Horlayan çocuğa ne yapılır? Çocuklarda horlama neden olur? Horlama sebeplerinden olan uyku apnesi neden olur? Nasıl tedavi edilir?
Çocuklarda horlama sorunu, uykunun yeteri kadar alınmasını engelliyor ve algı zayıflamasına yol açıyor. Bu durum, çocukların okul başarısının düşmesine yol açarken, fiziksel aktivitelerini de olumsuz etkiliyor.
Çocuğunuz Sağlıklı Uyuyor mu?
Aşağıda sıralanan belirtiler, çocuğunuzun uyku apnesi olduğu sorununa işaret ediyor. Bu durumda zaman kaybetmeden bir kulak burun boğaz uzmanına başvurmanız çocuğunuzun sağlığı için büyük önem taşıyor.
- Horlama veya hırıltılı solunum,
- Solunumun durması,
- Özellikle baş olmak üzere belden yukarısının terlemesi,
- Üstü açık uyuma,
- Sağdan sola dönerek huzursuz uyuma,
- Başını geriye atarak nefes alabilmek için kendine pozisyon vermesi,
- Sabahları uyanmakta güçlük çekme,
- Sabah başlayan baş ağrısı ve ağız kokusu.
Çocuklar Neden Horlar?
Prof. Dr. Refika Ersu, çocuklarda horlama konusunda ebeveynlere şu bilgileri veriyor:
Horlama, yumuşak damak ve çevresindeki yapıların titreşimi sonucu oluşur ve uyku sırasında üst havayolunun daraldığını göstermektedir. Ancak bu tıkanma sadece horlamaya yol açıp başka bir sorun oluşturmuyorsa önemli olmayabileceği gibi, önemli sonuçlara yol açabilecek uyku apnesinin bir göstergesi de olabilir. Uyku apnesi, uyku sırasında tam veya kısmi havayolu tıkanması sonucunda normal solunumun ve uyku yapısının bozulmasıdır. Tıkayıcı uyku apne sendromu, yenidoğan döneminden ergenliğe kadar her yaş grubunda görülebilir; ancak en sık 2-6 yaş arasındaki çocuklarda bademcik ve geniz eti büyümesine bağlı olarak oluşur.
Horlayan çocuğa ne yapılması gerektiğinden önce horlamanın çocuk sağlığına etkisi üzerinde duralım.
Horlamanın Çocuk Sağlığına Etkisi Nedir?
Okul Başarısızlığının Sebebi Uyku Soruları Olabilir
Okul başarısı için kaliteli uyku sağlıklı beslenme kadar önemlidir. Uyku apne sendromu olan çocuklarda sık uyanmalar ve oksijen düşüklüğü uyku kalitesini etkileyebilir. Birçok bilimsel çalışma uyku apnelerinin, okul başarısında düşüşe ve davranışsal sorunlara yol açabileceğini göstermektedir.
Büyüme Geriliği ve Öğrenme Bozukluğuna Neden Olabilir
Uyku apnesi; büyüme-gelişmenin bozulması, geceleri idrar kaçırma, öğrenme bozuklukları, zihinsel faaliyetlerin olumsuz etkilenmesi gibi şikayetlere yol açabilir. Hatta kalp yetersizliğine kadar gidebilmektedir. Üst solunum yolları enfeksiyonları sırasında ortaya çıkan basit horlamanın zararı yoktur. Ancak çocuklar hasta olmamalarına rağmen horluyor ve geceleri nefesleri duruyorsa (uyku apnesi oluyorsa) bu durum ortada ciddi bir sorun olduğu anlamına gelmektedir.
Sigara Dumanına Maruz Kalan Çocuklar Risk Altında
Uyku apnesi sıklığı; ailesinde apne hikayesi olan, evde sigara dumanına maruz kalan ve erken doğan çocuklarda daha yüksektir. Bademcik ve geniz eti büyüklüğü, uyku apnesi açısından en önemli risk faktörleridir. İstanbul’da ilkokul çağındaki çocukları kapsayan bir çalışmada, kronik horlama sıklığı yüzde 7 olarak belirlenmiştir. Ancak her horlayan çocukta uyku apnesi görülmediği bilinmesi gereken bir gerçektir.
Çocuklarda horlama ile ilgili sorunların vakit kaybetmeden tedavi edilmesi gerektiğini söyleyen Memorial Ankara Hastanesi Kulak Burun Boğaz Bölümü’nden Prof. Dr. Fikret İleri, horlayan çocukların okul başarısının da düşebileceğini belirtti.
Horlayan Çocuklar Yorgun Uyanıyor
Horlamaya neden olan sorunların başında rinit olarak adlandırılan burun iltihapları geliyor. Çocuklarda üst solunum yollarının tıkanmasına neden olan bu durum; horlamaya neden açarak, çocukların uyku verimini azaltıyor. Basit horlamada düzenli bir nefes alışverişi olduğu gibi, solunum ağız yoluyla yapılıyor. Apneli horlamada ise solunum 10 saniye ve daha uzun sürelerle kesilebiliyor. Bu durum, uyku düzeninin bozulmasına yol açıyor ve gün içerisinde çocuğun uykuya meyilli olmasına neden oluyor.
Solunumu Ağızdan Yapan Çocuklar Sık Hastalanıyor
Burunla yapılan solunumda, hava burundan geçerken ısıtılıyor ve nemlendiriliyor. Ağız yoluyla yapılan solunumda ise nefes akciğere doğrudan ulaştığından, üst solunum yolu enfeksiyonlarına yakalanma riski artıyor. Enfeksiyonlar çocukların hem fiziksel hem de ruhsal gelişimlerini olumsuz etkilediği gibi, bağışıklık sisteminin de zayıflamasına neden oluyor.
Horlayan Çocuğa Nasıl Muayene Uygulanır?
Çocukların horlamalarına yol açan en önemli etken geniz eti olduğu gibi, her çocukta bulunan geniz eti ergenlik döneminde kaybolur. Bu nedenle, geniz eti için ameliyat yapmak şart olmadığı gibi, geniz eti normalden fazla büyüyen çocuklarına ilaçla tedavi de uygulanabilmektedir.
Gerekli durumlarda yapılması önem taşıyan geniz eti ameliyatı, çocukların horlama sorununu ortadan kaldırır. Bunun yanı sıra, geniz eti ameliyatından sonra, çocuklar kısa sürede taburcu edilerek, normal yaşamlarına devam edebilir.
Çocuklarda Uyku Apnesi
Yetişkinlere ait bir rahatsızlık olarak görülen uyku apnesi, aslına bakılırsa çocukları da rahatsız eden bir sorun. Apne sebebiyle, uyku düzenleri bozulan ve gece yeterince uyuyamayan okul çağındaki çocuklar, derslerinde ezberleme ve öğrenme yeteneğinin azalması gibi ciddi sorunlarla karşılaşabiliyor.
Genellikle orta yaş grubunda ortaya çıkan ve “uyku apnesi” olarak bilinen uykuda solunum kesilmesi çocukları da tehdit ediyor. Öyle ki yapılan birçok araştırmaya göre, çocukların yüzde 7-10’unda horlama ve yüzde 2-4’ünde uyku apnesi ortaya çıkıyor. Nedeni bilinmemekle birlikte erkek çocuklarında daha fazla görülen uyku apnesi, çocuğun hem derslerindeki başarısını hem de okuldaki sosyal ilişkilerini ciddi boyutlarda etkileyebiliyor. Horlayan çocuğa uygulanacak tedavi nihayetinde uyku apnesiyle bağlantılı olabilir.
Kulak Burun Boğaz Uzmanı Prof. Dr. Ferhan Öz, uyku apnesinin çocuklarda okul hayatı üzerindeki olumsuz etkilerini ve kaliteli bir uyku için ne tür tedaviler uygulandığını anlattı.
Uyku Apnesinin Nedenleri
Uykuda solunum bozuklukları; horlama, üstünü açarak ve terleyerek uyuma, sürekli sağdan sola soldan sağa dönme, nefes alabilmek için başı geriye atma ve solunumun bir kere bile olsa durmasıyla karakterize bir tablo.
Öz, uykuda solunum bozukluğunun genellikle büyük bademcik ve geniz etinin solunum yolunu tıkaması sonucu oluştuğuna dikkat çekerek, şunları söylüyor: “Bunun sonucunda da uyku apnesi, yani uykuda solunum durması gibi son derece önemli bir tablo ortaya çıkıyor. Ayrıca şişmanlık, alerji ve astım, reflü, büyük dil, baş ve yüzde gelişim bozuklukları da uyku apnesine neden olan yardımcı faktörler olarak sorumlu olabiliyor.”
Uyku apnesinden şüphelenilmesi gereken durumlar:
- Çocuğunuz hasta olmadığı zamanlarda da horluyorsa,
- Uykuda nefes almakta zorluk çekiyorsa,
- Uyku sırasında huzursuzsa,
- Terlemesi ve geceleri idrar kaçırması varsa mutlaka bir uzmana başvurulmalıdır.
Peki uyku apnesi çocuklarda nasıl sonuçlara sebep oluyor?
- Çocuk öğrenme güçlüğü çekiyor, hırçın ve tahammülsüz oluyor
- Öz, uykuda yaşanılan solunum bozukluklarının çocuğun okul hayatında yarattığı sorunları şöyle sıralıyor:
- Çocuğun derslere konsantrasyon olmasını güçleştiriyor,
- Kelime hazinesi gelişiminin, ezberleme ve öğrenme yeteneğinin azalmasına yol açıyor,
- Uyuma düzenleri bozulan ve yeterince uyuyamayan çocuklar, aynı zamanda gün boyunca hırçın ve tahammülsüz oluyor. Bunun sonucunda okulda öğretmenleri ve arkadaşlarıyla olan iletişiminde ciddi problemler yaşayabiliyor.
- Gelişim ve kişilik sorunları oluşabiliyor
Uykuda solunum bozukluğu yaşayan çocuklarda, oksijen seviyesinin düşmesine bağlı olarak ciddi gelişim ve kişilik sorunları da oluşabileceğinin uyarısında bulunan Öz, “Örneğin; çocuğun yüzünde, çene ve ağzında yapısal bozukluklar ortaya çıkabiliyor. Uyku apnesi olan çocukta gece büyüme hormonu daha az salgılanıyor. Bunun yanı sıra gün içinde hiperaktif davranışlar sergiledikleri için de çocuğun kilo artışı ve boy uzamasında da yeterli gelişim olmuyor” diyor.
Uyku Apnesinin Tedavisi
Öz, çocuğun şikayetleri üst solunum yolu enfeksiyonlarından kaynaklanıyorsa, sorunun ilaçla tedavi edildiğini belirterek, şunları söylüyor: “Uygun antibiyotik kullanımı veya alerji ve reflü gibi yardımcı hastalıkların tedavisinin ardından çocuğun yaşam kalitesi düzelmişse, bu, tedavide başarının sağlanmış olduğu anlamına geliyor.”
Tedaviye rağmen uykuda solunum bozuklukları yeniden ortaya çıkmışsa daha farklı bir yöntemin uygulanması gerektiğini ifade eden Öz, sözlerine şöyle devam ediyor: “Bademcikler ve geniz eti büyükse tedavi olarak operasyon öneriliyor. Günümüzde bademcik ve geniz eti operasyonları modern teknolojik gelişmeler kullanılarak yapıldığı için artık çok basitleşti. Çocuk operasyondan bir hafta sonra okula rahatlıkla gidebiliyor. Bademcik ve geniz eti ameliyatı uykuda solunum bozuklukları sorunu yaşayan çocuklarda tam başarı sağlıyor. Çocuk operasyon sonrasında kaliteli bir uykuya sahip olduğu için de okul hayatındaki başarısı da artıyor.”
Horlayan çocuğa uygulanacak tedavi ile uyku apnesi sorunu da çözülebilir.
