Bu yıl 4.sü gerçekleştirilecek olan Bursa Bilim Şenliği’nin başlamasına kısa bir süre kala,Bursa Bilim ve Teknoloji Merkezi Genel Koordinatörü Rıfat Bakan ile Bursa Bilim Merkezi ve Bilim Şenliği üzerine konuştuk.
Bursa Bilim Şenliği projesi nasıl ortaya çıktı? Bu şenliği tasarlarken nasıl bir süreç izlediniz?
Bilim şenlikleri dünyanın bir çok ülkesinde uygulanan etkinliklerdir. Bu gibi etkinlikler özellikle bilimi sokağa indirme de ve katılımcılara “Ben de yapabilirim” duygusunu verme noktasında çok önemli. Biz ilk olarak Polonya’nın Varşova kentinde yapılan bilim pikniğine katılmıştık. Bursa Bilim Şenliği projesi de orada yaptığımız gözlemler sonucu çıktı diyebilirim.
Başlangıç olarak daha çok Bursa’nın yerel dinamikleri ile etkinliği gerçekleştirme kararı aldık. Burada Bursa İl Milli Eğitim Müdürlüğü’nün katkısı çok önemliydi. İl Milli Eğitim Müdürlüğü’ne bağlı okulların projeleri, teknik endüstri meslek liselerinin atölye çadırları ve Türkiye’nin birkaç üniversitesinin bilim kulüplerinin projeleri ile ilk şenliğimizi gerçekleştirdik. 2012 yılında gerçekleştirdiğimiz ilk şenlik 2 gün sürdü.
Bu sene 4. Bursa Bilim Şenliği düzenleniyor. 4 senede ne gibi değişiklikler ve iyileştirmeler oldu?
Bahsettiğim gibi ilk etkinliğimiz daha çok yerel bir etkinlikti. O haliyle dahi 50.000’e yakın ziyaretçi almıştık. Bir sonraki yıl ise 5 yıl sonra hayal ettiğimiz noktaya geldik. Ulusal ekiplerin katılımının artmasının yanı sıra yurt dışından da ekiplerin katılmasıyla uluslararası bir etkinlik oluştu. 2013 yılında İtalya’dan 3 ayrı bilim gösteri ve atölye ekibi katılım gösterdi. Eğitime verdiğimiz destek neticesinde de 50’ye yakın üniversite kulübü projeleri ile şenlikte yer aldı. Bunun yanı sıra “Geleceğin Otomobilleri” konsepti altında 15 adet güneş ve hidrojen enerjili aracı şenlikte sergiledik. TÜBİTAK’ın her yıl bu araçların için düzenlediği yarıştan sonra bu kadar fazla sayıda aracın bir araya geldiği ilk etkinlik olma özelliğini kazandık. Bir diğer katma değerde bilim merkezlerinin katılımı oldu. Bilim Şenliği’nde 10 bilim merkezinin deney düzenekleri ve atölyelerinden oluşan bir alan oluşturarak bu anlamda ülkenin bu konuya olan dikkatini de arttırmaya çalıştık. “Bize Sorun” adını verdiğimiz yeni bir konsept ile de aynı yıl konusunda uzman akademisyen, sanayici ve sanatçıların şenlik alanında katılımcılar ile serbest söyleşiler yapmasını sağladık. 2013 yılında 3 gün süren etkinlikte 100.000’e yakın ziyaretçi aldık.
2014 yılında ise tüm bu etkinliklerin kalitesini arttırmaya yönelik çalışmaların yanı sıra artık dünyada isim getiren bir şenlik olma anlamında yurt dışı ekiplerinin katılımına önem verdik. Bu anlamda 6 farklı ülkeden bilim gösteri ve atölye ekipleri katılım gösterdi. Etkinlikle paralel olarak şehrin önemli meydanlarında bilimsel aktiviteler düzenleyerek tüm şehri etkinliğe bilimsel aktiviteler ile davet ettik. 2014 yılında da 100.000’e yakın ziyaretçi almayı başardık.
Bu yılda tüm bu etkinlikler ile birlikte dünyanın önde gelen bilim şenliklerinde Genova Bilim Şenliği ile ortaklığa gittik. Bu ortaklık kapsamında şenliğimizde görev alacak herkese Genova Bilim Şenliği ekibi ile birlikte “Bilim Etkinlikleri Akademisi” adı altında bilim iletişimi ve bilimsel etkinlikler eğitimi vereceğiz. Yine bu yıl sponsorluk noktasında da önemli bir partnerimiz var. Bu yıl Bursa Bilim Şenliği Resmi İletişim Sponsoru Türksat oldu. Bu gibi ülkeye ve dünyaya mal olmuş önemli kurumların destekleri ile şenliğin marka değerinin artacağına olan inancımız tam. Değinmeden geçemeyeceğim bir diğer konuda, IBM ve Lego’nun şenlikte atölye çadırları ile ziyaretçilerini bekliyor olacağı.
Tecrübelerinize dayanarak, bir Bilim Şenliği düzenlerken dikkat edilmesi gereken konular nelerdir?
Öncelikle etkinliğin uygulama yöntemine karar vermek gerekli. Dünyadan örneklerden yola çıkarak konuyu ele almak gerekirse; etkinliği müzeler, parklar, konferans salonları, tiyatrolar ve şehrin bilim merkezi gibi çeşitli noktalara yayarak gerçekleştirebilirsiniz. Ya da tek bir açık alanda tüme etkinliği kurgulayabilirsiniz. Yönteme karar verdikten sonra her yıl aynı noktada ya da noktalarda etkinliği yapmanız önemli. Bunun nedeni de toplumda bilinirliği arttırmak. Her yıl aynı zaman diliminde ve aynı yerde etkinliği düzenlendiği takdirde şehir o etkinliği bekler noktaya gelir.
Bilim Şenliği’ni tüm ülke ile , üniversiteler , bilim merkezleri , bireysel mucitler ve firmaların katılımı ile gerçekleştirmek çok önemli. Bu şekilde bu işin paydaşı tüm ülke haline gelir ve ülkemiz bilimsel farkındalık anlamında önemli bir değer kazanabilir.
İdarenin aynı irade ile etkinliğe destek vermesi en önemli noktalardan bir tanesi. Özellikle Bursa Büyükşehir Belediye Başkanımız Recep Altepe bu konuda bilim şenliği etkinliğinin en büyük destekçisi diyebilirim. Bu irade ile her yıl daha da kararlı ve güçlü şekilde etkinliklerimizi kurguluyoruz.
Organizasyon yapısının güçlü olması da etkinliğin aynı kalite ile başlayıp sonlanması açısından çok önemli. Görev alan her personelimiz bu konuda alanlarında uzman. Tüm içeriği kendileri kurguluyor ve yönetiyor. Bu anlamda da çıkabilecek olası sorunlara anından müdahale edebiliyorlar. Örneğin 2014 yılında son gün yağmurdan çok etkilendik. Bu yıl ise bu konudan etkilenmenin yöntemini çok hızlı bir şekilde geliştirdik.
Bursa Bilim Şenliği’ne katılım sayılarında yıllar içinde bir artış oldu mu? Bunu sağlayan faktörler nelerdir?
2012 yılında 50.000’e yakın ziyaretçinin katılım gösterdiği şenliği son 2 yılda 100.000’e yakın kişi ziyaret etti. Bunda da en büyük faktör şenlikte yer alan etkinliklerin çeşitliliğini arttırmamız. Düşünün gelen bir ziyaretçi 200’e yakın projeyi ziyaret edebilir, 30’a yakın atölye çadırında etkinlik gerçekleştirebilir, sahnede yer alan bilim gösterilerini izleyebilir, bilim merkezileri çadırından deney düzenekleri ile yaparak-yaşayarak öğrenebilir, dikkatini çeken alan ile ilgili alanında uzman kişiler ile sohbet ederek aklına takılan sorulara yanıt bulabilir. Bu kadar çok etkinliğin olması da ziyaretçi sayınsın artmasında ki en büyük etken.
Bursa Bilim Şenliği kapsamında Proje Yarışması hakkında bilgi verir misiniz? Proje yarışması için ilköğretim öğrencilerinden gelen başvuruları nasıl değerlendiriyorsunuz?
Bu yıl geçtiğimiz yıllardan farklı olarak Proje Yarışması düzenliyoruz. Bu yarışma ile 5 ayrı kategori de 65.000 TL para ödülü dağıtacağız. Bu kategoriler İlköğretim, ortaöğretim, teknik endüstri meslek liseleri, bireysel mucitler ve üniversite kulüpleri. Özellikle bireysel mucitlerin ödülünü teşvik olması anlamında diğer kategorilere göre yüksek tuttuk. Üniversite kulüpleri ve bireysel mucitler projelerini www.bursabilimsenligi.org üzerinden yaparken ; okullarımız ile proje başvurularını Bursa İl Milli Eğitim Müdürlüğü’ne gerçekleştiriyor.
Tüm projeleri akademisyen ve sanayicilerden oluşan jürimiz değerlendirecek.
Çocukların Bursa Bilim Şenliği kapsamında elde ettikleri deneyimlerden sonra, bilime bakış açıları sizce nasıl değişiyor?
Tüm bu bilimsel faaliyetlerin amacı bilimi sokağa indirmek ve katılan her ziyaretçinin “bende yapabilirim” duygusunu hissederek bilimsel farkındalık elde etmesi. Ziyaretçilerin bir sonraki yıl katılımcı olma adına proje üreten bireyler haline gelmesi de en önemli noktalardan bir tanesi. Düşünün ki bir öğrencimiz ya da katılımcılarımız tüm yıl şenlik için proje üretmeye çalışıyor. İstediğimiz nokta da aslında tam olarak bu. Toplumda yer eden “bilim zordur” kavramını aşmak ve bilimin kolay öğrenilebilir bir alan olduğu bilincini topluma yerleştirmek istiyoruz.
Bursa Bilim ve Teknoloji Merkezi hakkında da bilgi verir misiniz?
BTM, geçen sene Ocak ayında yeni binasında hizmete açılmasının ardından 150.000 kişi tarafından ziyaret edilen Türkiye’nin en kapsamlı bilim merkezidir. 14 farklı alanda 250’e yakın deney düzeneği, simülatör cihazları, Planetaryum, hafta sonu ve içi atölye çalışmaları, bilim şovları, okul öncesi gruplara yönelik uygulamalı çalışmaları ile her daim cazip bir merkez olarak gençleri bilimin eğlenceli yüzüyle tanıştırır.
BTM projesi öncelikle benim ve Başkanımız Sayın Recep Altepe’nin, fikir olarak geliştirdiğimiz bir çalışmaydı. Bir yurtdışı gezimizde ziyaret ettiğimiz bilim merkezi sonrası böyle bir çalışmanın Bursa’mıza da ne kadar yakışacağını ve büyük bir ihtiyacı karşılayacağını düşündük. Hızla çalışmalara başladık. 4 yılın sonunda BTM şuan ki yerinde tam kapasite hizmet vermeye ve çocuklarımızı bilimin eğlenceli haliyle buluşturmaya başladı.
Genel olarak amacımız, çocukların dokunarak öğrenmeleri, uygulamalı çalışmalar yaparak öğrendiklerini pekiştirmelerini sağlamak.
Türkiye’deki Bilim Merkezleri’ni yurt dışındaki Bilim Merkezleri ile karşılaştırmak gerekirse, aradaki farklar nelerdir?
Bizler BTM’yi projelendirirken yurt dışı örneklerini detaylıca inceledik. Sürekli olarak dünyadaki bilim merkezlerini takip ediyor, bilim merkezleri birliklerinin yıllık toplantılarına hem katılımcı hem de konuşmacı olarak dahil oluyoruz. Böylece kendimizi düzenli olarak kontrol etme, neredeyiz, ne yöne gitmeliyiz hakkında değerlendirme fırsatımız oluyor. Bilim bir umman. Tamamı hakkında düzenek üretme ve çocuklarla buluşturabilmek güç. Ancak eksik kaldığımız alanları atölye çalışmalarımızla, bilimsel belgesel gösterimleriyle, alanında uzman kişilerin söyleşileriyle destekliyoruz.
Diğer bilim merkezlerinde gördüğümüz ancak Türkiye’de yeni gündem olan Uzay ve havacılık konusunu da içerik geliştiriyoruz. Bu sebeple BTM’nin yeni kanat projesini bu konsepte hazırlıyoruz. BTSO ve TÜBİTAK işbirliği ile yürütülen proje sonunda geleceğin astronotları, gökbilimcileri Bursa’dan yetişecek diyebiliriz.
Türkiye’de çocukların ve gençlerin bilime yönlendirilmeleri ile ilgili yapılan çalışmalar nasıl daha ileriye taşınabilir? Sizce eğitim sistemimizde nasıl değişiklikler yapılmalı?
Ülkemize bugün bakıldığında ağır sanayi ile üretim yapan bir konumda olduğunu görüyoruz. Ancak gelişmiş ülkeler artık üretimle değil fikir ve proje geliştirme ile yarışıyorlar. Fikirlerini satarak 3. Dünya ülkelerinde üretimini yaptırıyorlar. Bizler de bu seviyeye ulaşmak için bugünün çocuklarına yatırım yapmalı, onları bu bilinçle yetiştirmeliyiz.
BTM olarak her sene Bilim Şenliği düzenliyoruz. Bu sene 4. Mayıs ayında yapılacak. Şenlik kapsamında, projeleri olan ulusal ve uluslararası mucitleri davet ediyor, çalışmalarını halkla buluşturmalarını sağlıyoruz. Geleceğin mucitlerinin yetişmesine katkı sağlamak, çocukların zihninde bir ışık yakabilmek adına bu buluşma anlarını önemsiyoruz. Umarız ki, bilim merkezleri sayesinde bilinçlenen, çalışma ve kendini geliştirme imkanı bulan gençlerimiz çok daha büyük başarılara imza atacaklardır.
Okullardaki klasik eğitime destek vermek, öğrencilerimizi pasif konumdan aktif, araştıran, yaparak -deneyerek öğrenen konuma getirmek hedefimiz.
Bursa Bilim Şenliği ile ilgili ileriye dönük hedefleriniz nelerdir?
Bursa Bilim Şenliği ile ilgili en büyük amacımız bu marka değerinin her yıl üzerine koyarak tüm dünyada sayılı bilim şenlikleri arasındaki yerini almasıdır.
Bunun yanı sıra ülke de bu gibi etkinlikleri yayılması anlamında da rol model olmayı amaçlıyoruz. Çünkü bilim şenlikleri bir topluma bilimi en hızlı ve sonucunu somut olarak görebileceğiniz şekilde entegre eden etkinliklerdir.