Okul fobisi, temel eğitime başlayacak çocukları olumsuz etkiliyor. Çocukların okul başarısının düşmesine de yol açabilen okul fobisinin üstesinden gelmek için, ebeveynlerin çocuklara destek vermesi önem taşıyor.
Okul korkusu, çocuklarda farklı etkenlere bağlı olarak gelişebilen bir durumdur. 6-10 yaş aralığındaki çocuklarda daha sık görülen ve çocuğun akademik başarısı ile sosyal iletişimine etki eden okul fobisinin nedenleri anlamak ve fobinin üstesinden gelmek mümkündür.
Çocuklarda okul fobisi genellikle iki farklı şekilde ortaya çıkar. Birincisi, ev yaşamında kendini çok başarılı ve üstün hisseden çocuğun, okul yaşamında bunu tehlikede görmesidir. Okuldaki diğer çocukları bir tehlike olarak algılayan çocuk, okul fobisi geliştirebilir. İkinci olarak ise, belirli bir dönem okuldan uzak kalmış ve hastalık gibi sebepler nedeniyle koruma altında olan çocukların kalabalık bir sınıfa girmekte zorlanması olarak ortaya çıkabilir.
Araştırmalara göre, 7-12 yaş aralığındaki çocukların en büyük kaygıları arasında okul yer alıyor. Çocukların, ebeveynlerinden ayrılıp farklı yetişkinlerle bağ kurma ve okuma yazma öğrenme, ödev yapma, sınavlara çalışma, arkadaş edinme gibi sorumluluklara sahip olması, kaygı yaşamalarına yol açabiliyor. Okulda kendini yeterince değerli hissetmeyen ya da çok fazla kaygı yaşayan çocuklarda ise okul fobisi oluşabiliyor.
Okul Fobisini Etkileyen Faktörler
Okul fobisi, çocuğun hayatındaki etkenlere bağlı olarak ortaya çıkabildiği gibi, okuldaki etkenler nedeniyle de oluşabilmektedir. Okulda, çocuğun kendini güvende hissetmemesi ya da sosyal ilişkilerde bulunamaması okul fobisine yol açabildiği gibi, aile hayatında yaşadığı sorunlar da fobi gelişmesine neden olabilir. Okul fobisine neden olan etkenler genellikle şöyledir:
- Okuldaki gruplar tarafından dışlanma, reddedilme ya da aşağılanmış hissetme,
- Boşanma, maddi sorunlar, yeni bir kardeşin olması,
- Çocuğun veya ailenin yaşamında, yakın zamanda gerçekleşen taşınma, hastalık ya da ölüm gibi olumsuz olaylar,
- Okulda ya da okula yakın bir bölgede, fiziksel tehdit oluşturan etkenlerin bulunması,
- Akran zorbalığına upramak,
- Şiddet ve belirsizliğin olduğu bir okulda yer almak,
- Duyarsız öğretmen ya da personeller
Çocukların Okul Fobisi Nasıl Yenilir?
Okul fobisi ile mücadelede ebeveynlerin önemli bir rolü vardır. Çocuklarla yeterince ilgilenmemek fobiye neden olabileceği gibi, çocuklara aşırı bağlılık ve koruyuculuk da çocuğun fobi geliştirmesine yol açabilir. Bu nedenle okul öncesi eğitim döneminde çocukların davranışlarını iyi incelemeniz gerektiği gibi, kendi davranışlarınıza da dikkat etmeniz gereklidir. Çocuğunuza karşı aşırı koruyucu davranıyorsanız, sizden ayrıldığında korkmasına yol açabilirsiniz. Bu durum da, çocukların yalnız kaldığı sosyal ortamlardan uzaklaşmak istemesine neden olabilir.
Çocuğunuz okula gitmek istemiyor ve bunun nedenini açıklayamıyorsa, öncelikle çocuğunuzla konuşun. Onu neyin rahatsız ettiğini ve okula neden gitmek istemediğini anlamaya çalışın. Çocuklar olumsuz durumları anlatmaktan kaçınabileceğinden, bir sonuç alamamanız durumunda, okul psikologuna danışın.
Çocuğun okula geri dönmesi için okul psikologu ile birlikte çalışın. Çocuğun kısa süreler de olsa her gün okula gitmesini ve okula gittikten sonra ödüllendirilmesini sağlayın. Okul içerisinde harcanan zamanı yavaş yavaş artırarak, okul fobisinin önüne geçebilirsiniz. Ancak bu süreç içerisinde, çocukta fobiye yol açan etkenleri de ortadan kaldırmaya çalışmanız gerektiğini unutmayın. Örneğin, zorbalık yapan bir arkadaşı nedeniyle çocuk okula gitmek istemiyorsa, okul psikologundan yardım alın ve çocuğunuza zorbalık hakkında bilgi verin.
Okul fobisi ile mücadele için profesyonel destek alabileceğiniz gibi, çocuğunuzla tüm sorunlarını konuşarak da bu durumun üstesinden gelebilirsiniz. Çocuklara, korkularının üzerine gitmeyi öğretmeniz, özgüveninin artmasını ve birey olma yetisine sahip olmasını sağlayacaktır.
Okul Korkusu Olan Çocuğa Nasıl Davranılmalı?
Çocukların okul fobisi hakkında bilgi veren US Psikiyatri Enstitüsünden Çocuk ve Ergen Psikiyatristi Doç. Dr. Didem Oztop, okul fobisinin aşılması konusunda ebeveynlere önerilerde bulundu.
Okulu Birlikte Ziyaret Edin
Okullar açılmadan önce, çocukların ebeveynleri ile birlikte okulu ziyaret etmesi; derslikleri, kütüphaneyi, bilgisayar odasını görmesi ve öğretmenler ve müdürlerle tanışması, okula uyum sürecini hızlandırıyor.
Okul Hakkında Bilgi Verin
Çocukla okulda nasıl davranması ve neler yapması gerektiği, okulun kurallarının neler olduğu, oyun zamanları ve teneffüslerin nasıl değerlendirildiği gibi konularda konuşmak, çocuğun farklı beklentiler içerisine girmesini engelliyor. Ebeveynlerin çocuklarla dürüst bir şekilde konuşması, çocukların kaygılanmasına yol açabileceği gibi, nasıl davranması gerektiği konusunda fikir sahibi olan çocuklar daha az kaygı yaşıyor.
İlk Gün Okula Beraber Gidin
Okulun ilk gününde, ebeveynlerin de çocuklara eşlik etmesi, çocukların kendini rahat hissetmesini sağlayacaktır. Ancak ebeveynlerin okulda uzun süre geçirmesi, çocukları olumsuz etkileyeceğinden, ebeveyn ziyaretleri kısa tutulmalıdır.
Uzman Desteği Alın
Okulla ilgili ciddi kaygılar yaşayan ve okula gitmeyi reddeden çocukların, okula uyum sürecini hızlandırmak için uzmanlardan yardım alınabilir. Özellikle ebeveynlerin çocuklarla ilgilenebilecek yeteri vakti yoksa, çocukların eğitim hayatındaki başarısı açısından uzman desteği alınması önem arz eder.
Türkiye’de her yıl bir milyondan fazla çocuk okula başlıyor. Ebeveynleri ile bağı daha fazla olan çocuklar okul fobisi yaşayabildiği gibi, çocukların okula gitme isteğinin artırılması ve okul fobisi yenebilmesi açısından uzman desteği büyük önem taşıyor.
Okula Yeni Başlayan Çocuklarda Okul Korkusu
Okula yeni başlayacak çocuklar, hem karşılaşacakları sosyal çevre, hem de öğretmenler ve idareciler karşısında kendilerini bastırılmış hissedebiliyor. Ebeveynlerine çok bağlı olan çocuklarda okul korkusu daha sık görüldüğü gibi, kaygılı çocukların da büyük bölümü okul korkusu yaşıyor.
Çocukların okula alışma sürecindeki ilk bir hafta büyük önem taşıyor. Özellikle, okulun ilk gününün nasıl geçirildiği, çocukları doğrudan etkiliyor. İlk günde arkadaş edinemeyen ya da öğretmeniyle istediği biçimde ilişki kuramayan çocukların okul korkusu artabiliyor. Bunun yanı sıra, ebeveynlerin çocukların ilk okul gününde, sürekli çocuklarla birlikte olması, ebeveynlere olan bağımlılığı artırıyor.
Çocukların Okul Korkusuna Karşı Neler Yapılmalı?
- Çocukların okul korkusu karşısında, aşağılayıcı ya da hor gören ifadeler kullanmayın. Bunun doğal olduğunu ve zamanla geçeceğini söyleyin.
- Çocukların okula devamlı ve tutarlı bir şekilde devam etmesi konusunda net bir tavır sergileyin. Çocuğun, okula devam etmek zorunda olduğunu hissetmesini sağlayın.
- Çocukların okul korkusunun nedenlerini öğrenmeye çalışın. Öğretmen, sınıf arkadaşları ya da farklı sebepler dolayısıyla çocuklar okula gitmeyi reddedileceği gibi, nedenleri öğrenmenizin çözüm bulmanız aşamasında büyük yarar sağlayacağını unutmayın.
- Okul korkusu karşısında taviz vermeyin. Endişelenmeniz ya da korkmanız, çocuğun daha fazla korkmasına sebep olacağından, rahat bir tutum sergileyin.
- Çocukla direkt iletişim kurarak, okulun her zaman eğlenceli bir yer olmadığını ve istemediği zamanlarda okula gitmeme hakkının bulunmadığını anlatın.
- Çocuğun derslerine daha fazla ilgi göstermesini sağlamak için, ödevlerini yapmaya teşvik edin. Anlamadığı noktalarda ona yardımcı olarak, merak duygusunu uyandırın.
- Çocuğun arkadaşlarıyla ilgili sorun yaşadığını düşünüyorsanız, arkadaşlarıyla konuşmak yerine doğrudan çocuğunuzla konuşun. Anlatmak istemediği noktalarda onu cesaretlendirerek, sizinle rahat konuşmasını sağlayın.
Çocukların okul korkusunu yenmelerini sağlamak için, çocuğunuzla doğrudan iletişim kurmanız gerektiğini unutmayın. Çocuğun okul korkusu geçmiyor ve çocuk okula gitmeyi reddediyorsa, okula gitmemesini kabul etmek yerine, çocuk psikoloğundan yardım alın.