Yogadan sonra, çocuk yogasına da Türkiye'de her geçen gün ilgi artıyor. Çocuk ve çocuk yogası hakkında Sibel Gözübüyük'le konuştuk.
Biraz kendinizden bahsedebilir misiniz?
İstanbul’da Anne+bebeklere ve değişik yaş gruplarına çocuk yoga hocalığı yapıyorum. Anne-bebek ve çocuk yogası konusunda eğitimlerimi Amerika’da tamamladım. (postpartum/postnatal anne-bebek yogası için Jyothi larson, babyom, ve itsy bitsy yoganın eğitmenlik kurslarını, 2-18 yas çocuk yoga için yogakids, itsybitsy yoga, karmakids, radiant child eğitmenlik kurslarını tamamladım). Fiziksel veya zihinsel engelleri veya rahatsızlıkları olan çocuklar için ”Özel Çocuklar İçin Yoga” adı altında gecen eğitimi aldım (yoga for the special child-sonia sumar). Ayrıca Hindistan Paramand Üniversitesi’nin Yoga terapi kursunu tamamladım.
Ne zamandır yoga yapıyorsunuz?
15 senedir yoga yapıyorum. Yoğun dans ve spor ilgimden sonra yoga sevdiğim her şeyi bir arada toplamış oldu, ek bir dinginlik ve huzur getirdi ve hayatimin bir parçası oldu. Başladığımda bana getireceği artıların farkında değildim. Bir yaşam tarzı denilmesi iddialı gelebilir ama hayatınız düzene girdiğinde gerçekten öyle oluyor. Üç senedir çocuk yoga hocasıyım.
Yoga yapmaya nasıl karar verdiniz?
Oğlumun doğumu ile iş hayatından ayrıldım ve oğlumu büyütme sürecinde aslında üniversite yıllarımdan beri çocuklarla çalışmak istediğimi hatırladım. “Özellikle şehirlerimizde, doğadan uzak ve kopmuş olarak büyüyen çocukların yetişkinliğe doğru giden yollarında içgüdüleri, öz güvenleri, ve yaratıcılıklarının kaybolmadan bütün streslere rağmen sağlikli gelişmeleri için ne gerekiyor” sorusu benim için çocuk yogası eğitmenlik yolumu açti. Çevremde gelişen ve yaşadığım her şeye rağmen iç huzurumu sağlaması / koruması konusunda yogaya kendi tecrübemden zaten güvenim var. Çocuklara da sonsuz güvenim ve hayranlığım var. İkisini birleştirmek çok doğal geldi. Yoganın çocukların, doğal vasıflarına ve güçlerini korumakta yardımcı olacak önemli bir araç olduğunu düşündüm. Her ikisi; yoga ve çocuklar bana onca olumsuzluk içinde ümit veriyor, inancımı koruyor.
Çocuk yogası hakkında bilgi verebilir misiniz?
“Çocuk Yogası nedir, nasıl yapılır, hangi yaşta başlar, benim çocuğum çok aktif, yoga onun için uygun mudur?”… Bunlar çocuk yogası hakkında sıkça sorulan soruların başında geliyor. Belli bir gelişme, ilerleme vaad eden her çalışmada olduğu gibi, çocuk yogasında da devamlılık önemli rol oynuyor. “Bebekler doğuştan yogidir” denir, sürünmeden, emeklemeye, emeklemeden yürümeye geçen öğrenme çabasında yaptıkları bazı hareketler aslında yogada da yapılan duruşlardır.
Çocuklar neden yoga yapmalıdır?
Çocuklar büyüdükçe ne yazık ki, doğuştan gelen esnekliklerini kaybetmeye başlıyorlar. Özellikle şehirde büyüyen çocuklarımız bilindiği gibi teknolojinin de desteğiyle gittikçe hareketsiz kalıyor, vücutları esneklik kaybettiği gibi sağlıklı güçlenemiyorlar. Onların hem fiziksel hem de zihinsel enerjilerini sağlıklı bir şekilde kanalize edebilecekleri bir ortam bulmak veliler için aşılması gereken güç bir sorun haline geliyor.
Yoga yapmanın çocuklara ne tür yararları var ?
Zamanın kaçınılmaz gerekleri doğrultusunda bir dersten öbürüne koşturmak, yaptıkları her konuda başarı baskısı ve devamlı bir yarışma ortamı icinde bocalamak çocukları küçük yaşta büyük bir baskı altına sokuyor. Yoga çocuklarda bedensel ve zihinsel rahatlamayı hareket, vücudun güçlenmesi, esneklik, nefes, dikkatin yoğunlaşması ve meditasyon ile sağlıyor.
Çocuk yogası ile yetişkin yogası arasında ne tür farklılıklar var?
Yetişkin yogasında olduğu gibi çocuk derslerinde de yoganın tüm öğeleri işleniyor. Ancak bu, ilgilerini canlı tutabilmek için eğlenceli ve yaş gruplarına göre ilgi çekici konularla yapılıyor. Ve ders süresi daha kısa oluyor. Partner çalışmaları, grup oyunlarıyla rekabet etmek yerine takım çalışması yaparak, kendimize, birbirimize ve çevremize saygı temaları işlenmiş oluyor.
Çocuklar hangi yaşta yogaya başlamalıdır?
Yoga derslerinin yapısı, hareket ve nefesin kullanımı içinde dikkatin yoğunlaşmasını sağladığı için çok aktif özellikleri olan bir çocuk da katılabiliyor ve hatta bu konuda destek almış oluyor. Çocuklar yogaya anne karnında başlayabiliyorlar. Anne-bebek (6 hafta – 18 ay) ve anne-çocuk (2-4 yaş) dersleri annelere kendileri için bir şey yaparken, bebekleri veya küçük çocuklarıyla beraber sağlıklı bir ortamda zaman geçirme fırsatı tanıyor. Bu dersler cevreden ve aileden gelen beklentilerin baskısı olmadan anne ve çocuk arasındaki paylaşımı ve bağı güçlendirmeye yardımcı oluyor. Miniklerden sonra dersler 4-7, 8-12, 13-18 yaş gruplarına ayrılıyor. Büyüdükçe çocuklarımız yogaya devam ederek, güçlerini, esnekliklerini koruyup veya geliştirip kendilerini hayat boyu hem zihinsel ve hem bedensel olarak sağlıklı olmaya adamış oluyorlar.
Çocuk yogasında özel bir malzeme kullanılıyor mu?
Yoga yapmak için aslında özel hiçbir şey gerekmiyor. Sağlam bir zemin, rahat kıyafet ve rahat bir ortam yeterlidir. Çok yumuşak yatak gibi yerlerde yapılmaması gerekir. Genelde yoga minderleri üzerinde yaptırılıyor. Yetişkin yogasında kullanılan bazı yastık, kemer, destek tahtaları gibi malzemeler çocuklarla da bazen kullanılabilir ama şart değildir. Özellikle küçük çocuklarda genel olarak ortamın güvenli ve kazalara meydan vermeyecek konumda olması gerekiyor. Bazı hocalar çocuk derslerinde yumuşak oyuncak hayvanlar veya çeşitli oyunlar için malzeme, müzik kullanmayı tercih edebilirler.
Çocuklar evde yoga yaparken, nelere dikkat etmelidir?
Evde yapıldığında yine yerde, halı veya yoga minderi üstünde, bir yerinizi vurmamaya dikkat ederek, rahat havadar bir ortamda yapabilir. Yaşa göre güvenli ortamı sağlamak önemlidir.
Türkiye ”Çocuk Yogası” konusunda nerede? Çocuk yogasına büyük ilgi var mı?
Cocuk yogasına yetişkin yogasında olduğu gibi özellikle büyük şehirlerde son dönemlerde ilgi artıyor ve yaygınlaşıyor. Yeni yetişen yoga hocaların da çocuk yoga eğitmenliğine karşı ilgileri gün geçtikçe artıyor. Bu da olumlu bir gelişme, çünkü ulaşılması gereken çok çocuk var. Ancak özellikle çocuk konusunda yeterli eğitime, bilgiye, donatıma önem vermemiz ve sürekli olarak kendimizi geliştirmeye devam etmemiz gerekiyor. Yoganın felsefesine inanan, çocuklar üzerindeki yararlarını gören, takip eden bütün eğitmenlerin kendi aralarinda rekabet içinde olmadan, birbirlerini destekleyerek, çocuklarda yogayı yaygınlaştırma konusunda seferber olmalarını dilerim.
Çocuklar yoga yaparken, nelere dikkat edilmelidir?
Çocuklardan ziyade hocaların yas gruplarına göre ve çocukların guc ve esnekliklerine ve gelişimlerine göre dikkat etmeleri gereken noktalar var. Güç ve esneklik dengeleri küçük yastan büyük yasa değişebiliyor ve yapabildikleri hareketler de gelişebiliyor veya değişebiliyor. Hocanın yaşa göre bunları bilip, yönlendirmesi gerekir. Genel olarak öğrencinin hareketleri öğrenirken, kendisini kısa veya uzun vadede incitmemesi için ve grubun ilgisini bir arada tutabilmek için yeterli eğitimden geçmiş olması gerekiyor.
Uzun vadede çocuklar bu ortamda yaratıcılıklarını ve olaylara bakış açılarını çeşitlendirerek, onlarla baş etme yöntemlerini geliştirip, kendilerini özgüvenle ifade etmeyi keşfedebiliyorlar ve kendilerini daha olumlu algılayabiliyorlar. Yoga derslerinin yapısı hareket ve nefesin kullanımı içinde dikkatin yoğunlaşmasını sağlıyor. Yoga odaklanmayı öğretip çocuklarda konsantrasyonu geliştiriyor. Odaklanabilmek doğal olarak öğrenme ve bilgi alma kapasitesini geliştiriyor.
Çocuk yogasının zihne ve vücuda ne tür faydaları var?
Yoga sadece hareket kapasitesini değil, beyin ve zeka gücünü de etkiliyor. Howard Gardner’in ”Çoklu Zeka Teorisine” göre herkeste 8 zeka çeşiti vardır. Çocuk yogası bu çeşitli zeka türlerini kullanıp gelişmelerine yardımcı oluyor. Gelişme ve ilerleme vaad eden her çalışmada olduğu gibi çocuk yogasında da devamlılık önemli rol oynuyor. Çocuklar uzun vadeli çalışma, disiplin ve emeğin başarısını ve faydalarını öğrenebiliyorlar
Yogaya başlayan yetişkinler, her zaman yoganın hayatlarına getirdikleri olumlu değişlikleri ve farkındalıklarının nasıl geliştiğini anlatırlar. Çocuk yogasında bu olumlu gelişime daha erken başlayıp bunu vücudun bir uzantısı gibi hayatımızın bir parçası haline getirmiş oluyoruz. Çocuklarımıza büyüdüklerinde hayatla kendi başlarına nasıl baş edeceklerini öğretmek her veli için önemlidir.
Yogaşala hakkında bilgi verir misiniz?
Türkiye’nin ilk yoga merkezi olan YogaŞala aynı zamanda Türkiye’de ilk defa uluslararası yoga standartlarına uygun Yoga Alliance sertifikasına sahip olan yoga okuludur. İstanbul’da Nişantaşı ve Etiler’de iki ve Ankara’da bir şubesi ile yogaya son derece eklektik yaklaşarak farklı yoga tarzlarını kucaklamayı tercih etmekte olan YogaŞala’da Vinyasa Flow, Ashtanga, Ashtanga Mysore, Hatha, Kundalini, Iyengar, Yin Yoga gibi farklı tarzlarda yoga derslerinin yanısıra Prenatal (Hamile Yogası), PostPartum/PostNatal; (Anne-Bebek) Yogası, Çocuk Yogası, Üniversiteli Yoga, Yoga Expres gibi belirli gruplara özel tasarlanan dersler de bulunmaktadır. YogaŞala’da yılda bir defa Yoga Alliance onaylı 200 saatlik yoga hocalık eğitimi verilmektedir.
Sizin eklemek istediğiniz bir şey var mı?
Umuyorum ki, yoga sadece günümüzün ”moda” olan bir aktiviteden ziyade daha disiplin ve özverinin sonuçlarını gösteren bir yol olur. Hayatımızda her zaman inişler ve çıkışlar olacaktır. Yoga’nin yardımı ile sağlıklı nefes alıp hayatımıza giren olaylara daha olumlu yaklaşıp daha çözümcü olma şansımız var. Kendimizi sağlıklı ve iyi hissettiğimizde ister istemez olaylara da bakış açımız daha olumlu etkilenmiyor mu? Çocuklarımız da bizi örnek alarak hayatlarına giren olaylara karşı yaklaşımlarında daha başarılı olabilirler. Ebeveynler icin günümüze uyarlanan eski Çin öğütleri kitabında yazdığı gibi “….Kendi hayatınızın bütünlüğü/dürüstlüğü kadar önemli bir şey yoktur. Hiç bir meziyeti çocuklarınıza öğretemez, empoze edemez, onları kontrol edemez ve zorlayamazsınız. Sadece gösterebilir, örnek olabilirsiniz. Çocuklarınızdan ziyade kendi eylemleriniz için özen ve gayret gösterin.”.