M.Ö. 2000’li yıllarda Çin’de ortaya çıkan ve oradan Kore ve Japonya’ya ulaşan Go oyunu, iki kişilik bir strateji ve akıl oyunu. Oyunda, siyah ve beyaz renklerde küçük, yuvarlak taşlar kullanılıyor. Oyunun amacı ise, rakibi tamamen ortadan kaldırmaktan çok, onun karşısında avantajlı bir konuma geçmek, taşlar ile mümkün olduğunca çok yeri kontrol altında tutmak.
İstanbul Go Okulu, 2011 yılında “Go oyununu yaygınlaştırmak” amacıyla kuruldu. Tanıtım, ekipman temini, Türkçe yazı ve kaynak üretimi ile eğitim konuları üzerine yoğunlaşan okul, şu anda atölyelerinde ve kolejlerde çocuklara yönelik Go dersleri veriyor.
Biz de İstanbul Go Okulu’nun kurucusu Mehmet Emin Barsbey ile yaptığımız röportajda Go oyununun kökeni, Go’nun nasıl bir oyun olduğu ve çocuklar üzerindeki faydalarının neler olduğu ile ilgili bilgiler aldık.
Mehmet Bey merhaba, öncelikle sizi tanımak isteriz. Bize kendinizden bahseder misiniz?
Galatasaray Üniversitesi Endüstri Mühendisliği mezunuyum. Mühendislik okumuş olsam da ilgi alanlarım daha çok sosyal konular oldu. Üniversitede uzun bir süre öğrenci temsili üzerine çalıştım. Bir süre editörlük ve reklamcılık yaptım. Açık Radyo’da zeka ve şans oyunları üstüne bir program sundum. Bir ara Go oyunuyla ilgili bir dergi çıkardık ve Go’ya olan ilgim, hobi olmanın ötesine geçti, tam zamanlı mesleğim haline geldi.
Go oyununun kökeni nedir?
Go oyunu, tahminlere göre M.Ö. 2000 yıllarında Çin’de ortaya çıkmış ve M.S. 5. ve 7. yüzyıllarda Kore ve Japonya’ya ulaşmış. Çin’de uzunca bir dönem asillerin oyunu olarak bilinen Go, Japonya’da 17. yüzyıl itibariyle Edo döneminde daha da gelişmiş ve kitleselleşmiştir. Oyunun çıkışı ile ilgili kesin bir bilgimiz olmasa da Çin İmpratoru Kral Yao’nun oğlu Tan Chu’nun zekasını geliştirmek için oyunu icat ettirdiği rivayet edilir. Başka hikayeler ise; Go tahtasının eski Çin takviminden ya da kehanet tahtalarından evrildiği yönünde.
Türkiye’de ne zamandan beri Go oyunu oynanıyor?
Türkiye’de ilk Go kulübü, 1989 yılında ODTÜ’de kuruldu. 90’lı yıllarda sınırlı sayıda gönüllünün sürüklediği Go, 2000’li yıllarda ivme kazandı. Günümüzde hemen hemen her ay Türkiye’de resmi bir Go turnuvası düzenleniyor. Üniversitelerde ve kolejlerde seçmeli ders olarak Go oyununa rastlamaya başladık ve bu yükselişle birlikte bazı uluslararası organizasyonlar da ülkemizde düzenlenmeye başladı.
İstanbul Go Okulu ne zaman kuruldu? Bu yolculuğa hangi amaçlarla çıktınız?
Yakın oyuncu arkadaşlarımla ve İstanbul Go Oyuncuları ile birlikte uzun zamandır turnuva, tanıtım ve eğitim gibi çalışmalarımız vardı. Ancak 2011 Şubat ayı itibariyle Go’yu profesyonel anlamda iş edindik ve “İstanbul Go Okulu” adı altında bir araya geldik. Amacımız Go’nun yaygınlaştırılmasıydı. Bunun için tanıtım, ekipman temini, Türkçe yazı ve kaynak üretimi ve eğitim gibi başlıklar esas çalışma alanlarımız oldu. Ancak özellikle üstün zekalı çocuklara çok şey vadeden bir oyun olması sebebiyle, en yoğun olarak bu çocuklarla çalıştık ve onları turnuvalara hazırladık. Son zamanlarda “strateji” başlığına daha da yoğunlaşarak yetişkinlere ve şirketlere özel çalışmalarımıza da ağırlık verdik.
İstanbul Go Okulu olarak ne tür faaliyetlerde bulunuyorsunuz? Bize çalışmalarınızdan bahseder misiniz?
Kolejlerde, kendi atölyelerimizde ve özel derslerde çocuklara Go dersi veriyoruz. Onlara sadece oyunun kurallarını ve taktiklerini değil, oyunun ayrılmaz birer parçası olan “saygı”, “kaybetmeyi öğrenmek”, “birlikte öğrenmek” ve “doğru zamanı beklemek” gibi değerleri de vermeye çalışıyoruz.
Go nasıl bir oyun kısaca bahseder misiniz? Eğlenmeye mi yoksa zeka geliştirmeye mi yönelik?
Go oynayan hemen hemen herkes, bu oyunu eğlenceli ve büyüleyici olduğu için oynar. Ancak bu konuda yapılan birçok araştırma gösteriyor ki, Go aynı zamanda kişinin zihni için mükemmel bir egzersiz alanı. Uzak Doğu’da Alzheimer hastalarına tedavi amaçlı Go oynatılıyor.
Bu oyunu herkes oynayabilir mi? Kuralları ve oynayışı açısından öğrenilmesi kolay mı?
Bu oyunu genel olarak 6 yaş üstü herkes oynayabilir. Daha küçük çocuklar ya da yaşlılarla yapılan çalışmalarda, oyunun daha basit versiyonları tercih edilebilir. Oyunu bilen birinden eğitim alan ve yeterli süreyi ayıran herkes öğrenebilir. Ancak Go, aceleci olmaya gelmez. Oyunu kurallarına bakarak kısa sürede çözmeniz biraz zor, bir rehbere ihtiyacınız olacaktır. Toparlayacak olursak; asgari sabrı ve yeterli zamanı ayıran herkes bu oyunu bilen birinden öğrenebilir.
Go oynamanın karşınızdaki insanı tanımanızı kolaylaştırdığı doğru mu?
Go oyunu, klasik oyunlar içerisinde en karmaşık olanıdır. Oyun devam ederken neredeyse sınırsız yoldan birini seçersiniz. Üç dört hamle içerisinde oyun, bambaşka bir yöne evrilebilir. Böylesi zengin bir evrende yaptığınız her tercih, sizi yansıtmaya başlar. Acemi bir oyuncu bile karşısındakinin çok hırslı mı yoksa çok savunmacı mı olduğunu görebilir. Oyunda derinleştikçe, ustalar gibi siz de karşınızdakini çok daha incelikli bir şekilde tanımaya başlarsınız.
Go oynamanın çocuk gelişimi açısından faydaları nelerdir?
Go oynamak kişinin analitik düşünme yeteneklerini geliştiriyor. Beyin üzerinde yapılan MR taramalarından ya da çeşitli testlerden elde edilen sonuçlar problem çözme, idari fonksiyonlar, odaklanma ve sabır gibi değerlerin Go oyuncularında yüksek olduğunu teyit ediyor. Go eğitimi alan çocuklarla ve usta oyuncularla yapılan araştırmalar birçok noktada kesişiyor. Sevdiğiniz bir oyunu oynarken böyle kazanımlar elde etmek gerçekten güzel bir şey.
Çocuklar için düzenlediğiniz Go atölyelerinde eğitim bakımından dikkat ettiğiniz unsurlar nelerdir?
Go, bugünün çocuklarının iPad, bilgisayar ve TV alışkanlıklarının tersine bir yönde ilerleyerek çocukların sakinleşmesini ve içlerine dönmesini gerektirir. Bu durum, günümüz çocukları için pek kolay değil elbette. Bu sebeple oyuna basit bir düzeyde başlarız, derslerimize ders içeriğini bozmayacak şekilde küçük eğlenceler katarız. Turnuvalarda diğer çocuklarla bir araya gelmelerini ve düzeyli bir rekabet ortamı tatmalarını sağlarız. Bu, pek çoğu için motive edici bir tecrübedir. Çocuklar oyunun içine girdikçe artık onları motive etmek için başka pek bir şey yapmamız gerekmez, oyunun büyüsü onları yeterince cezbeder.
Çalışmalarınızda çocuklar arasında yaş gruplarına göre bir ayrım yapılıyor mu? Yoksa her yaş grubu için aynı kurallar ve sistem mi geçerli?
7 yaş altı için başlangıç aşamasında geçici olarak kullandığımız basitleştirilmiş oyun kurallarını saymazsak, Go oyunun kuralları tüm yaş grupları için 4000 yıldır aynı. Ancak oyuna büyük oyun tahtasında değil, daha küçük tahtada başlanır ve aşama aşama orijinal tahtaya geçilir. Bu yetişkinlerde de çocuklarda da böyledir. Sadece çocuklarda geçiş aşaması biraz daha zaman alabilir. Ancak gelişme tempolarını gözeterek ve iletişim birlikteliği için genellikle çocukları, yaşlarına göre gruplandırmayı tercih ederiz. Pek tabi bu gruplandırmaları aşan özel çocuklarla karşılaşmak her zaman mümkün.
Çocukların okul dışında bu oyunu temin edip, pratik yapma imkanı var mı?
Çocuklar ekipman temin edebilirler, ancak ekipmanın yanında bir de rakibe ihtiyaçları var. Bu sebeple öğrencilerimizi, ebeveynlerine ve arkadaşlarına oyunu öğretmeleri için teşvik ediyoruz. Çocukların yanı sıra velilerine de eğitim veriyoruz ve ebeveyn-çocuk iletişimine katkıda bulunduğumuzu düşünüyoruz. Tabii bu tek yol değil. Turnuvalar, çocuklar için önemli bir pratik şansı. Bizden temin ettikleri egzersiz kitaplarını, bilgisayar programlarını da kullanabiliyorlar. En önemlisi; 7 gün 24 saat bağlanılabilen uluslararası Go sunucuları üzerinden dünyanın her yerinden rakip bulmak mümkün.
Sizce çocukların hangi yaşta Go oynamaya başlamaları uygundur?
Kesin bir yaş vermek doğru olmaz, ancak 6 yaşına gelmiş bir çocuğun rahatlıkla Go öğrenebileceğini söyleyebiliriz. Çocuklar bu oyuna ne kadar erken başlarlarsa o kadar iyi.
Geçmiş yıllara göre çocukların Go’ya olan taleplerinde artış var mı?
Evet var. Go hızla yayılan bir oyun değil, çünkü kolay bir oyun değil. Sadece kurallarıyla değil, değerleriyle de birlikte hazmedilmesi gereken bir oyun. Ancak son yıllarda insanlar oyunu duydukça daha çok merak eder ve çocuklarına bu şansı sunmak ister oldular. Özellikle üstün zekalı çocuklarının potansiyellerini kullanabilecekleri özgün alanlar arayan veliler, Go oyununa doğal bir ilgi gösteriyorlar.
İstanbul dışında da Go okulları bulunuyor mu? Ya da açılması planlanıyor mu?
İstanbul dışında eğitimlerimiz zaman zaman oluyor. Diğer illerdeki talepleri de o illerdeki deneyimli eğitmenler aracılığı ile karşılamaya çalışıyoruz.
* Mehmet Emin Barsbey’e bu güzel röportaj için teşekkür ederiz.
İstanbul Go Okulu:
İstiklal Cad. Atıf Yılmaz Sok. No:16/3 Taksim
Telefon: (0212) 249 90 48.
http://www.gookulu.com/
https://www.facebook.com/gookulu?fref=ts
