Koronavirüs çocuklara nasıl anlatılmalı? Yeterli ve doğru bilgiye erişimi olmayan çocuklara koronavirüsü anlatmak oldukça önemli. Peki nasıl?
Dünyada pek çok kişiyi etkileyen ve hayatı durma noktasına getiren koronavirüs elbette çoukların da gündeminde. Konu hakkında haberler çok hızlı şekilde yayılıyor. Pek çok bilgi de doğru değil. Hangi bilginin doğru olduğunu ayırt edemeyecek durumda olan çocukları bu bilgi kirliliğinden korumak gerekiyor. Korku, kaygı ve panik ortamından uzak olabilmek için aileler çocuklarıyla nasıl iletişim kurmalı?
Koronavirüs Çocuklara Nasıl Anlatılmalı?
Nirengi Derneği’nden Uzman Psikolog Elçin Külahçıoğlu Gözegir “Koronavirüs çocuklara nasıl anlatılır? sorusu hakkında tavsiyelerde bulundu.
- Öncelikle çocuğunuzun koronavirus ile ilgili ne bildiğini öğrenin.
- Çocuğunuzun hızına ayak uydurun: Konuşmak istemiyorsa konuyla ilgili konuşmak için zorlamayın.
- Konuyu merak eden veya yanlış bilgiye sahip olan çocuğunuza durumu açıklamanız gerektiğinde; koronavirus mikroskop ile bakıldığında ‘taç giymiş gibi görünen bir virüstür. Yani küçük, gözle göremediğimiz mikroplar gibi. Tıpkı gripte olduğu gibi ateş, öksürük, zor nefes almaya sebep olurlar. Birçok kişi kolayca iyileşiyor ama bazı insanlar daha çok zorlanıyor iyileşmekte. Çocuklar genellikle çok kolay atlatıyorlar bu hastalığı” açıklamalarını yapabilirsiniz. Konuşmanızın içeriği ve detayları çocuğunuzun gelişimiyle uyumlu olmalıdır.
- Çocuğunuzla konuşurken ilgilenmediği ve yaşıyla uyumlu olmayan detayları vermekten kaçının.
- Sakin ve güven verici şekilde konuştuğunuzdan emin olun. Unutmayın ki kaygı bulaşıcıdır! Ebeveyninin kaygılı olduğunu hisseden çocuk da bu kaygıyı taşıyacaktır.
- Güvenli bir ortamda, mümkünse evde konuyu gündeme getirin ve soru sormasına, eğer varsa endişelerini dile getirmelerine izin verin.
- Koronavirus gündemini çocuğunuzdan gizlemek için çaba göstermeyin. Konuşulmayan şeyler çocuklarda daha fazla kaygı uyandırır.
- Bilmediğiniz bir şey sorduklarında dürüst olun ve birlikte araştırma yoluna gidin.
- Koronavirus ile ilgili televizyon, radyo vb. yayınlara yüksek oranda maruz kalmasına engel olmaya çalışın.
Çocuğunuzun durum üzerinde kontrol hissetmesini sağlayın. Örneğin; Virüsün yayılmasını nasıl engelleyebiliriz?
- Ellerimizi sık yıkayarak,
- Uykumuzu iyi alarak,
- Beslenmemize dikkat ederek,
- Ellerimize değil kolumuzun iç kısmına hapşırarak,
- Yüzümüze fazla dokunmayarak virüsten kendimizi koruyabiliriz.
Bu eylemleri kaygı uyandırıcı bir şekilde çocuğunuza sık hatırlatmak yerine eğlenceli bir oyun şeklinde aktarabilirsiniz. Çocuğunuzun ellerini 20 saniye süresince yıkaması için ellerini yıkarken 2 kere ‘iyi ki doğdun’ şarkısını söylemesini sağlayabilirsiniz, bu şekilde 20 saniye el yıkama sürecini eğlenceli bir ritüele çevirmiş olursunuz.
Rutinlerinize devam etmeye çalışın. Akşam yemeği saatleriniz, uyku saatleriniz, ailece düzenli yaptığınız bazı aktivitelere devam etmek çocuğa güvende olduğu duygusunu aşılayacaktır .
Çocuğunuza; insanların güvende ve sağlıklı olması için çabalayan kişilerin varlığını vurgulayın. Hastaneler, doktorlar ne yapması gerektiğini biliyorlar ve bilim insanları aşı bulmak için araştırma yapıyorlar. Okula gitmeyip evde kalmaları durumunda bunun herkesin güvende olmasını sağlayacak bir önlem olduğunu belirtin.
Çocukları Rahatlatıp Korumaya Yardımcı Olacak 8 İpucu
UNICEF İletişim Uzmanı Jacob Hunt, çocukların kaygılarını azaltarak onlarla koronavirüsün nasıl konuşulması gerektiğine dair 8 ipucu verdi. Koronavirüs çocuklara nasıl anlatılır?
1. Açık sorular sorun ve dinleyin
Çocuğunuzu konuyla ilgili konuşmaya teşvik ederek işe başlayın. Önce ne kadar bilgi sahibi olduklarını anlayın ve sohbete o noktadan devam edin. Eğer çocuklar henüz çok küçükse ve salgın hakkında hiçbir şey duymamışlarsa konuyu gündeme getirmeyebilir ve bu durumdan yararlanarak, ama ortada korkulacak yeni bir durum varmış algısı yaratmadan, onlara temel hijyen uygulamalarından söz edebilirsiniz.
Konuşma için güvenli bir ortam seçin ve çocuğunuzun serbestçe konuşmasına izin verin. Resim çizmek, öykü anlatmak ve diğer etkinlikler sohbetin başlamasına yardımcı olabilir.
En önemlisi, çocuklarınızın kaygılarını küçümseme ve dikkate almama gibi tutumlardan uzak durun. Hissettiklerini kabul edin ve böyle durumlardan korkmanın normal bir şey olduğunu anlatın. Dikkatinizi vererek dinlediğinizi onlara gösterin; ayrıca gerek sizinle gerekse öğretmenleriyle ne zaman isterlerse konuşabileceklerini onlara iyice anlatın.
2. Dürüst olun: Gerçeği çocuk dostu bir yaklaşımla açıklayın
Çocuklar dünyada neler olup bittiğine ilişkin doğru bilgiler edinme hakkına sahipler. Ancak yetişkinlerin de çocukları sorunlardan uzak tutma sorumlulukları olduğu da bir gerçek. Çocuğun yaşına uygun bir dil kullanın, tepkilerini gözleyin ve endişe düzeylerine göre duyarlılık derecenizi ayarlayın.
Sordukları sorulara yanıt bulamadığınız durumlarda uydurulmuş cevaplar vermeyin. Bu tarz durumları, sorunun cevabını birlikte araştırmak için bir fırsat olarak kabul edin. UNICEF ve Dünya Sağlık Örgütü gibi uluslararası kuruluşların (ve Türk Tabipler Birliği gibi ülkemizden kuruluşların) web sayfaları bilgi edinme açısından oldukça önemli kaynaklardır. Çevrimiçi dolaşan bazı bilgilerin gerçek olmadığını, uzmanlara güvenmenin yapılacak en doğru davranış şekli olduğunu anlatın.
3. Kendilerini ve arkadaşlarını nasıl koruyacaklarını gösterin
Çocukları koronavirüsten ve diğer hastalıklardan korumanın en iyi yollarından biri düzenli el yıkamanın teşvik edilmesidir. Bunu korkutucu bir konu gibi anlatmanız gerekmez. İşin içine eğlence katmak için el yıkama sırasında şarkı söyleyip dans edebilirsiniz.
Çocuklara, öksürme ya da hapşırma esnasında ağız ve burunlarını kol içleriyle nasıl kapatacaklarını gösterin. Bu gibi durumları olan kişilere fazla yaklaşmamalarının iyi olacağını onlara anlatın. Ayrıca ateşleri çıktığında, öksürmeye başladıklarında ya da solunum güçlüğü çektiklerinde sizi bu durumdan mutlaka haberdar etmeleri gerektiğini açıkça ifade edin.
4. Güven duygusu verin
TV’de ya da internette rahatsız edici bir sürü görüntüyle karşılaştığımızda dört bir yanımızın krizle çevrildiği gibi bir duyguya kapılabiliriz. Çocuklar ekrandaki görüntülerle kendi kişisel gerçekliklerini ayırt edemeyebilir ve çok yakın bir tehlike altında olduklarını düşünebilirler. Mümkün olan durumlarda oyun ve rahatlama fırsatları yaratarak çocuklarınızın bu tür stresli durumlarla baş etmelerinde onlara yardımcı olabilirsiniz. Özellikle çocuklarınızla birlikte yatmadan önce her zamanki rutin ve olağan işleri tekrarlamaya gayret edin ya da mevcut yeni ortamda yeni rutinlerin oluşturulmasına yardımcı olun.
Eğer çevrenizde salgın varsa çocuklarınıza hastalığa yakalanmayacaklarını, koronavirüs olan pek çok kişinin çok da ağır hasta olmadığını, bir sürü yetişkinin de ailelerinin güvenliği için ellerinden gelen herşeyi yaparak önlemlerini aldıklarını söyleyin.
Çocuğunuz kendini iyi hissetmiyorsa evde/hastanede kalması gerektiğini, çünkü bunun hem kendileri hem de arkadaşları için daha güvenli olacağını söyleyin. Bunun zaman zaman güç (belki de ürkütücü ya da sıkıcı) olabileceğini, ancak kurallara uymanın herkesin güvenliğini sağlayacağını anlatın.
5. Başkaları tarafından damgalanma yada başkalarını damgalama gibi bir durumun içinde olup olmadıklarını kontrol edin
Koronavirüs salgını nedeniyle dünyanın farklı yerlerinden ayrımcılıkla ilgili haberler gelmeye başladı. Bu nedenle çocuklarınızın bu tür bir zorbalığa maruz kalıp kalmadığını veya bu tür bir ayrımcılığa katkıda da bulunup bulunmadığını kontrol etmeniz oldukça önemli.
Koronavirüsün insanın görünümüyle, nereden geldiğiyle ya da hangi dili konuştuğuyla hiçbir ilgisinin olmadığını anlatın. Okullarında kendilerine adlar takılıyorsa ya da zorbalığa maruz kalıyorlarsa böyle durumlar karşısında kendilerini kötü hissetmemelerini ve durumu mutlaka güvendikleri bir yetişkine açmalarını açıkça anlatın.
Herkesin okulunda güvende olma hakkına sahip olduğunu çocuklarınıza hatırlatın. Zorbalığın her koşulda yanlış bir davranış şekli olduğunu ve çevremize nazik davranıp birbirimizi desteklemek konusunda herkesin üzerine düşeni yapması gerektiğini söyleyin.
6. İyilik yapan insanları anlatın
Çocuklar için, insanların birbirlerine iyilik ve sevecenlik ile yaklaşarak destek olduklarını bilmek çok önemlidir.
Salgını durdurmak ve insanların güvende olmalarını sağlamak için çalışan sağlıkçıların, bilim insanlarının ve gençlerin öykülerini onlara anlatın. Duyarlı insanların bu sorun karşısında bir şeyler yaptıklarını bilmek ciddi bir rahatlama sağlayabilir.
7. Kendinize de dikkat edin
Sorunlarla baş edebildiğiniz sürece çocuklarınıza yardımcı olabilirsiniz. Gelen haberler karşısında sizin tepkileriniz çocuklarınızı da etkileyecektir; dolayısıyla sakin ve kontrollü olmanız onların tutumlarına da yansıyacaktır.
Eğer endişeli ve huzursuzsanız kendinize zaman ayırın; çevrenizdeki diğer aileler, arkadaşlar ve güvendiğiniz kişilerle görüşün. Sizi rahatlatacak ve yeniden iyi hissetmenizi sağlayacak aktivitelere zaman ayırın.
8. Konuşmanın dikkatli ve rahatlatıcı bir şekilde sonlandırın
Bu konuşmanın ardından çocukları yeni soru işaretleri ve stres unsurlarıyla başbaşa bırakmamak çok önemli. Konuşmanız biterken vücut dillerine, ses tonlarına ve soluk alıp vermelerine bakarak endişeli olup olmadıklarını kontrol edin.
Bu tür zorlu konular hakkında ne zaman isterlerse sizinle rahatlıkla konuşabileceklerini hatırlatın. Çocuklarınız, onlara önem verdiğinizi, sözlerini dinlediğinizi, ihtiyaç duydukları her an yardıma hazır olduğunuzu bilmeliler.
Anne Bababların Bilmesi Gerekenler
Unicef, koronavirüs hakkında yapılması gerekenler ve yapılmaması gerekenleri şöyle listeledi:
YAPILMASI GEREKEN: Yeni tip Koronavirüs hastalığı (COVID-19) hakkında konuşunuz.
YAPILMAMASI GEREKEN: Hastalığı, bölgelerle veya etnik kökenlerle ilişkilendirmeyiniz. Virüslerin belirli ırklara, nüfuslara ve etnik kökenlere mensup insanları hedef almadığını unutmayınız.
YAPILMASI GEREKEN: “COVID-19 hastalığı bulaşmış insanlar”, “COVID-19 hastalığı için tedavi gören insanlar”, “COVID-19 hastalığına yakalanmış ve iyileşen insanlar” veya “COVID-19 hastalığı bulaştıktan sonra ölen kişiler” hakkında konuşunuz.
YAPILMAMASI GEREKEN: Hasta insanları nitelemek için “COVID-19 vakaları” veya “kurbanlar” gibi ifadeler kullanmayınız.
YAPILMASI GEREKEN: COVID-19 hastalığı “bulaşan” veya “yakalanan” kişiler hakkında konuşunuz.
YAPILMAMASI GEREKEN: “COVID-19 hastalığı “yayan”, “başkalarına bulaştıran” ya da “virüs yayan” insanlar gibi ifadeler kullanmayınız. Zira bu tür ifadeler, insanların virüsü kasıtlı bir şekilde yaydıklarına dair bir ima içerir ve onları suçlar.
YAPILMASI GEREKEN: COVID-19’dan kaynaklanan risk hakkında konuşurken bilimsel verilere, güncel ve resmî sağlık tavsiyelerine dayanarak doğru bilgiler vermeye özen gösteriniz.
YAPILMAMASI GEREKEN: Doğrulanmamış söylentileri paylaşmayınız ya da tekrarlamayınız ve “veba”, “kıyamet” vb. ifadelerle korku uyandırmak için tasarlanmış abartılı bir üslup kullanmaktan kaçınınız.
YAPILMASI GEREKEN: Konuşurken pozitif olunuz ve el yıkamayla ilgili önerilerimiz de dâhil olmak üzere etkili tedbirlerin önemini vurgulayınız. Çoğu insan için bu, üstesinden gelebilecekleri bir hastalıktır. Kendimizi, sevdiklerimizi ve savunmasız kişileri güvende tutmak için atabileceğimiz basit adımlar var.
Not: Sağlık kurumlarını gereksiz yere meşgul etmekten kaçının, fakat herhangi bir şüphe durumunda öncelikle telefonla, gerekmesi durumunda ise giderek doktorunuza danışın.
