Maddeler ısının etkisi ile hal değişikliğine uğrayabilirler. Bir maddenin ısı alarak ya da ısı vererek, bir halden başka bir hale geçmesine ‘hal değişimi’ denir. Su yeteri kadar soğuduğu zaman donar ve buz halini alır. Musluktan akan su, akarsular, göller ve denizler suyun sıvı halidir. Kaynamakta olan bir kap sudan çıkan su buharı ise suyun gaz halidir.
Erime ve Donma:
Katı bir maddenin ısı alarak sıvı hale gelmesine ‘erime’ denir. Sıvı bir maddenin ısı kaybederek katı hale gelmesine ise ‘donma’ denir. Erime ve donma birbirinin tersidir. Katı haldeki suyu, örneğin çikolatayı, eritip kalıplara döktüğümüzde çikolata ısı kaybeder. Donar ve tekrar katı hale gelir.
Buharlaşma ve Yoğuşma:
Sıvı bir maddenin ısı alarak gaz haline gelmesine ‘buharlaşma’ denir. Kaynayan bir çaydanlıktan çıkan buhar, suyun gaz haline bir örnektir. Gaz halindeki bir maddenin ısı kaybederek tekrar sıvı hale gelmesine ise ‘yoğuşma’ denir. Kaynayan çaydanlıktan çıkan su buharına soğuk bir tencere kapağını tuttuğumuzda, su buharı tencere kapağında ısı kaybeder ve kapak üzerinde su damlacıkları oluşur. Bu da yoğuşmaya bir örnektir.
Bozunma:
Doğada bazı katı maddeler ısının etkisiyle sıvı hale geçebilirken, bazı maddeler geçemezler. Tuz, un, şeker, pirinç gibi maddeler ısıtıldığında farklı bir maddeye dönüşür. Bu olaya ‘bozunma’ denir. Örneğin; bir tüp içine koyulan şekeri ispirto ocağında ısıttığımızda önce sararır, sonra kahverengiye dönüşür. Isıtılmaya devam edildiğinde kömürleşerek, duman ve koku yayar. Kısaca, bozunur.
Maddenin katı, sıvı ve gaz hallerine geçişi ile hal değişimi oluşur.
