Psikoloğa veya psikiyatra gitmek birçok insan için, tabu olma özelliğini halen koruyor. Anne-babalar çocuklarını psikoloğa götürmek için defalarca düşünüyor, sorunları çözmek için çeşitli yöntemleri deniyor ve en son çare olarak bir psikoloğa başvuruyor.
Psikoloğa gitmeye karar verene kadar iyice ilerleyen ve çözümü giderek güçleşen sorunlara karşı anne babalara düşen görevleri ve ne zaman bir uzmandan yardım alınması gerektiğini Hisar Intercontinental Hospital Uzman Çocuk ve Ergen Psikoloğu Özge Özkan anlatıyor.
Pek çok ailenin ilkokuldan itibaren çocuklarının eğitimi için ciddi bir bütçe ayırdığını; ancak çocuklar için yapılacak yatırımın en büyüğünün ilk 6 yılda yapılması gerektiğini belirten Uzman Psikolog Özkan; “Kişilik gelişiminin % 75’i okul öncesi dönemde tamamlanır. Bu dönemden sonra çocuğunuzu daha iyi koşullarda yaşatabilirsiniz; ama daha sağlıklı, mutlu, güvenli, sosyal, zeki ve kendini geliştiren bir insan olmasına katkınız çok azalır.” diye konuştu.
Ne zaman psikoloğa başvurmalıyım?
Çocuğunuzda gece korkuları, fobiler, kaygı bozukluğu, parmak emme (bebeklik dışında), tırnak yeme, öfke ve saldırganlık, altını ıslatma, dışkı kaçırma veya tutma, kekemelik, tikler, yalan söyleme, çalma, kardeş kıskançlığı, cinsel sorunlar ve mastürbasyon, yeme ve uyku bozuklukları, içe kapanıklık, aşırı inatçılık gibi problemler varsa en kısa sürede bir uzmana başvurmanız gerekir.
“Uzmandan Destek Almak İçin Problem Yaşamayı Beklemeyin”
Psikiyatrist ya da psikoloğa gitmek için çocukların herhangi bir sorun yaşamasını veya bir hastalık, davranış bozukluğu geliştirmesini beklemek yanlıştır. 0-6 yaş döneminde çocukları, gelişim kontrolü yaptırmak için düzenli aralıklarla bir uzmana götürmek gerekir. Gelişim kontrolü seanslarında çocukların gelişimleri fiziksel, hareket, dil, sosyal-duygusal, zeka gelişimi olmak üzere 5 grupta incelenir. Bu seanslara psikoloğun da onayıyla, anne-babalar, çocuk bakıcıları veya çocukla ilişkide olan diğer aile büyükleri de katılabilir. Gelişim kontrolleri sayesinde;
- Çocuğunuzun gelişiminin normal olup olmadığını ve gelişimini desteklemek için neler yapabileceğinizi öğrenirsiniz.
- Geriden gelen gelişim alanlarını ve bu alanları desteklemek için yapmanız gerekenleri öğrenirsiniz. Psikoloğunuz size bu alanı geliştirmenizi sağlayacak egzersizler, oyun ve oyuncaklar önerecektir. Örneğin, siz çocuğunuzun konuşma problemi olduğunu ancak 18. ayda fark edebilirsiniz, ancak bir psikolog bunu 8-10 aylar arası fark edip, dil gelişimini destekleyici egzersizlere ağırlık vermenizi sağlayabilir. Bu şekilde sorunlar çıkmadan önleyebilirsiniz.
- Çocuğunuzun zayıf ve güçlü yönlerini, eğilimlerini ve bunları geliştirme yollarını öğrenirsiniz.
- Farkına varmadan yaptığınız hataları görme ve düzeltme olanağı bulursunuz.
- Çocuğunuzla sağlıklı iletişim kurmayı öğrenirsiniz.
- Çocuğunuzla oyun oynamayı ve ona herhangi bir şeyi doğru yöntemlerle öğretmeyi öğrenirsiniz.
- Spor, sanat veya bilimin herhangi bir dalına çocuğunuzu sağlıklı bir şekilde yönlendirmeyi öğrenirsiniz.
- Yaşına göre hangi oyun ve oyuncakları tercih etmeniz gerektiğini öğrenirsiniz.
- Çocuğunuzun içinde bulunduğu dönemle ilgili gerekli bilgileri (8 ay civarı yabancılardan korkma, 12 ay civarı özgürlüğünü ilan etme, 18 ay civarı tuvalet eğitimine hazırlık gibi) ve bu dönemlerde dikkat etmeniz gereken konuları öğrenirsiniz.
- Ortaya çıkabilecek olası uyum ve davranış bozuklukları ve hastalıkları hızla teşhis edebilme, önlem alabilme ve tedaviye başlayabilme olanağı bulursunuz.
Gelişim kontrollerine başlamak için en ideal dönem 6.-8. aylar arasıdır. Psikologlar gelişim kontrollerini farklı periyotlarla yapabilirler. Çocuğun gelişimine göre seanslar daha sık yapılabilir. Ancak gelişimi normal çocuklar için genellikle aşağıdaki program yeterli olur.
6-36 ay arası: 2 ayda bir görüşme
3-6 yaş arası: 4 ayda bir görüşme
Davranış ve uyum bozuklukları, hastalıklar, sakatlıklar
Aileler, yaygın gelişimsel bozukluklar, cinsiyet anomalileri ve kromozomal bozukluklar için psikologlara başvurabilir. Örneğin, otizm, hiperaktivite ve dikkat dağınıklığı, down-sendromu, zeka geriliği, konuşma bozuklukları, öğrenme güçlükleri gibi hastalıkların tedavisinde psikologlardan yardım alınabilinir. Bu hastalıklarda tıbbi tedavi gerekliyse, psikologlar ve psikiyatrlar destek tedavi programlarını yürütürler. Bunun dışında bu hastalıkların tanısının konamadığı durumlar olabilir, ancak çocuğun hastalığa eğilimi vardır; bu durumlarda tıbbi tedavi uygulanamaz ama bir psikologla düzenli çalışarak, egzersiz yapılarak sorunu tamamen çözmek veya sorunun ilerlemesini engellemek mümkün olabilir.
Uyum sorunları ve davranış bozukluklarının tedavisinde çoğunlukla psikolojik yardım tek başına yeterli olmaktadır. Bu sorunlar çok yaygındır ve birçok aile bunları yardım almayı gerektirir bir sorun olarak görmez. Anne-babalar genellikle, bu tip sorunların kendiliğinden geçmesini bekler veya sorunu gidermek için o kadar sağlıksız yöntemler dener ki, sorun yer değiştirerek başka bir forma girer veya büyüyerek çözülemez hale gelir.
Psikolojiyle ilgili sorulara yanıt
Aileler çocuklarının psikolojilerine zarar vermeden bazı basit sorunları çözebilmek için de psikologlara başvurabilirler. Bu sorunların bir kısmı basit önerilerle giderilebilir. Sağlıksız yöntemlerle çözüldüğünde ise yukarıda sayılan uyum bozukluklarına veya duygusal sorunlara yol açabilir. Sorunların hepsinin çocukluk çağlarında ortaya çıkmadığını, çocukluk dönemlerinde yaşanan olayların ve sağlıksız eğitim yöntemlerinin ergenlik ve yetişkinlik dönemlerinde ortaya çıkan sorunlara zemin hazırladığını da unutmamak gerekir. Ailelerin yanıtlarını merak ettiği sorulara aşağıdaki örnekler verilebilir;
- Çocuğumu kreşe hangi yaşta göndermeliyim?
- Yüzümüze vuruyor, bu davranışından nasıl vazgeçirebilirim?
- Çok inatçı, her dediği yapılsın istiyor, ne yapabilirim?
- Yatağını ne zaman ayırmalıyım?
- Bana çok düşkün, onu kendimden nasıl uzak tutabilirim?
- Ders çalışmayı sevmiyor, nasıl ders çalışmasını sağlayabilirim?
- Okula gitmek istemiyor, ne yapmalıyım?
- Kardeşine vurmasını nasıl engellerim?
Psikologlarla ve Psikiyatrlarla ilgili yanlış bilgiler:
- Psikiyatr herkese uygulanabilen hazır reçeteleri vardır.
- Psikologların ve Psikiyatrların sihirli değnekleri vardır; bir seansta sorunları ortadan kaldırırlar.
- Psikologlara her şeyi anlatmaya gerek yoktur, ailelerin sırlarını paylaşmaları gerekmez.
- Psikiyatra veya Psikoloğa gitmek için hastalık geliştirmek gerekir.
- Psikiyatrlara sadece tedavi amacıyla gidilir, bir sorun yoksa ve her şey yolundaysa gidilmez.
- Psikiyatr veya Psikoloğa danışmanlık ve kontrol amacıyla gidilmez.
- Psikologlar ve Psikiyatr sizin fark edemediğinizi fark edemez; sizin çocuğunuzu sizden daha iyi tanıyamaz.
