Kitaplar, kişisel gelişimde çok önemli bir yere sahip oldukları kadar, çocukların gelişimleri üzerinde de etkili oluyor. Bir çocuk, masal kahramanlarını kendisine model alabiliyor. Bu nedenle, kitabın içindeki figürler ve mesajlar, çocuğun gelişimine doğrudan etki ediyor.
Üsküdar Üniversitesi Etiler Polikliniğinden Çocuk Ergen Psikologu Aynur Sayım, çocuklar için kitap seçiminden ebeveynlerin sorumlu olduğunun altını çizerek, “Seçimi ebeveyn yapmalı. Çocuğun kitap seçimleri, bazen onların ihtiyaçlarını ifade ettiği gibi, ruh hallerini de ele verebilir” diyor.
Çocuklar model alarak ve özdeşim kurarak öğreniyor
Her gelişim döneminin özelliğini bilmek ve çocuğun o dönemde ihtiyaçlarını anlamanın önemli olduğuna dikkat çeken Sayım, çocuğun materyal seçiminde ebeveynin sorumlu olduğuna dikkat çekiyor ve “Anne babanın, çocuğun nasıl öğrendiğini, hangi yetilerinin geliştiğini, neyi nasıl algıladığını, nasıl davranması gerektiğini ve eğitimi için hangi materyalleri seçmesi gerektiğine yardımcı olması gerekiyor. Bu dönemlerde çocuklar, model alarak ve özdeşim kurarak öğreniyor” diyor.
Kitaplar ebeveyn ile çocuk arasındaki iletişimi güçlendiriyor
Çocuğun, anne ve babasını model aldığı gibi, bir masal kahramanını ya da sanatçıyı model alabileceğinin altını çizen uzman Sayım, kitabın içindeki yer alan figür ve mesajların, çocuğun öğrenmesinde çok etkili öğeler olduğunu söylüyor. Sayım, özellikle de eğitici değer taşıyan hikâye ve masalların, çocuğun gelişimini olumlu yönde desteklediğini belirterek, kitapların ebeveynler ile çocuk arasındaki iletişimi de güçlendirdiğini ifade ediyor.
Kitabın çocuğa kattıkları…
Kitap okumanın çocuğun dil, bilişsel, duygusal ve sosyal gelişimini desteklediğini söyleyen Sayım, kitapların çocuğun hayal gücünü, yaratıcılığını, sorun çözme becerilerini de geliştirdiğini belirtiyor. Sayım, çocuğun iyiyi de kötüyü de kitapla öğrenebileceğini hatırlatarak, konuşmasına şu şekilde devam ediyor: “Yine, kitap okumak, çocuğun sosyo-kültürel değerlerini öğrenmesi, iyi-kötüyü, doğru ve yanlış kavramlarını öğrenmesi ve soyut kavramların gelişmesi açısından önem taşımaktadır.”
Okuma alışkanlığı kazandırırken dikkat edilmeli
Ailenin, kitap okuma alışkanlığını kazandırırken, çocuğa yaklaşım tarzının önem taşıdığını belirten Sayım, çocukla bu konuda kesinlikte bir çatışmaya girilmemesi uyarısında bulunuyor.
“Çatışmaya girmeden özendirici davranması, model olması önemli. Gelişim dönemlerini göz önüne alarak seçim yapmak önem taşıyor ama kitapların her zaman da eğitici anlamda seçilmesi gerekmiyor. Çocuğa seçim yaptırmak da onların karar verme yetilerini geliştiriyor. Çocuk özdeşimi fazla yapıyorsa ya da yanlış modellemeleri fazlaca yapıyorsa, burada daha çok ailedeki model eksikliğini ve yanlış yaklaşımları sorgulamak ve bunlar üzerinde çalışmak gerekir. Anne-babanın çocuğa ayırdığı zaman yeterli mi, kendileri doğru model oluyorlar mı? Yardım alınması gereken bir sorun var mı?”
Seçilen kitap çocuğun ruh halini ele veriyor
Çocuğun hep aynı kitabı ya da türünü okumak istemesinin bir sorunun ya da takıntılı ruh halinin ipuçlarını verebildiğini vurgulayan Sayım, “Kitap okumayı sevmeyen çocukların bir kısmında, dikkat eksikliği gibi psikiyatrik sorunlar gözlemleniyor” diyor ve ekliyor: “Endişeli çocuklar korku içerikli kitaplardan ve filmlerden uzak duruyor ya da aşırı tepki gösterebiliyor. Şiddet içeren öyküler, olumsuz öğeler daha çok depresyonun işareti olabiliyor. İçine kapanık çocuklar ise karamsar ve kendileriyle özdeşleşen hikâyelerden hoşlanabiliyor. Çocukların kitap seçimleri, bazen onların ihtiyaçlarını ifade ettiği gibi, ruh hallerini de ele verebiliyor.”
Kullanılan dil ve görsel materyaller önemli
Uzman Psikolog Aynur Sayım, son olarak etkili bir dilin kullanılmış olmasının, görsel materyallerden yararlanılmış olmasının kitabı, çocuğa sevdiren nedenlerden olduğunu söylüyor.
