Isı ve Sıcaklık

Isı ve sıcaklık farklı kavramlardır. Isı bir enerjidir. Sıcaklık ise maddenin ne kadar sıcak ya da soğuk olduğunun bir göstergesidir.

Sıcaklığın Ölçülmesi

Maddelere sıcaklıklarına göre ad veririz. Yaz aylarında gündüzleri hava sıcak, geceleri ise ılıktır. Kış aylarında gündüzleri hava soğuk, geceleri ise çok soğuktur. Kaynayan su çok sıcaktır. Bir maddenin sıcaklığını dokunarak anlayabiliriz ama dokunarak ölçemeyiz. Bir maddenin sıcak, soğuk ya da ılık oluşu duruma ve kişiye göre değişkenlik gösterir. Örneğin; sıcak sudan çıkan bir el ılık suyu daha soğuk, soğuk sudan çıkan bir el ise daha sıcak hisseder. Sıcaklık kavramı kişiye göre değişebilir. Bu nedenle ölçüm yapmak gerekir.

Sıcaklık termometre ile ölçülür. Termometrenin üzerinde bulunan çizgilerden ve sayılardan yararlanmak suretiyle sıcaklıkları ölçebiliriz. Termometreler farklı şekillerde derecelendirilir. Türkiye’de ve birçok ülkede celsius (selsiyus) termometresi kullanılır. Termometrede görülen 20°C ‘yirmi derece selsiyus’ olarak ifade edilir. Bir Celsius termometresinde ölçülen sıcaklığın derecesi ‘°C’ sembolü ile gösterilir ve ‘derece selsiyus’ şeklinde okunur.

Termometrelerin çalışma ilkesi; ısınan maddelerin genleşmesi, soğuyan maddelerin ise büzülmesidir. Alkollü, civalı, dijital ve metal termometreler bulunmaktadır. Bunlardan sıvılı termometrelerin oda termometresi, hasta termometresi, laboratuvar termometresi gibi çeşitleri vardır. Sıvılı termometrelerde sıvı olarak alkol veya cıva kullanılır. Metal termometreler ise sıvılı termometrelerin kullanılamadığı, yüksek sıcaklıktaki yerlerde kullanılır.

Sıcaklık ısının sonucudur. Isı alışverişlerinde maddenin sıcaklığı değişir. Isı alan maddenin sıcaklığı yükselir. Yani, madde ısınır. Isı veren maddenin sıcaklığı düşer. Yani, madde soğur.

Sıcak maddenin soğuması ve soğuk maddenin ısınması ‘ısı alışverişi’ ile olur. Bu olayda alınıp verilen ısıdır, yükselip alçalan ise sıcaklıktır.