Ölüler Günü nedir biliyor musunuz? Her sene Meksikalılar ve Latin Amerikalıların kutladığı, ayrıca Türkiye’de de kutlanan bu günde neler yapılır?
Meksika Ölüler Günü Festivali olarak bilinen fakat sadece Meksikalıların değil tüm Latin Amerikalıların kutladığı Ölüler Günü’nün Türkiye’de kutlanan bir gün olduğunu biliyor musunuz? Iğdır’da Nevruz’dan önceki salı ve perşembe günleri Nevruz’un önemli bir parçası olarak kabir ziyaretleri yapılır. İki gelenek arasında çeşitli benzerlikler ve farklılıklar bulunmaktadır. Haydi bu günü neler yapıldığına birlikte bakalım.
Meksika Ölüler Günü Festivali
Ölüler Günü (İspanyolca’da Día de Muertos olarak bilinir) Meksika’da 31 Ekim ile 2 Kasım arasında kutlanır. Bu gün, Meksikalılar ölen sevdiklerini hatırlıyor ve onurlandırıyorlar. Kasvetli bir durum değil, bayram ve renkli bir tatil günüdür. Meksikalılar mezarlıklarını ziyaret eder, mezarları dekore eder ve ölen arkadaşlarının ve aile üyelerinin huzurunda vakit geçirir. Ayrıca ruhları karşılamak için evlerinde özenle dekore edilmiş sunaklar (ofrendas adı verilen) yaparlar.
Hispanik öncesi dönemde, ölüler eve yakın bir yerde (genellikle evin merkezi verandasının altındaki bir mezarın içinde) gömülürdü ve vefat eden atalarla bağların korunmasına büyük önem verildi. İspanyolların ve Katolikliğin gelişmesiyle birlikte, Tüm Ruhlar ve Tüm Azizler Günü uygulamaları, Hispanik Öncesi inanç ve geleneklere dahil edildi ve bugün bildiğimiz gibi tatil kutlandı.
Ölüler Günü uygulamalarının ardındaki inanç, ruhların yılın bir günü boyunca aileleriyle birlikte olmak için yaşayan dünyaya geri döndüğüdür. Ölen bebeklerin ve çocukların ruhlarının (angelitos, “küçük melekler”) gece yarısı 31 Ekim’de geldikleri, bütün günlerini aileleriyle geçirdikleri ve sonra ayrıldıkları söyleniyor. Yetişkinler ertesi gün geliyor.
Bugünü anlatan bir film var: Coco. Filmin fragmanını Coco Fragmanı sayfamızdan izleyebilirsiniz.
Ölüler Gününde Neler Yapılır?
Ruhlar, özel yiyecekler ve yaşadıklarında eğlendikleri şeyler ile karşılanır. Bunlar aile evinde bir sunak üzerine yerleştirilir. Ruhların, sunulan yiyeceklerin özünü ve aromasını tükettiğine inanılmaktadır. Ruhlar ayrıldığında, canlılar yiyeceği tüketir ve ailesi, arkadaşları ve komşularıyla paylaşır.
Sunağa yerleştirilen diğer öğeler arasında, genellikle en üste kişinin adı yazılı olan şeker kafatasları, özellikle mevsim için özel bir ekmek olan pan de Muertos ve yılın bu döneminde çiçek açan cempasuchil (marigoldlar) bulunur.
Mezarlar ölülerin oraya geri döneceği fikri ile süslenir. Bazı köylerde, çiçek yaprakları mezarlıktan eve giden yollara yerleştirilir, böylece ruhlar kendi yollarını bulabilir. Bazı topluluklarda, bütün geceyi mezarlıkta geçirmek gelenekseldir ve insanlar bir parti yapar, akşam yemeğinde piknik yapar, müzik çalar, geceleri birlikte vakit geçirirler.
Geleneksel olarak, bu günü kutlayan insanlar, evlerinde ölen sevdiklerinin her biri için bir yastık ve battaniye düzenler. Öyle ki ölülerin ruhları, bu süre zarfında sevdiklerini ziyaret ettiklerini düşündükleri için yolculuklarından sonra dinlenebilirler.
Yemekler ruhlar için özel olarak hazırlanır. Tercih ettikleri yemekler onlar için pişirilir ve sunağın üzerine yerleştirilir: köstebek, tamaleler, meyveler, arroz rojo – pirinç, sıcak çikolata ve kuru meyve ve pan de muerto. Pan de muerto (ölülerin ekmeği) bu gün için özel olarak pişirilen bir çeşit ekmektir.
Ölüler Günü ve Cadılar Bayramı
İki gün bazı ortak özelliklere sahiptir, ancak ayrı günlerdir. Her ikisi de Hristiyanlık öncesi kültürlerin sonrasında ölüm hakkındaki inançlarından geliyor. İkisi de ruhların yılın o zamanında geri döndüğü fikrine dayanıyor. Cadılar Bayramı etrafındaki adetler, ruhların kötü niyetli olduğu fikrinden kaynaklanıyor (çocuklar zarar görmeyecek şekilde kılık değiştirdi), oysa Ölüler Günü şenliklerinde ruhlar sevindiricidir.
Iğdır Ölü Bayramı
Caferi toplumu Nevruz Bayramı’nı kutlamadan önce Ölüler Bayramı’nı kutlamaktadır. Bu gün herkes ölen yakınlarını ziyaret eder, dualar okunur. Mezar başında şeker ikram edilir. Bunlar ölülerin ruhuna hayır duası için ikram edilir. Bozulan mezarlar tamir edilir. Yıl içinde ölen kişilerin yası tutulur ve onların yakınları ziyaret edilir. Bu ziyaretler bittikten sonra da Nevruz kutlanır, Nevruz ateşi de o zaman yakılır.
Bu gelenek Türklerin atalar kültüne ve kutsal kabul edilen kişilerin mezarlarının ziyaret edilmesine dayanmaktadır.
Ölüler Günü ve Ölüler Bayramı Arasındaki Benzerlikler ve Farklılıklar
- Her iki bayram da ölü ataların anılması fikrine dayalıdır. Kuşaklar arasında bir bağ kurulur. Temlinde de mezarlık ziyareti yer alır.
- Ölüler Günü hasat mevsimi sonunda (31 Ekim – 1 Kasım) kutlanırken, Ölüler Bayramı hasat mevsimi başlangıcında (bahar bayramı) kutlanır.
- Ölüler Günü yaşamla ilgilidir. Ölülerden korunmayı ön plana alır. Ölüler Günü ise ölümle özdeşleşir. Ölüler birlikte bir hayatı simgeler.
Herkese iyi kutlamalar dileriz.