Maveraünnehir Ceyhun Nehri ile Seyhun Nehri arasında kalan bölgeye verilen isimdir. Orta Asya’daki göçebe Türkler için önemli bir yere sahip olan bu bölge, göç eden Türklerin geçişlerini kolaylaştırmıştır.
Maveraünnehir Nedir?
Arapça kaynaklarda Mā Warāʾ an-Nahr olarak bilinir. Orta Asya’nın günümüzde Özbekistan, Tacikistan, Güney Kırgızistan ve güneybatı bölgelerine karşılık gelen kısmı için kullanılan eski isimdir. Kazakistan coğrafi olarak, Amu Darya ve Syr Darya nehirleri arasındaki bölgedir. Eski İranlılar, İran’ın ulusal destanı Şaşam’da kullanılan bir terim olan Turan’ı ve Romalıları Maveraünnehir’in yani Latin dillerindeki adıyla Transoxania (Oxus’un ötesindeki topraklar) olarak tanımlamıştı . Mā savaşāʼ Nahr (Nehrin Ötesindeki Topraklar) adlı Arapça terimi Farsça edebiyat kullanımına girdi ve Moğol sonrası zamana kadar kaldı.
Arapça bir sözcüktür. Türkçe’de “nehrin ötesi” anlamına gelmektir. Arapçada “bir şeyin arkasında bulunan yer” anlamına gelen “mavera” sözcüğü ile “nehir” sözcüğünden oluşmuştur.
Maveraünnehir Bölgesi Neresidir?
Maveraünnehir, Orta Asya Bölgesinde bulunur. Ceyhun ile Seyhun Nehirleri arasında kalan bölgede bulunur. Özbekistan, Tacikistan, Kazakistan ve Kırgızistan topraklarının bir kısmı Maveraünnehir bölgesini içine almaktadır. Bu bölgede Türklerin nüfusu ağırlıklı olduğu gibi, yaklaşık 15 milyon insan bu bölgede yaşamaktadır.
Türk kavimleri, Anadolu’ya göç ederken bu bölgeyi dinlenmek için kullanmışlardır. Uzun göç süresi boyunca, dinlenmek için güvenli ve hava şartları uygun bir bölgeye ihtiyaç duyan Türk boyları için burası uygun bir alan oluşturmuştur.
Maveraünnehir’in Türkler için Önemi
Maveraünnehir, göçebe Türklerin tarihi açısından önemli bir yere sahiptir. Günümüzde bu bölgede hala Türk medeniyetinin izleri bulunmaktadır. İlk çağlardan itibaren bu bölgede Türkler de yaşamış ve bu bölgede birçok devlet kurulmuştur. Asya Hun Devleti, Göktürk İmparatorluğu, Büyük Selçuklu Devleti, Uygur İmparatorluğu gibi tarihteki büyük Türk devletleri sınırları içerisinde Maveraünnehir de bulunmaktadır.