Başbakanlık Basın-Yayın ve Enformasyon Genel Müdürlüğü (BYEGM) ve Çocuk Vakfı’nın düzenlediği I. Türkiye Çocuk ve Medya Kongresi, 14-15 Kasım 2013 tarihlerinde, İstanbul Lütfi Kırdar Uluslararası Kongre ve Sergi Sarayı’nda gerçekleşiyor.
Çocukların medyanın olumsuz etkilerinden korunması ve olumlu etkilerinden yararlanmasına yönelik çalışmaların çok boyutlu değerlendirileceği kongre, çocuk ve yetişkinlerina katılımıyla gerçekleşiyor.
Kongreden önce Türkiye Çocuk ve Medya Hareketi etkinlikleri yapılacak. Etkilenen taraf çocuk ve etkileyen tüm tarafların katılımı ile Türkiye Çocuk ve Medya Stratejisi ve Uygulama Planı’nın hazırlanması da öngörülüyor.
Türkiye’de çocukların medya kullanma alışkanlıklarının tespit edilmesi amacıyla ülke ölçekli araştırma yapılacak ve Türkiye Çocuk ve Medya Haritası hazırlanacak.
Kongre sonucunda Türkiye’den dünyaya çocuk ve medya ilkeleri bağlamında çağrı niteliği taşıyacak İstanbul Çocuk ve Medya Bildirgesi açıklanacak. Kongre’de ayrıca çocuk ve yetişkin delegelerden oluşacak ve 3 yıl görev yapacak Çocuk ve Medya İzleme Kurulu seçilecek.
Kongre ve Çocuk ve Medya Hareketi ile çocuk ve medya sorunların tespiti ve çözüm yollarının ortaya konması amaçlanıyor.
Çocukların kongreye katılımı
I. Türkiye Çocuk ve Medya Kongresi’ne 9 – 12, 13 – 15, 16 – 18 yaş gruplarından çocuklar sözlü ve yazılı katılım, fotoğraf, film, karikatür, sunum, atölye çalışması ve posterle katılabilecek.
Gezici Medya Okuryazarlığı Ekipleri’nin okul buluşmalarında vereceği eğitimler sonunda çocukların ne tür sunum, atölye çalışması ya da üretimlerle kongreye katılacakları belirlenecek.
Sınırlandırıcı olacağı düşüncesiyle çocuk katılımı için konu başlığı belirlenmedi. Çocuklar, İletişim Araçları ve Ben üst başlığı altında, iletişim araçlarının olumlu ve olumsuz etkileri hakkında görüş bildirebilecek. Çocuk katılımı çalışmaları 15 Mart’ta başlayacak ve 15 Haziran 2013 tarihinde sonuçlandırılacak.
Kongre’de görüş bildirmeye hak kazanan çocuklar kongre Çocuk Delegesi seçilmiş olacak. Çocuk delegelerin ulaşım ve konaklama ihtiyaçları kongre tarafından sağlanacak.
Kongrenin konu başlıkları
Türkiye'den ve dünyadan medya kuruluşları, akademisyenler, çocuk hakları örgütleri, sivil toplum kuruluşları dahil geniş bir katılımcı profiline sahip kongrede çocukların medya kullanımına yönelik yapılması gerekenler ve çocuk dostu bir medya oluşması için tartışmalar gerçekleşecek.
Çocuk haklarının medyada temsili, Çocukların medya kullanımı ve etkileri, Güvenli televizyon, Güvenli internet uygulamaları, Medyada çocuk katılımı, Çocuk eğitiminde medya ve Ticari hedef kitle olarak çocuklar ve medya kongrede yer alan konu başlıkları arasında.
I. Türkiye Çocuk ve Medya Kongresi çağrı yöntemiyle gerçekleşecek. Yurt içi ve yurt dışından çağrılacak uzmanların konferans, bildiri, atölye çalışması, açık oturum ve poster türlerinde sunumları için şu konu başlıkları belirlendi:
BM Çocuk Hakları Sözleşmesi ve Medya (Hak temelli perspektif), Aile, Çocuk, Toplum, Devlet ve Medya, Çocuğun Psikolojik Gelişim Evreleri ve Medya, Çocuğun Medyasını Üretme Hakkı ve Kullanımı, Çocukların ve Çocuk Haklarının Medyada Temsili, Çocukların Medya Kullanımı ve Etkileri ( X, Y, Z Çağı çocukları ve medya), Medya Etiği ve Çocuk Hakları ( Çocuğun yüksek yararı. Medya için etik ilkeler. Medyada çocuğa yönelik sorumluluk).
Medyada Çocuk Katılımı ( İmkânlar ve güçlükler. Çocuğun medyasını izlemeli miyiz?), Medya Üzerinden Gelen Kültür Asimilasyonu ve Radikalleşme, Medyanın İçeriksizleştirme ve Zihin İşgali Boyutu ( Medya ve bilinç sorunu ), Medya ve Çocukluğun Yok oluşu Süreci ( Medyada çocukların sömürülmesi. Güç koşullardaki çocukların medyada yer alma biçimi. Üstün yetenekli çocukların medyada yer alma biçimi), Şiddetten Beslenen Medyaya Karşı Önleme ve Koruma Çalışmaları.
Güvenli TV (Akıllı işaretler, korumalı saat uygulaması, tematik çocuk kanalları. Çocukların medyanın etkilerinden korunması-yasal boyut ), Medya Okuryazarlığının Boyutları ( Dijital okuryazarlık), Güvenli İnternet Uygulamaları ( Çocuğun medyanın olumsuz etkilerinden korunması. Medya hesap verme sistemleri. Medya çocuk koruma sistemleri), Uluslar arası İçerik Akışı Karşısında Kontrol Sistemi Sorunu.
Çocuk Eğitiminde Medya Boyutu (Çocuk gelişiminde medyanın rolü. Medya bağımlılığı. Medya, kültürel değerler ve yabancılaşma. Çocuk medyalarında dinin sunuluşu. Görsel medya ve yazı kültürü. Medya ve barış kültürü), Medya Toplumu Gerçeği Karşısında Eleştirel Yaklaşım (Çocuk, okul, eğitim ve medya: İmaj ve imge toplumunda insanî yetilerin gelişmesinin engellenmesi. Çocuk, eğitim, medya ve toplumsal katılımla bir gelecek vizyonu mümkün müdür? ), Çocuk Hakları Kültürü ve Etik Kurallarına Dayalı Habercilik (Çocuk istismarı türlerinin medyada yer alış biçimleri).
Ticarî Hedef Kitle Olarak Çocuk ve Medya (Tüketim toplumu ve çocukların korunması. Reklamların çocuklar üzerindeki etkileri. Medyanın çocuklara yönelik pazarlama aracı olarak kullanılması), Medyada Sosyal Reklamlar (Toplum sağlığı ve eğitimine yönelik sosyal reklâmlar-kamu spotları), Medya ve Çocuk Hukuku (Ulusal mevzuatta çocuk ve medya. Uluslar arası mevzuatta çocuk ve medya).
I. Türkiye Çocuk ve Medya Kongresi için çocuk görüşleri
Kongre düzenleme ekiibi, etkinlik öncesi çocuklara medya ve kongre konusundaki görüşleri sordu.
Elif Nisanur ( 8 Yaşında ), Şişli-İstanbul
Medya okuryazarlığı kongresine katılmak isterim. Kongrede çizgi film kahramanları da olsun. Onlara beğendiğimiz veya beğenmediğimiz şeyleri söyleyelim.
Kerem Sakar ( 9 Yaşında ), Tokat
Aşk filmlerinin yerine hayvanlarla ilgili filmler konulsun. İnternetteki kötü siteler kaldırılsın. Bilim ve icat programları çok olsun isterdim. Ben okuldan gelince bakıyorum hiç olmuyor.
Ümit Işık Tan ( 10,5 yaşında ), Kadıköy-İstanbul
Kongre’ye çocukların katılması çok iyi. Ama çocuklara yararlı olması için görüş ve sonuçlar kısa ve çarpıcı olmalı. Yoksa çocuklar sıkılır. TV’de, sinema reklamlarında gösterilmeli ve okullarda öğretmenler tarafından anlatılmalı. Çocukların öğrenme, eğlenme, sağlık hakları önemli. Okullarda kitap yerine tablet olmalı, çocuklar hep eğlenceli ve oyunlu biçimde eğitilmeli (Facebook ‘daki Bil ve Fethet oyunu gibi).
Betül Koç ( 11 Yaşında ), İstanbul
Kişisel sosyal paylaşım sitelerindeki güvenliğin arttırılması ve saldırılara karşı bir önlem alınmalı.
Fatih Sakar ( 12 Yaşında ), Tokat
Gazetelerin yalan haber yazmasının nasıl engellenebileceğinin tartışılmasını isterdim.
Merve Tarhan ( 12 Yaşında ) Tokat
Kızlara yönelik etkinlik programların olmasını isterdim. Radyasyon yaymaması için telefon televizyon ve bilgisayarların kapatılmasını isterdim.
Sıla Aydemir ( 13 Yaşında ), İstanbul
Medyanın daha geniş düşünmesini sadece ileri yaşta insanlar için değil, tüm yaş gurubundaki insanlara hitap edecek şekilde herkesi düşünerek bir şeyler ortaya koymalarını isterim. Bu toplantıda bu sorunlara çözüm bulmak için tartışırım.
Aybike Emel ( 13 Yaşında ), Eskişehir
Reyting amaçlı program yapılmamalı, insanları eğlendirmek için yapılmalı.
Zeynep Bayrak ( 13 Yaşında ), Eskişehir
Yabancıların medya anlayışıyla bizimkinin karsılaştırılmasını isterim.
Sevgi Arkan ( 15 yaşında ), Burhaniye- Balıkesir
Duyduğumda ilginç gelen bu konu üzerine bir kongre düzenlenecek olması beni heyecanlandırdı. Çünkü çocukları yakından ilgilendiren bir konu. Doğru kullanıldığında sihirli bir değnek olabilecek medya, yanlış kullanıldığında bir tuzak olabilmekte. Çoğu zaman hiç farkında olmadan bu tuzağa düşebiliyoruz. Örnek verecek olursam, ödev siteleriyle internette yaşadığım sorunlar başta geliyor. Çünkü ödev sitesi diye girdiğimiz sitelerde karşılaştıklarım pek de iç açıcı değil. İstemsizce bu sitelere girmiş bulunuyoruz. Ayrıca gazetelerde bize dair bir sayfa bulunmayışı da bir başka sorun. Bence çocuklara özel bir gazetecilik anlayışı ile hareket edilirse, sosyal bir sorumluluk örneği olur. Dilerim kongrede bütün bunlar ele alınır.
Mehmet Habib Aba ( 15 Yaşında ), Kayapınar-Diyarbakır
Yapılacak olan Çocuk ve Medya Kongresi’ni çok olumlu bulduğumu söylemek isterim. Ele alınacak konu başlıkları gerçekten üzerinde düşünülmesi ve fikir üretilmesi gereken konular. Ben de özellikle bilgisayarların yanlış kullanıldığını, oyun amaçlı kullanıldığını çevremde görüyorum. Bu oyunlar çocuk ve hatta büyükleri bilgisayar bağımlısı yapıyor, sağlığımızı olumsuz etkiliyor. Bence her bilgisayarda güvenli internet paketleri bulunmalı ve filtreler kullanılmalı. Televizyonlarda ise kanallar yaşlara göre sınıflandırılmalı. Umarım kongrede çocuklar yararına önemli kararlar alınır.
Özen Uğurlu ( 18 Yaşında ), İstanbul
Şu an medya ile ilgili ulusal / uluslararası bir toplantı olsa, hangi konuların ele alınmasını beklersiniz? Sansür. Tarafsızlık.
Kongreye katılan kurumlar
I. Türkiye Çocuk ve Medya Kongresinde çocukla ilgili uzman sivil toplum kuruluşları, medya meslek kuruluşları, medya kuruluşları, Baro Çocuk Hakları Merkezleri, eğitim örgütleri, eğitim, iletişim, tıp ve hukuk fakülteleri, UNICEF Türkiye Millî Komitesi ve UNESCO Türkiye Millî Komitesi ile işbirliği yapılacak.
Adalet Bakanlığı, Aile Sosyal Politikalar Bakanlığı, Bilim Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı, Dışişleri Bakanlığı, Gençlik ve Spor Bakanlığı, İçişleri Bakanlığı, Kalkınma Bakanlığı, Kültür ve Turizm Bakanlığı, Millî Eğitim Bakanlığı, Sağlık Bakanlığı, Ulaştırma, Denizcilik ve Haberleşme Bakanlığı, Diyanet İşleri Başkanlığı, Bilgi Teknolojileri ve İletişim Kurumu Başkanlığı, Radyo ve Televizyon Üst Kurulu Başkanlığı, Türkiye Radyo Televizyon Kurumu Genel Müdürlüğü, Basın İlan Kurumu ve Anadolu Ajansı kurumsal olarak Kongre’ye destek verecek.
Kongreye uluslararası gözlemci olarak davet edilecek kuruluşlar; Birleşmiş Milletler Çocuklara Yardım Fonu ( UNICEF), Dünya Sağlık Örgütü, ILO/IIPEC, UNESCO, Dünya Gıda Fonu, BM Kalkınma Programı ( UNDP ) Türkiye temsilcilikleriyle, BM Çocuk Hakları Komitesi olarak belirlendi.
Kongre Bilim ve Değerlendirme Kurulu
I. Türkiye Çocuk ve Medya Kongresi’nin Bilim ve Değerlendirme Kurulu’nda eğitim bilim, sosyalbilim, çocuk ve medya, tıp ve hukuk alanlarında 46 uzman görev yapacak.
Kongre’nin Bilim ve Değerlendirme Kurulu Üyeleri şu uzmanlardan oluşuyor:
Dr. A. Korkut Tuna, Prof. Dr. Adnan Kulaksızoğlu, Doç. Dr. Ahmet Albayrak, Prof. Dr. Ahmet Emre Bilgili, Prof. Dr. Aydın Gülan, Prof. Dr. Ayla Oktay, Prof. Dr. Ayşen Bakioğlu, Prof. Dr. Bülent Zülfikar, Av. Betül Onursal, Can Soysal, Prof. Dr. Doğan Cüceloğlu, Prof. Dr. Edibe Sözen, Prof. Dr. Emin Karip, Dr. Fatih Erdoğan, Prof. Dr. Ferhunde Öktem, Prof. Dr. Halil Ekşi, Prof. Dr. Halûk Yavuzer, Prof. Dr. Hamza Çakır, Prof. Dr. Hayati Hökelekli, Prof. Dr. İrfan Erdoğan, Prof. Dr. Kemal Sayar, Doç. Dr. Kemal İnal, Prof. Dr. M. Bilal Arık, Doç. Dr. Melikşah Yasin, Prof. Dr. Mete Çamdereli, Mustafa Ruhi Şirin, Prof.Dr.Mücahit Öztürk, Doç. Dr. Nilgün Tutal Ceheviron, Doç. Dr. Nilüfer Pembecioğlu, Doç. Dr.Nurdan Akıner, Prof. Dr. Oğuz Polat, Prof. Dr. Özden Cankaya, Prof. Dr. Sedat Sever, Prof. Dr. Selahattin Dilidüzgün, Prof. Dr. Selda Bülbül, Prof. Dr. Serpil Uğur Baysal, Doç. Dr. Süleyman Sadi Seferoğlu, Prof. Dr. Şükrü Hatun, Prof. Dr. Talat Sait Halman, Dr. Tekin Özertem, Doç. Dr. Tolga Arıcak, Yalvaç Ural, Prof. Dr. Yasemin İnceoğlu, Doç. Dr. Yıldız Dilek Ertürk, Prof. Dr. Ziya Selçuk.
Kongre hakkında görüşler
Başbakan Yardımcısı Bülent Arınç, kongrenin, “Çocuk Dostu” bir medya düzeni oluşturma süreci için güzel bir başlangıç olacağına inandığını ve yürekten desteklediğini belirterek şu açıklamayı yaptı:
"Başta televizyon olmak üzere dijital medya araçları üzerinden yapılan yayınlar çocukları hem psikolojik hem de davranışsal olarak etkilemektedir. Özellikle 10 yaşın altındaki çocuklarımız, medyanın yaptığı yayınları eleştirel bir bakış açısından yoksun ve tamamen savunmasız bir şekilde izlemektedir. Medya mecralarının etkin olduğu, çocuğun ise pasif bir şekilde kaldığı ve korunamadığı bir ilişki ve iletişim biçimi söz konusudur.
Her türlü haberin, şiddet içerikli sinema ve dizi filmlerin, cinsellik, pornografi, savaş gibi olumsuz yayınlardan çocuklarımızı korumak ülkelerin sınırlarını aşan küresel bir sorundur. Elimizde sihirli bir değnek yoktur. Ancak hepimiz sorunun bir ucundan tutup üzerimize düşen sorumluluğu yerine getirmeliyiz. Hükümet kuruluşları yanında çocuk ve medya ile ilişkili tüm paydaşların iş birliği yapmasını amaçlayan Türkiye Çocuk ve Medya Hareketi’nin başlaması en içten dileğimdir Türkiye’nin bu çocuk ödevine her türlü desteği vermeye hazırım."
Kongre Başkanı Prof. Dr. Halûk Yavuzer ise açıklamasında kongrenin medyanın zararları kaşısında yasaklama değil sınırlama kavramından hareket ettiğini söyledi:
"Kitle iletişim araçlarının temel işlevi, bir yandan eğlendirirken öte yandan gerçeğe dayalı sorunlara çözümler getirebilmek, eğitmek ve toplumda belli değerlerin yerleşmesine yardımcı olmaktır. Televizyon, görsel ve işitsel özellikleri sayesinde birden çok duyu organına hitap ederek etkili bir öğrenme sağlayabilir. Ancak, sosyal etkileşimi sınırlayan elektronik medya ile aşırı ilgilenme beynin sosyal ve yaratıcı sistemine zarar verebilir. Araştırmalar, sürekli ve plansız televizyon izlemenin planlama, organizasyon, ahlak, yargılama, dikkat ve öz-denetimden sorumlu olan önbeyin korteksinin tembelleşmesine neden olduğunu ortaya koymaktadır.
Doğru kullanıldığı takdirde televizyon, çocuğun zihinsel gelişimine ve dil gelişimine olumlu katkılar sağlayan, eğlendirirken öğreten önemli bir araçtır. Doğru zamanda doğru programlar, aşırı izlenmemek kaydıyla çocuğun gelişimine olumlu katkı sağlar. Kongre ile medyanın zararları karşısında yasaklamayı değil sınırlar kavramının boyutlarından hareketle medya okuryazarlığı kültürünün geliştirilmesi ve yaygınlaştırılması öngörülmektedir."
Başbakanlık Basın- Yayın ve Enformasyon Genel Müdürü ve Kongre Düzenleme Kurulu Başkanı Murat Karakaya da çocuk dostu medya anlayışına dikkat çekti:
"Medya, çocuklar için hem arkadaş, hem öğretmen hem de eğlence aracı işlevi görmektedir. Sağlıklı nesillerin yetiştirilmesinde medya önemli bir rol üstlenmektedir. Medya, öncelikli olarak çocukların yüksek yararına hizmet etmeli, çocuk dostu olmalı ve çocuğa saygıya dayalı bir anlayışı ortaya koymalıdır.
Basın Yayın ve Enformasyon Genel Müdürlüğü ve Çocuk Vakfı ile birlikte, I. Türkiye Çocuk ve Medya Kongresi’ni düzenleme kararı aldık. Bu kongre ile ulaşmak istediğimiz hedef, medyanın çocuklar üzerindeki etkileri konusunda farkındalık yaratmak, medya okuryazarlığının yaygınlaşmasına katkıda bulunmak ve medyanın olumsuz etkilerine karşı çocukları koruyucu etkin ve işlevsel düzenlemelerin hayata geçirilmesine katkıda bulunmaktır. Kongre sonucunda medya ve çocuk konusunda tüm paydaşların katılımıyla atılacak adımlara ilişkin yol haritasının belirlenmesini öngörüyoruz."
Çocuk Vakfı Başkanı, Kongre Genel Yönetmeni ve Sözcüsü Mustafa Ruhi Şirin, kongre ile ilgili şu açıklamayı yaptı:
Dünyada göz ardı edilen çocuk sorunlarından biri de medya sarmalıdır. Medya sarmalının sorumlusu ise çocuklar değil yetişkinler, eğitim sistemi, medya endüstrisi ve medya yönetimleridir. İletişim sosyolojisi içinde çocuk ve medya konusu çok yönlü ve çok boyutlu bir evreni oluşturmaktadır.
Medyanın olumsuz etkilerinden çocukları korumak yanında olumlu yönlerini de dikkate almak hem önemli hem de zorunludur.
I. Türkiye Çocuk ve Medya Kongresi birey, toplum, hükümet ve medya kuruluşları ile tüm paydaşların katılımı ve işbirliğini amaçlıyoruz. Kongre ile etkilenen taraf çocuk ve etkileyen tüm tarafların bir araya gelerek Çocuk ve Medya Hareketi’nin başlatılmasına öncülük edeceğiz. Kongre öncesi çocukların medya kullanma alışkanlıkları araştırması gerçekleştirilecek. Bu araştırma ile Türkiye Çocuk ve Medya Haritası’nı hazırlayacağız. Çocuk ve medya sorunlarının çözümüne yönelik olarak 2014-2018 yıllarını kapsayacak Çocuk ve Medya Stratejisi’nin hazırlanması ve hayata geçirilmesi amacıyla bütün tarafları çocuklar için gönüllü çocuk ödevine davet ediyoruz. "