğü, çalışma şartlarının aşırı ağır olması, gebeliğe eşlik eden iyi kontrol edilmemiş sistemik hastalıklar (Diyabet, kalp, böbrek ve tiroid hastalıkları vb.), bazı hamilelikte görülen vajinal ve sistemik enfeksiyonlar erken doğum için risk oluşturabilmektedir.
Erken doğum tahmin, tedavi ve korunma programı
“Erken doğum tahmin, tedavi ve korunma” programı olarak tanımladığımız programlar sayesinde özellikle erken doğum eylemi için risk taşıyan gebeleri takip ederek, önem alınabilmektedir. Bu hasta grubunda gebelik başında ve hatta öncesinde başlatılan takip protokolünde, hastaya bireysel riskin değerlendirildiği periyodik ve sık izlem yöntemini uygulamaktadır. Bu aşamada hastalar davranışsal, demografik (Yaş, doğum sayısı, önceki gebelik hikayesi, sigara vb.), beslenme, mevcut gebelik ve biyofizik (Rahim ağzı açıklığı ve ultrasonografik bulgular) özelliklerine göre gruplandırılıp değerlendirilmektedir.
Tüm gebeler rahim uzunluğu ölçümü yaptırmalı
Tüm hamilelik süreçlerinde erken doğumu tahmin ve engellemede izlenecek yol rahim uzunluğu ölçümü ile tarama gerçekleştirmektir. Çünkü erken doğuma giren hastaların yarısında geçmişinde bir risk faktörü bulunmamaktadır.
Erken doğum önceden bilmek zor ama imkansız değil
Erken doğumun önceden tahmin edilip saptanması zordur. Bunun başlıca nedeni erken doğumun ilk bulgu ve belirtilerinin normal gebeliklerde de görülebilmesi ve bu nedenle hastaların şikayetlerinin bir kısmının yeterince iyi değerlendirilememesinden kaynaklanmaktadır. Rahim ağzı (serviks) açıklığının muayene ile değerlendirilmesi, hastanın ağrılarının sıklığı ve süresi, ultrasonografik yöntemler, anne kanı ve amniyon mayi içindeki birtakım biyokimyasal belirteçler erken doğum tahmininde kullanılan yöntemler arasındadır. Bu yöntemler ile hem erken doğum klinik bulguları ortaya çıkmadan risk grubundaki hastalar saptanabilir hem de erken doğum eylemi ile başvuran hastaların tanısı ve ileri değerlendirmesi mümkün olabilmektedir.
Risk taşımayanlar da erken doğum yapabilir
Erken doğumun tüm nedenleri maalesef bilinmemektedir. Bunun için yüksek risk taşımayan hastalar da erken doğum yapabilmektedirler. Ancak önceki gebeliklerin erken doğumla sonlanmaması ve gebelik izlemi boyunca tetkik, inceleme ve genel sağlık halinin iyi gittiği durumda bu risk çok daha aşağı çekilmektedir.
