Günümüzde toplumsal ihtiyaçların karşılanması sadece devletin görevi olmaktan çıkmıştır. Eğitim, sağlık, çevre, kültür, insan hakları, bilim ve teknoloji gibi farklı konularda, duyarlı vatandaşlar bir araya gelerek, toplumsal ihtiyaçları karşılamak ve çeşitli sorunlara çözüm bulabilmek amacıyla sivil toplum kuruluşları (sivil toplum örgütleri) kurmaktadır.
Sivil toplum kuruluşlarının, toplumda dayanışma ve yardımlaşmanın sağlanmasında, insanların bilinçlendirilmesi ve temel haklarımızın savunulması ve korunmasında büyük bir rolü bulunur. Sivil toplum kuruluşları dernek, vakıf, sendika, birlik, oda gibi çeşitli isimler altında faaliyet gösterir. Resmi kurumlar ile sivil toplum kuruluşları arasındaki temel fark, resmi kurumların devlet tarafından kurulmuş olmasıdır.
Bazı Sivil Toplum Kuruluşlarının Amblemleri
Bireyler sivil toplum kuruluşlarına üye olabilir ve faaliyetlerine maddi ve manevi olarak katılım sağlayabilir. Sivil toplum kuruluşlarını desteklemek için üye olmak zorunlu değildir.
Oda: Serbest meslek sahibi insanların (esnaf ve sanatkarlar) bir araya gelerek kurdukları mesleki dayanışma kuruluşlarıdır. Sanayi Odası, Şöförler Odası, Ticaret Odası gibi.
Örgüt: Ortak bir amaç veya işi gerçekleştirmek üzere bir araya gelen kurum ya da insanların meydana getirdiği birliktir. Birleşmiş Milletler Örgütü, Yeşil Barış Örgütü (Greenpeace) gibi.
Sendika: İşçi, işveren ve memurların haklarını ve kazançlarını korumak için kurulan dayanışma birlikleridir.
Sivil: Resmi olmayan, direkt olarak devlete bağlı olmayan her şey anlamında kullanılan bir terimdir.
Sivil Toplum: Devlet kuruluşlarına bağlı olmaksızın, vatandaşların kendi içinde gönüllülük esasına dayalı olarak oluşturduğu topluluktur.
Vakıf: Bir topluluk veya bir kişi tarafından bırakılan mülk veya paranın, bir hizmet ya da işin gelecekte de yapılması için belli şartlarla ve resmi bir yolla ayrılması sonucunda oluşturulmuş hayır kurumlarıdır. Tema Vakfı, Tarih Vakfı, Türk Eğitim Vakfı gibi.
Sivil Toplum Kuruluşlarının Özellikleri:
- Gönüllülük esasına dayalı olarak çalışırlar.
- Çalışanların görevi; topluma hizmet etmek ve toplumun sorunlarına çözüm bulmaktır.
- Çalışanlar diğerleriyle dayanışma içindedir ve yardımlaşma ön planda tutulur. Ast-üst ilişkisi içinde çalışmazlar.
- Devletin katkısı olmamakla birlikte, faaliyetlerini devletin koyduğu yasalar çerçevesinde gerçekleştirirler.
- Devletin yetersiz kaldığı hizmetlerde vatandaşların yararına çalışma yaparlar.
- Masraflarını, çalışmalara destek veren üyelerin bağışlarıyla karşılarlar.
- Oda, sendika, dernek veya vakıf adı altında faaliyetlerini yürütürler.
- Toplumda çeşitli konularla ilgili farkındalık yaratır, vatandaşların konular hakkında bilinçlenmesini sağlarlar.
- Kamuoyu oluşturmak suretiyle, vatandaşların yönetime katılım sağlamasında etkili olurlar.
Sivil toplum kuruluşlarının faaliyet alanları arasında; sağlık, eğitim, çevre, çocuk, doğal afetler ve insan hakları bulunur.
