Çocukların bilgisayar ile erken yaşta tanışmaları, yazılım alanında kendilerini geliştirmeleri konusunda da önemli bir fırsat sunuyor. Ana okuluna başlamadan önce çocukların yabancı dil öğrenebildiğine değinen CoderDojo kurucularından Neşen Yücel ile çocukların programlama dillerini öğrenme aşamaları ve CoderDojo projesi hakkında konuştuk.
Çocuklar bugün anaokulu yıllarından itibaren yabancı dil öğrenimine başlayabiliyor ve hızla öğreniyorlar. Bilgisayar programlama da bir çeşit dil olduğundan, erken yaşta başlamanın – ilgisi olan çocuklar için- hızla ilerlemeleri ve kendilerini geliştirmeleri için büyük bir fırsat olduğuna inanıyoruz. Dünyadaki eğilim de, bilgisayar kodlama yaşının giderek düştüğü ve yaş ve cinsiyet ayrımı olmadan bütün çocuk ve gençlerin bu yetiye sahip olma özgürlüklerini destekleme yönündedir.
Çocuklara yazılımı sevdirmek ve öğretmek için, bilgisayar oyunlarından yola çıkmak nasıl sonuçlar veriyor? Oyunlar üzerinden çalışmalar yapmak çocukların motivasyonunu nasıl etkiliyor?
Çocukların büyük bir kısmı her gün internete giriyor ve bir kısmı da saatlerini oyun oynayarak geçiriyor. Bunun pedagojik ve çocuk genç gelişimine olumlu/olumsuz etkilerini bir kenara koyarsak, ilgi duydukları bir konuda kendi yaratıcılıklarını kullanabilir hale gelmeleri büyük bir kısmının motivasyonunu çok olumlu etkiliyor. Çoğunlukla ilk yaklaşımımız ‘siz de kendi oyununuzu yazmak istemez misiniz?’ veya ‘bilgisayar programlama ile oynadığınız oyunun kurallarını değiştirebilirsiniz’ diyerek ufuklarını açmak ve ilk diyaloğu kurarak oluyor. Dolayısıyla evet, oyun önemli bir faktör.
Birçok farklı yazılım dili bulunuyor. Çocuklara kod yazmayı öğretirken hangi yazılım dilini tercih ediyorsunuz? Çalışmaya katılım sağlayan çocukların yaş dağılımı arasında belirgin farklar var mı? Her yaş grubundan ilgi geliyor mu?
Biz, Coderdojo Turkiye olarak, öncelikle çocuklar için özel hazırlanmış ve ücretsiz bir program olan Scratch ile kendi kendilerine öğrenmelerine yardımcı oluyoruz. Scratch, MIT Üniversitesi tarafından hazırlanmış, bütün çocukların (ve isteyen yetişkinlerin de) çok basit sürükle-bırak mantığı ile bilgisayar programlamanın temel mantığını öğrenebildikleri ve dünyanın her yerindeki çocukların hazırladıkları yazılımları, oyun ve animasyonları paylaşabildikleri interaktif bir platform. Coderdojo atölyelerine gelmeden önce, her çocuğun www.scratch.mit.edu adresinde hesap açmış olmasını istiyoruz. Zaman içinde Scratch’i yeterli bulmayan çocuklar ile Ninja adını verdiğimiz bilgi sahibi mentorlarımız gerekirse birebir, gerekirse gruplar halinde onların seviyelerine göre ilgileniyor, sorularını cevaplıyor ve farklı dilleri öğrenmelerine yardımcı oluyor.
Coderdojo atölyeleri 6-17 yaş grubuna açık, en yoğun ilgi 9-13 yaş grubundan oluyor, ancak zaman zaman daha erken başladığı için ilerlemiş olan 9 yaşındaki bir çocuğun, sonradan katılan 15 yaşındaki abisine de yol gösterdiğine şahit oluyoruz. Coderdojo’nun en güzel taraflarından biri bu etkileşimi görmek.
Prof. Mitchell Resnick ve Nesen Yücel
Kod yazabilmek için çocukların temel olarak İngilizce öğrenmesi de gerekiyor mu? Gerekiyorsa bu süreç nasıl işlemeli?
Scratch programı Türkçe arayüze de sahip olduğundan böyle bir gereklilik yok. Ancak ilgili çocukların zaman içinde İngilizce öğrenmeleri öncelikle kişisel (ve belki de mesleki) gelişimleri ve ufuklarının açık olması için faydalı olduğundan, Coderdojo’nun uluslararası bir platform olduğunun ve dünyanın her yerindeki çocuklarla birlikte paylaşımlarda bulunabileceklerinin mesajını da vermeye çalışıyoruz.
Çocukların kod yazma ile ilgili eğitimler alabilmesi için ebeveynlerin bu konuda bilinçli olması şart. Bu açıdan çalışmalara katılan, özellikle 12 yaşından küçük çocuklar için, ebeveynlerin yaklaşımlarını nasıl değerlendiriyorsunuz?
Coderdojo’ya ilgi gösteren ebeveynler sizin de belirttiğiniz gibi, nispeten daha bilinçli kişiler. Bazıları mesleki olarak da bilgisayar programlama dünyasının içindeler. Bizler hiçbir çıkar gözetmeden, ücretsiz olarak ve gönüllülerimiz ile bu atölyeleri düzenlediğimiz için, velilerde öncelikle bir şaşkınlık oluyor çünkü ülkemizde gönüllülük hareketi ve zihniyeti alışılmış bir durum değil. Dolayısıyla buna ayırdığımız zaman ve emeğin sebebini sorguluyorlar, bizleri tanıdıktan sonra sıcak diyalog ile çocuklarını güvenle atölyelere getirmeye devam ediyorlar. Velilere bu atölyelerin bir eğitim kurumu değil, bilgisayar kulübü gibi işlediğini aktarıyoruz ve özellikle organizasyon konusunda destek bekliyoruz. Şimdilik pek azından geri dönüş geliyor, bundan sonraki amacımız Coderdojo dünyasına velilerin daha aktif katılımını sağlamak; Coderdojo’nun bu sayede şehirlerin farklı semtlerine hızla yayılmasını sağlayabiliriz.
Eğitmenler yerine biz Ninja demeyi tercih ediyoruz, bu kişiler arasında eğitimciler de var, ancak çoğu profesyonel yaşamdan, bilgisayar programlama yetisine sahip kişiler, bir kısmı da üniversite öğrencisi. Şu anda Coderdojo’da aktif olarak ninjalık yapan 50 civarında gönüllümüz var. Katkıları tabii bizim için hayati, onlar olmadan bugüne dek 5 şehirde, 16 noktada 1000’den fazla çocuğun yaşamına dokunamazdık.
Gönüllü kod eğitmeni olmak için ne yapmak gerekiyor? Herhangi bir eğitim ya da sertifikaya sahip olmayan yazılımcılar da size destek verebiliyor mu? Gönüllü eğitmenleri seçerken neye dikkat ediyorsunuz?
Ninjalarımızı seçerken birinci kriterimiz doğal olarak bilgisayar programlama bilgisine sahip ve bu bilgiyi sevgiyle paylaşmaya uygun kişileri seçmek. Bazı velilerimizden de ninja olanlar oldu ki bu en güzeli, çünkü hem çocuğuyla kaliteli bir vakit geçiriyor, hem de diğer çocuklar ve toplum için faydalı bir aktivite ile diğer çocuk ve velilere mükemmel bir örnek oluyorlar.
Bizim için en önemlisi ninjaların sürekli iletişim kurabileceğimiz, yapıcı kişiler olması. Yani diyaloğa ve yardımlaşmaya açık, hangi dojoya gideceğini, tecrübelerini, yeri geldiğinde eğitim materyallerini diğer ninjalar ile paylaşmaya açık kişiler olmasını bekliyoruz. Bunu da mümkünse yüzyüze tanışıp konuşarak veya diğer ninja arkadaşlarımızın referansı ile bir dojoya davet ederek ölçümleyebiliyoruz.
Neşen Yücel ve Eşi Patrick Bosteels
Kod yazmayı öğrenmek oldukça uzun bir süreç. Çocukların katılımdaki sürekliliklerini bu anlamda nasıl değerlendiriyorsunuz? Daha önce çalışmaya katılmış olan çocuklar, sürekli olarak gelmeye devam ediyor mu?
Coderdojo buluşmaları bizim için her hafta yeni çocuklarla tanışmak demek, Şubat 2014’te başladığımız Coderdojo’ya baştan beri devam eden ve çok ciddi ilerleme kaydedip profesyonel manada ciddiye alınabilecek seviyeye gelen çocuklar ve gençler oldu. Bizim amacımız, çocukları bilgisayar programlama ile tanıştırmak ve çok basit ve eğlenceli programlar ile kendi kendilerine öğrenebileceklerini onlara göstermek ve haftada bir buluşarak onlara bu yolda yardımcı olmak. Her hafta düzenli gelen ve buluşmaları iple çeken çocuklar olduğu gibi, doğal olarak bir kez gelip ilgisini yitiren, veya dersler sınavlar veya diğer spor veya haftasonu aktiviteleri sebebiyle devam edemeyen çocuklar da çok oluyor. Coderdojo’ya kayıt yaptırmak şartı ile isteyen her çocuk, istediği sıklıkta katılabilir, yoklama veya devam zorunluluğu yok. Onlar istediği sürece erişebileceklerini bilmelerini istiyoruz, o nedenle de genişlememiz önemli.
Türkiye’de İstanbul dışında çalışma yaptığınız ya da yapmayı planladığınız şehirler var mı? Çalışma yapacağınız şehirleri neye göre belirliyorsunuz?
Coderdojo’ya başladığımız il İstanbul oldu, ancak 2014 Mayıs itibariyle İzmir, Eskişehir ve Ankara’ya ulaşmıştık bile. Şu an İstanbul’da 6 noktada devam ediyoruz, İzmir’de 2, Ankara’da 3, Bursa’da 2 noktadayız. CoderDojo gönüllüleri sayesinde var olan bir organizasyon, dolayısıyla gönüllü çıkan her şehir, her ilçe ve hatta her semtte Coderdojo olmaması için bir sebep yok 🙂 Bugüne dek biz kendi çevremiz ve kendi çabamızla genişledik, bundan sonra genişlememiz için velilerin ve gönüllülerin desteği gerekiyor. Bize düşen; prensipleri paylaşmak ve iletişim ve paylaşımın sürekliliğini sağlamak. Katılmak isteyen herkesi memnuniyetle Coderdojo dünyasına alıyoruz.
Hedefimiz ve hayalimiz, bilgisayar karşısında oyun oynayarak, tüketerek geçirdiği saatleri daha verimli aktivitelere dönüştüren çocukların sayısını arttırmak. Bunun için Coderdojo ve benzeri oluşumların artması, genişlemesi ve destek bulması gerekiyor. Zamanla eğitim sistemine gireceğine inandığımız bu bilincin yayılması için beklentimiz, büyük kurumlardan destek bulmak ve böylece Türkiye’nin her yerine ulaşmak. Coderdojo, şu anda bir sivil girişim ve hiç bütçemiz olmamasına rağmen kendi zaman ve emeğimizle halka halka genişliyoruz. Daha fazla imkana kavuştuğumuz zaman, çocukların projelerini paylaşabilecekleri, başarılarının sergileneceği, ödüllendirileceği bir platform olmak istiyoruz. Böylece ülkemizde yazılım, inovasyon ve teknolojinin gelişmesi için bir tuğla da biz koymuş olacağız. Bu gençlerin de belki de ileride meslek seçimlerini etkileyebilecek, ülkemizin her yerinden yazılımcı yetişmesini sağlayacak bir organizasyon olmayı hedefliyoruz.
CoderDojo Hakkında
Türkiye’nin birçok bölgesinden binlerce çocuğa ulaşan CoderDojo, çalışmalarını tüm hızıyla sürdürdüğü gibi, daha önce programlama dilleri hakkında bilgisi olmayan ya da yazılım ile ilgilenmek isteyen çocuklar için projeler üretmeyi sürdürüyor.
Website: http://coderdojoturkiye.com/
CoderDojo Facebook: https://www.facebook.com/coderdojoturkiye