Konuşma Becerisi Nasıl Geliştirilir?

Konuşma becerisi nasıl geliştirilir? Anne ve babaların bebekleriyle oynadığı oyunlar ya da aldıkları oyuncaklar bebeğin konuşma sürecini doğrudan etkiliyor.

Bebeğin Konuşma Gelişimini Desteklemek için Neler Yapılabilir?

Bebeğin konuşma gelişimini desteklemek için bebekle sürekli iletişim kurmak, çevresel etkenleri bebeği uyarıcı olacak şekilde çeşitlendirmek, birlikte çeşitli faaliyetlerde bulunmak önem taşır.

Anne babaların, bebekleri ile iletişim kurmakta süreklilik göstermeleri, varsa endişe ve beklentilerini bebeğe yansıtmamaları, yanıt alamadıkları durumlarda yorum yapmamayı tercih etmeleri önerilir. Anne babalar bebekleri ile düzenli bir biçimde konuşmayı sürdürürken, bebek dili kullanmaktan kaçınmalıdırlar. Bebek ile sıklıkla ve düzgün bir şekilde konuşmak, bebeğin sözcük ve kavram dağarcığını arttırır. Dil gelişimi konusunda kaygısız davranmak anne babaların sorumluluğudur.

Bebeğin ilerde iyi bir okuyucu olmasının tohumları da bu aylarda atılmaya başlanır. Ana dilini iyi derecede öğrenen bir bebek, gelecekte iyi bir okuyucu olmaya adaydır. Anne babalar okuma eğitimine erkenden başlamalı, bebeklerine farklı resimli kitaplardan yüksek sesle okumalar yapmalı ve kitaplar ile yakın ilişki kurmalıdırlar.

Kaynak: ‘Çocuğunuzun İlk 6 Yılı’, Prof. Dr. Haluk Yavuzer, Remzi Kitabevi

Çocuklarda Konuşma Becerisi

Televizyon izlemenin ve bilgisayar oyunlarının ilk 3 yaş çocuk dil gelişimine olumsuz etkileri olduğunu belirten Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları Uzmanı Doç. Dr. Neşe Karaaslan Bıyıklı, ebeveynlere şarkı söylemelerini, tekerleme ve bilmece oyunu oynamalarını ve oyuncak hayvanları konuşturmak gibi yöntemleri öneriyor.

Bilgisayar ve internet çağında doğan Z Kuşağı çocukları teknolojinin faydaları kadar zararlarını da görüyor. Z kuşağı çocukları teknolojinin sunduğu imkanlarla sınır tanımaz bir şekilde dünyayı keşfetse de özellikle 3 yaşına kadar çocuklarda televizyon izlemek, bilgisayar oyunları oynamak dil gelişimini olumsuz etkiliyor.

Geleneksel oyunların neredeyse ortadan kalktığı söyleyen Anadolu Sağlık Merkezi Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları Uzmanı Doç. Dr. Neşe Karaaslan Bıyıklı, çocuklarda dil gelişiminin 2-5 yaş arası dönemde olduğunu belirterek, dil gelişiminde rol oynayan faktörleri zekanın, işitme ve görsel algının normal olmasının yanı sıra çocuğun yaşadığı çevre ve sosyoekonomik koşullar olarak sıralıyor.

Erişkinlerin erken dönemden itibaren bebekle ilgilenmesi, konuşması, söylediklerini mimiklerle desteklemesi ile bebeğin taklit ederek dili öğrenmeye başladığını belirten Doç. Dr. Bıyıklı, özellikle anne tarafından sunulan sözel uyaranların dil gelişimini olumlu yönde desteklediğini söylüyor.

Doç. Dr. Bıyıklı, çocukla konuşmak, oyun oynamak, kitap okumak dil gelişimi için çok önemlidir diyerek, “Ebeveyn çocuk ile konuşmalı, çocuğu dinlediğini belli etmelidir. Çocuk seslere karşılık verdiğinde cesaretlendirilmeli, memnuniyet belli edilerek olumlu geri bildirim yapmalıdır. Böylece çocuk öğrenmeye, denemeye teşvik edilmiş olur. Çok kalabalık ve gürültü olmayan yerlerde oyun oynamak, sesler çıkarmak daha uygundur” diye konuşuyor.

Hangi Oyun ya da Oyuncak Dil Gelişimine Faydalı?

Şarkı söylemek
Tekerleme ve bilmeceler söylemek
Oyuncak telefon, mikrofon gibi konuşma ve şarkı söyleyebilecekleri oyuncaklar
Birlikte yapılan aktivitelerin anlatılması
Sayı saymaca (1-10’a kadar)
Resimli kitap okumak, anlatmak, bu sırada sorular sormak. Köpek nerede? Elmayı gösterir misin? vb.
Oyuncak hayvanları ya da kuklaları konuşturmak

Televizyon ve Bilgisayar Oyunu Neden Zararlı?

Çocuğun dil gelişimi olumsuz etkilenir
Sosyal iletişim becerileri gelişmesi önlenir
Duygu durumunda olumsuz etkilenme olur (korku, kaygı, hırçınlık gibi)
Beyin gelişimine olumsuz etki nedeni ile Algısal – Motor becerilerde; dikkat eksikliği, öğrenme güçlüğü, okumaya isteksizlik gibi gecikme ve sorunlar gelişebilir
Görme problemleri, duruş bozuklukları, hareketsizlik ve buna bağlı şişmanlık sorunları ortaya çıkabilir

Çocuklarda Konuşma Gelişimi İçin Ailelere Öneriler

Aileler bazen çocuklarının geç konuşmaya başladığından şikayet eder. Bu durumda çocuklarda konuşma gelişimi için destekleyici davranmak gerekir.

İşitmede yaşanan sorunlar, doğrudan konuşma bozukluğuna yol açar. Çocuk tamamen sağır olmasa bile belirli frekanstaki sesleri duyamaması, konuşma bozukluğuna neden olur. Konuşma bozukluğu, çocukların çevreleriyle ilişkilerini bozduğu gibi çok ciddi psikolojik sorunlara da neden olabilir.

Bebek, öncelikle etrafta konuşulanları dinlemeyi sever. Daha sonra bu konuşma seslerini tekrarlamaya başlar. İlk sözcükler çoğunlukla bebeğin çevrede sıkça duyduğu anne, baba, mama gibi kelimelerdir. Başlangıçta çocuklar bu sözcükleri, tutarsız olarak da kullanabilirler. Daha sonra bu sözcüklerle basit cümleler kurulmaya ve en son olarak da uzun cümlelere geçeceklerdir.

Çocuklarda konuşma gelişimi döneminde yaşanan problemlerde biri ya da bir kaçı gözlemleniyor, özellikle de çocuk seslere tepki vermiyor, aile üyeleri çocuğun ne dediğini anlamıyor, ailede de geç konuşma ve konuşma problemi öyküsü varsa bir konuşma terapistinden yardım almak faydalı olacaktır.

Çocuklarda Konuşma Gelişimi

Çocuk ile ilgilenin ve ona sevildiğini hissettirin.
Çocuk ile yaşı ne olursa olsun sık sık konuşmaya çalışın.
Yaşına uygun şekilde onunla oyun oynayın.
Çocuğunuzla kaliteli vakit geçirin.
Yeterli ve dengeli beslenmesini sağlayın.
Yaşıtlarıyla oyun oynamasına imkân verin.
Başka insanlarla iletişim kurmasını sağlayın.
Çocuğunuza hikâye ve masal anlatın.
Çocuğunuzun konuşma ve sesli mesajlarına tepki verin.
Bir nesneyi eline aldığında onunla ilgili ona bir şeyler anlatın.
Televizyon karşısında çok uzun süre kalmasına engel olun.
İşaretle anlattığı istekleri için onu konuşmaya yönlendirerek isteklerini anlatmasını sağlayın.
Kendine güvenini arttırmaya çalışın.
Sık sık sosyal ortamlarda bulunmasını sağlayın.
Yaşına uygun bir eğitim almasını sağlayın.
Yaşına uygun olarak onun hikâye ve masal anlatmaya teşvik edin.
Konuşma zorluklarını gördüğünüzde onun dikkatini konuşmada zorlandığı noktalara çekmeyin.
Çocuğun yanlış ürettiği sesleri düzeltmesi için ısrar etmeyip sadece doğru sesi üreterek ona model olun.
Yanlışı düzeltmek için çocuğa evde baskıcı uyarılarda bulunmayın.