Kukla Modelleri – Kukla Nedir?

Kukla modelleri ile çocuğunuzla harika vakit geçirebilirsiniz. İhtiyacınız olan tek şey kuklayı seçmek ve onu nasıl kullanacağınız bilmek.

Kukla Nedir?

Kol, bacak, kafa gibi hareket etmesi gereken kısımları oynatan sanatçının parmaklarına geçirdiği, bazı durumlarda oynatanın gizlendiği; kumaş, karton, tahta gibi malzemelerden yapılmış insan ve hayvan figürlerine kukla denir.

Kültür ve Turizm Bakanlığı’nın Gelenksel Türk Tiyatrosu sayfasında şu bilgiler yer almaktadır:

“Türkçe bebek anlamına gelen ve bugün Anadolu’da yaşayan korçak, kudurcuk, kaburcuk, koğurcak, kaurcak, lubet, vb. gibi isimlerle yaşayan kukla seyirlik oyunların en eskilerindendir. “Korkolçak”(el kuklası), “Çadır hayal” (ipli kukla) adı ile yaşayan kukla Orta Asyada da aynı isimle yaşatılmakta ve Orta Asya’dan getirildiği sanılmaktadır. Birçok Türk boyunda kendine özgü basit teknik içinde görülen ve 17. yy’dan beri Türkiye’de şehirlerde kukla adı ile bilinen oyun Anadolu’da köylüler arasında “bebek, çömce gelin, karaçör” gibi isimlerle yaygındır. Konusunu günlük yaşamdan ve edebi hikâyelerden alan kukla bir hareket ve hacim oyunudur. 14. yy’dan bu yana oynatıldığı bilinmektedir. Türk kuklasında kişilerin özellikleri,  karagöz ve orta oyunundaki gibi kesin çizgilerle belirtilmemiştir. Kuklada iki tane başkahraman bulunmaktadır. Bunlar İbiş ve İhtiyardır. İbiş kurnaz ve hazır cevaptır. Kaba bir dil kullanır. Biçimsiz bir şapkası vardır püskülü sağa sola sallanır. İhtiyarın uşağıdır, efendisine bağlıdır. İhtiyar ise varlıklı bir kişidir.

Kukla oyunları konularını Karagöz ve ortaoyunu oyunlarından ya da halk hikâyeleri ve efsanelerden almaktadır.

Ülkemizde ipli kukla, el kuklası, araba kuklası, iskemle kuklası gibi türlerle bilinen kukla sanatı 19. yy sonlarında önemini kaybetmeye başlamıştır. Cumhuriyet döneminde sınırlı sayıda sanatçı yaşatmaya çalışmıştır. Günümüzde çok sayıda kukla sanatçısı yeni oyunlarla daha çok çocuk tiyatrosu tarzında bu sanatı sürdürmektedir.”

Kuklanın Çocuk Gelişimine Etkisi

Kuklalar dünyanın  hemen  hemen  her  bölgesinde  değişik  teknik  ve  yöntemlerle kullanılmaktadır. Günümüzde özellikle okul öncesi eğitimde pek çok farklı amaçla ve yaygın bir şekilde kullanılmaktadır. Her okul öncesi eğitim kurumunda bir kukla sahnesi ve bir kukla köşesi bulunmalıdır. Okul   öncesi   eğitimde   özenle   hazırlanmış kuklalardan   çocuklar   günün   her   saatinde yararlanabilirler.  Günlük  program  içinde  yer  alan  serbest  zaman  etkinlikleri,  ana  diliçalışmaları, yemekten sonra, uykuya geçiş zamanında ve uyku sonrası gibi belirli sürelerde çocuklar özgürce kukla oynatabilmelidir. Okul   öncesi   eğitim   kurumlarında   kuklalar   öğretmen   tarafından   temin   edilip kullanılabileceği    gibi    uygun    eğitim   ortamları düzenlenerek   çocuklarla   birlikte    de hazırlanabilir.

Kuklalar Çocukların Yaratıcılıklarını Geliştirir

Kuklalarla   oyun çocukların hayal   gücünü,   yeteneklerini   ve   yaratıcı düşünmeyi geliştirir.  Çocuklara  sunulan  farklı kukla  karakterleri  onların  hayal  dünyalarının  kapılarını aralamaya yardım eder. Okul   öncesi   eğitimde   öğretmen   uygun   ortamlar   hazırlayarak   çocukların   kendi kuklalarını yapmalarını sağlayabilir.  Bu  tür  bir  çalışma  çocukların  yaratıcılıklarını ortaya koymalarına ve özgün ürünler oluşturmalarına yardım eder.

Kuklalar Çocukların Dil Gelişimlerini Destekler

Çocuklar   kuklaları oynatırken   dili   etkin   bir   biçimde   kullanmaktadır.   Öğretmen çocuklara  kuklalarla  öykü  anlatırken  çocuklar  yeni  kelimeler  öğrenir  ve  öğrendiği  bu kelimelerin hangi durumlarda kullanıldığına ilişkin düşünceleri gelişir. Kuklalarla yapılan etkinlikler çocukların kelime dağarcıklarının gelişimine katkıda bulunur.

Düzgün   cümleler   kurma,   espri   yapma,   düşüncelerini   çekinmeden   açığa   vurmakuklalarla  oyun  sırasında  desteklenmektedir.  Kuklalar  ile  yapılan  etkinlikler  çocuğun  dili akıcı,  anlaşılır  bir şekilde  kullanma  ve  konuşmalarında  Türkçe  dil kurallarını kullanma, kendini   rahat   bir şekilde   ifade   etme   gibi   dil   gelişim   alanında   hızlı bir   ilerlemenin görülmesine katkı sağlayacaktır.

Kuklalar Çocukların Sosyal ve Duygusal Gelişimlerini Destekler

Kuklalar  çocukları eğlendirir,  neşelendirir,  hoş vakit  geçirmelerini  sağlarken  zaman zaman  duygulandırır  ve  düşündürür.  Çocuğu  psikolojik  ve  sosyal  baskılardan  kurtararak duygu ve düşüncelerini ifade etme fırsatı verir. Çocuğu tanımada yetişkine yardımcı olması bakımından bir tanıma tekniği olarakda kullanılmaktadır. Çocuk kukla oynatırken kendisini kızdıran  durumu  kukla  karakterinin  ağzından  daha  kolay  anlatabilir.  Mutluluk,  üzüntü, korku, şaşırma  ve  kızgınlık  gibi  duygular  ile  bu  duygularda  oluşan  yüz  ifadeleri  arasında ilişki kurarlar.

Kuklalar aynı zamanda çocuğun grupla birlikte çalışma, dinleme, diğer kişilerle ilişkikurma,   paylaşma,   sorumluluk   alma   gibi   sosyal   ilişkilerini   geliştirir.  Çocuklar   kukla karakterini oynatırken kendini o karakterin kimliğine sokarak onun gibi düşünüp hissetmeye çalışacaktır.

Kukla Çeşitleri

Kukla modelleri arasından size uygun olanı seçebilirsiniz.

  • El Kuklaları
  • Çorap ve Ağzı Hareketli El Kuklası
  • İpli Kukla
  • Parmak Kukla
  • Yüzük Kukla
  • Çomak Kukla
  • Tahta Kukla
  • Gölge Kukla
  • Eldiven Kukla
  • El ve Avuç İçi Kukla
  • Eklemleri Hareket Eden Kukla

Kukla Nasıl Kullanılır?

Kuklalar, erken çocukluk döneminin sihirli oyuncaklarıdır. Bir kukla talimat verebilir, gözyaşlarını kahkahaya çevirebilir ve küçük – büyük eller tarafından yaratıcı oyunlarda kullanılabilirler. Okul öncesi eğitimde kuklalar çocukların sosyal / duygusal gelişimi için çok sayıda faydalıdır. İşte okul öncesi çocuklarla etkileşim kurmak ve onları eğitmek için kukla modelleri kullanmanın 5 yolu:

Kuklalar Yol Gösterir

Bazen çocuklar yeni bir otama uyum sağlaması zor olabilir. Yeni bir arkadaş edinmeleri geektiğinde çekingen davranabilir. Bir çocuğun sabah merhaba demesi, etrafta gezinmesi, kitap okuması ve bir daha buluşmak üzere vedalaşması için kukla iyi bir seçenek olabilir.

Kuklalar övgüde bulunabilir, rol model olabilir veya işlerin nasıl yapıldığını açıklayabilir, sadece biraz harekete ve farklı bir sese ihtiyaçları vardır. Bir kukla ustası olarak becerilerinizin etkili olabilmesi için bir oyuncu olmanız gerekmez. Problem çözme becerileri, bilişsel farkındalık ve takım çalışması  geliştirmek için dışarıda bir kukla ile saklambaç oynayın.

Destekleyici bir kukla, bir oyuncakla oynamayı isteme gibi sosyal etkileşimleri modelleyebilir. Çocukların duygularını canlandırın veya korkularını, hayal kırıklıklarını bir kukla ile seslendirin.

Yapılandırılmamış Kukla Oyunu

Parmak kuklaları, küçük ellerin bolca hikaye uydurması için mükemmeldir. Küçük çocuğunuz farklı karakterleri üstlenebilir ve genellikle utangaç çocuklar kukla kişilikleri olarak daha kolay etkileşime girebilirler. Parmak kuklalarının özel bir “evi” varsa, bunu oyunun bir parçası haline getirebilirsiniz, o zaman kuklaların “uykuya” ihtiyaç duyduğu zamanlar için minik bir ev alanı oluşturun. Bu oyun çocukların hoşuna gidecektir.

Daha büyük çocuklar kendi oyunlarını icat edebilir ve oynayabilirler. Çocukların kendi şovlarını sergileyebilecekleri zamanlar oluşturmanız yeterli olacaktır.

DIY Kuklalar

Kukla yapımı, okul öncsi eğitim için harika bir etkinliktir. Önceden tasarlanmış bir kukla yapmak için kağıt kullanın ya da çocukların kendi deneylerini yapmaları ve tasarlamaları için torba, yapıştırıcı ve çeşitli eşyaları (tüyler / plastik gözler / kesik kumaşlar) masaya koyun. El işi çubukları ve plastik kaşıklar da kukla yapımı için harika malzemelerdir.

Kukla Hikayecileri

Kuklalar kendi kendilerine hikayeler anlatabilir (sizden biraz yardım alarak) veya bir kitabın canlandırılmasını sağlayabilir. Kuklalar aynı zamanda çocukların gelişiminde okumayı öğretmek için harika bir araçtır. Kuklalarla bir hikaye canlandırmak, çocukların hikayeye odaklanmalarına yardımcı olmak için dikkatini çeker.

Şarkıcı Kukla

Kuklalar şarkı söyleyebilir. Hayvan figürlerinden oluşan bir kukla ile eğlenceli vakit geçirmek mümkün. Bir şarkı seçin ve çocuğunuza bu şarkıyı kuklalarla yardımıyla söyleyin. Susam Sokağı’nı bilmeyenimiz yoktur. İşte onlar da bir kukla şovuydu. Bu eğlenceli vakitleri çocuğunuzdan esirgemeyin.

Kukla Modelleri

Kaynaklar

  • Kuklalar – MEB
  • Geleneksel Türk Tiyatrosu – Kültür ve Turizm Bakanlığı