Nasıl bilim insanı olunur? Bilim nedir? Bilim insanı kimdir? Bilim hakkında bilmek istediğiniz her şey.
Nasıl bilim insanı olunur sorusunun cevabı sende saklı. Meraklı bir çocuksan, deney etkinlikleri ilgini çekiyorsa, kitap okumayı seviyorsan, keşfetmeye meraklıysan bilim insanı olmak için çalışmaya başlayabilirsin. Öncelikle derslerini başarıyla tamamlamalı, sınıfı geçmeli ve okulu bitirmelisin. Kendine çalışabileceğin alanlar bulmalısın. Gezegenleri mi seviyorsun, o halde araştırmaya başla. Robotlar mı ilgini çekiyor, geleceğin robot bilimcisi sen olabilirsin.
Nasıl bilim insanı olunur sorusunu cevaplayabilmek için bilimin ne olduğunu bilmen gerek. Haydi birlikte öğrenelim.
Bilim Nedir?
Evrenin veya olayların bir bölümünün, bilme isteğinden yola çıkarak araştırılmak üzere ele alınmasıdır. Deneye dayalı bilgi edinme ve yöntemli araştırma sürecidir.
Türk Dil Kurumu, sözlüğünde bilim şöyle tanımlanıyor:
‘Evrenin ya da olayların bir bölümünü konu olarak seçen, deneysel yöntemlere ve gerçekliğe dayanarak yasalar çıkarmaya çalışan düzenli bilgi, ilim.’ ‘Genel geçerlik ve kesinlik nitelikleri gösteren yöntemli ve dizgesel bilgi.’
‘Belli bir konuyu bilme isteğinden yola çıkan, belli bir ereğe yönelen bir bilgi edinme ve yöntemli araştırma süreci.’
Bilimin eksiksiz bir tanımını yapmaya kalkışmak yerine, onu açıklamaya çalışmak daha doğru olacaktır. İnsanoğlunun var oluşundan beri doğayı bilmek, doğaya egemen olmak istediği görülmüştür. Bilim de insanın doğayla olan mücadelesi esnasında karşılaştığı, gök gürlemesi, şimşek çakması, ayın ya da güneşin tutulması, hastalıklar, afetler, vb. doğa olayları gibi olayları anlamak istemesinden doğmuştur. Bilimin asıl uğraşı alanı da; doğa olaylarıdır. Burada doğa olaylarını en genel kapsamıyla algılamamız gerekir. Yalnızca fiziksel olgular değil, sosyolojik, psikolojik, ekonomik, kültürel vb. bilgi alanlarının hepsi doğa olaylarıdır. Özetle, insanla ve çevresiyle ilgili olan her olgu bir doğa olayıdır. İnsanoğlu, bu olguları bilmek ve kendi yararına yönlendirmek için var oluşundan beri tükenmez bir tutkuyla ve sabırla uğraşmaktadır. Başka canlıların yapamadığını varsaydığımız bu işi, insanoğlu aklıyla yapmaktadır.
Bilimin Tarihçesi
İlk bilimsel çalışmalar, gözlemleme ve bilgi toplama ile başlamıştır. Başlangıcı ise, çok eskilere dayanır. M. Ö. 3000 yıllarında Mısır ve Mezopotamya’da matematik ve gökbilim alanında bilginlenme olmuş ve çalışmalar başlamıştır. Örneğin Mısırlılar, cisimlerin yüzeylerini ve hacimlerini hesaplamayı biliyorlardı. Mezopotamya’da yaşayanlar, kendilerine göre bir hesaplama yöntemi buldu ve daireyi 360 dereceye böldü.
Eski Yunanistan ve Batı Anadolu’da başlayan doğa felsefesinin doğuşu, bilimsel çalışmaları hızlandırdı. Doğa felsefesinin amacı, “bilmek, anlamak ve açıklamak”tı. Bunun gerçekleşmesi için ise, sürekli olarak gözlem ve deney yapmak gerekiyordu.
15. ve 16. yüzyılda yaşanan Rönesans akımı, edebiyat ve sanatta olduğu gibi bilimde de gelişimlerin yaşanmasına yol açtı. Kristof Kolomp, Amerika kıtasını keşfetti; Macellan, ilk dünya turunu yaparak Dünya’nın yuvarlak olduğunu kanıtladı; Flaman Gerard Mercator, ilk dünya haritasını yayımladı. Galile, Dünya’nın Güneş etrafında döndüğünü; Newton Yerçekimi Yasası’nı; Descartes, ışığın kırılmasını buldu. Tüm bu buluşlar, çağdaş bilimlerin temelini oluşturdu.
Bilimin Nitelikleri
Bilim, yüzyıllar süren bilimsel bilgi üretme sürecinde kendi niteliğini, geleneklerini ve standartlarını belirlemiştir. Bu süreçte, çağdaş bilimin dört önemli niteliği oluşmuştur: Çeşitlilik, süreklilik, yenilik ve ayıklanma.
Çeşitlilik
Bilimsel çalışma hiç kimsenin tekelinde değildir, hiç kimsenin iznine bağlı değildir. Bilim herkese açıktır. İsteyen her kişi ya da kurum bilimsel çalışma yapabilir. Dil, din, ırk, ülke tanımaz. Böyle olduğu için, ilgilendiği konular çeşitlidir; bu konulara sınır konulamaz. Hatta, bu konular sayılamaz, sınıflandırılamaz.
Süreklilik
Bilimsel bilgi üretme süreci hiçbir zaman durmaz. Krallar, imparatorlar ve hatta dinler yasaklamış olsalar bile, bilgi üretimi hiç durmamıştır; bundan sonra da durmayacaktır.
Yenilik
Bir evrim süreci içinde her gün yeni bilimsel bilgiler, yeni bilim alanları ortaya çıkmaktadır. Dolayısıyla, bilime, herhangi bir anda tekniğin verdiği en iyi imkânlarla gözlenebilen, denenebilen ya da var olan bilgilere dayalı olarak usavurma kurallarıyla geçerliği kanıtlanan yeni bilgiler eklenir.
Ayıklanma
Bilimsel bilginin geçerliği ve kesinliği her an, isteyen herkes tarafından denetlenebilir. Bu denetim sürecinde, yanlış olduğu anlaşılan bilgiler kendiliğinden ayıklanır; yerine yenisi konulur.
Bilim İnsanı Kimdir?
Dünyaya ve bu dünyada yer alan olgulara ilişkin tarafsız gözlem ve deneye dayalı zihinsel etkinliklerin ortak adına ‘bilim’ diyebildiğimizi söylemiştik. Başka bir anlatımla bilim, belirli bir konusu ve kendine özgü bir yöntemi olan tutarlı bilgiler bütünüdür. Matematik, fizik, kimya vb. gibi belli bir bilim dalıyla uğraşan ve bu bilim dalında uzmanlaşan kişiye ‘bilim insanı’ denir.
Kitaplardan Öğrenelim: “Nasıl Bilim İnsanı Olunur?”
Acaba Ne OIsam? Bilim İnsanı
- Yazar: Toprak Işık
- Resimleyen: Doğan Gençsoy
- Yayınevi: Tudem Yayınları
- Dili: Türkçe
- Sayfa Sayısı: 80
Büyüyünce ne olacaksın? Doktor, mühendis, avukat, öğretmen? Eğer yaşın henüz küçükse, gönlünden geçen mesleği seçmekte özgürsün demektir. Antropolog, itfaiyeci ya da ip cambazı olabilmen için hiçbir engel yok. Ama eğer lise çağındaysan işin biraz daha zor sayılır. Sonuçta kim hayatı boyunca hiç sevmeyeceği bir işte çalışmak ister ki?
Bir yanda ailen bir yanda öğretmenlerin, üniversite giriş sınavlarından kazandığın puanla “iyi” bir fakülteye kaydolman için elbirliğiyle baskıda bulunuyorlar. Kimse senin hayallerin veya önceliklerinle ilgilenmiyor. Oysa hangi mesleğin sana göre olduğuna bile karar veremedin henüz… Meslek seçimi şakaya gelmez. Unutmamak gerek ki, sevdiği işi yapanlar, hayatları boyunca çalışmış sayılmazlar…
Şimdilik filmi o kadar ileriye sarmaya gerek yok. Toprak Işık’ın, sana kılavuzluk etmek için hazırladığı “Acaba Ne Olsam?” isimli başvuru dizisi, meslek seçiminde işini bir hayli kolaylaştıracağa benziyor. Serinin ilk iki kitabı yıldızı hiç sönmeyen iki önemli mesleği mercek altına alıyor: Mühendis ve Bilim İnsanı.
Afili bir mühendis ya da kendini ilime adamış bir bilim insanı olmaya karar verdin. Peki, hangi koşullarda çalışacağını hiç düşündün mü? Kim bilir belki gecelerce evine gidemeyecek ya da günlerce aynı işi tekrar etmek zorunda kalacaksın… Gönlünde yatan mesleğin tarihsel gelişimi üzerine şimdiye dek herhangi bir araştırma yapmış mıydın? Üniversiteyi bitirdikten sonra nerelerde iş bulabilirsin? Seçmeyi düşündüğün mesleğin dalları var mı? Örnek alman gereken meslek erbapları kimler? Emin ol bir mesleği seçmek o mesleği layıkıyla yapabilmekten bile zor olabilir.
“Acaba Ne Olsam?”, meslek seçimine karar verme aşamasındaki okurların ellerinden bırakmak istemeyecekleri, mizahi öğelerle bezeli, edebiyat tadında keyifli bir başvuru dizisi.
Meraklı Zihinler: Bir Çocuk Nasıl Bir Bilim İnsanı Olur?
- Yazar: John Brockman
- Yayınevi: Tübitak Yayınevi
- Dili: Türkçe
- Sayfa Sayısı: 247
Meraklı Zihinler’de yirmi yedi deneme yer alıyor. Bunlar bir zamanlar fen ile sosyal bilimler arasında var olan büyük uçurumu yazılarıyla kapatan, halkın tanıdığı bilim adamları tarafından yazılmış.
Editör John Brockman, yazarlara çocuklarından onları bir bilim adamı olmaya yönlendirecek neler olduğunu sormuş. Hayatlarındaki dönüm noktalarını, rastlantıları, onları etkileyen kişileri ve olayları anlatmalarını istemiş..
Meraklı Zihinler özellikle genç okurlara öğrenme hevesi aşılamayı amaçlıyor.
