Tarih toplumları, milletleri ve kuruluşları etkileyen olayları zaman ve mekan göstererek anlatan, bu olaylar arasında neden-sonuç ilişkisi kuran, her milletin kurduğu medeniyeti ve iç sorunlarını inceleyen bilim dalıdır.
İletişim Yayınları’ndan çıkan Tarih Nedir? adlı ktapta yazar Edward Hallet Carr tarihi şöyle tanımlıyor: “…kimi zaman söylendiği gibi olgular kendi adlarına konuşmazlar, ya da konuşsalar bile hangi olguların konuşacağına karar veren tarihçidir – tarihçi meydanı tümüyle onlara bırakamaz. Ve de en bilinçli tarihçinin kararı –ne yaptığının çok iyi bilincinde olan tarihçinin kararı – başkalarının yanlı olarak görebileceği bir bakış açısı tarafından belirlenir.”
Denilebilir ki tarih geçmiş bilgisidir. Yani tarih tarihi olay ve tarihi olgulardan oluşur. Tarih bir bilim dalıdır.
Tarihi Olay Nedir?
Bir olayın gerçekleştği zaman ve yer bellidir. Olayın gerçekleşme sebebi de bellidir. Bu olayın toplum üzerindeki etkisi de bilinmektedir. Bu olay o çevredeki kişiler arasında yayılmalı ve herkesi etkilemelidir. Olayın üzerinden zaman geçmiş olmalıdır. Olay belgeler ile kanıtlanabilmelidir. Tarihi olayın en öenmli özelliği de tekrarlanamaz olmasıdır.
Tarihi olay örnekleri:
- Malazgirt Savaşı, 1071
- Koyunhisar Savaşı, 1302
- Ankara Savaşı, 1402
- Varna Savaşı, 1444
- İstanbul’un Fethi, 1453
- İstanbul Antlaşması, 1533
Tarihi Olgu Nedir?
Bir zaman dilimi içinde meydana gelen olaylara tarihi olay dendiğinden yukarıda bahsetmiştik, bu olayların uzun zaman içinde kanunlara dönüşmesi, yeni bir hal alması ve insana tesir etmesine ise tarihi olgu denir.
Tarihi olgu örnekleri:
- Türkiye’nin çağdaşlaşması
- İstanbul’un bir Türk şehri haline gelmesi
- İslamiyet’in Türkler arasında yayılması
- Türklerin yerleşik hayata geçmesi
- Sömürgeciliğin başlaması
Tarihi Kaynaklar Nelerdir?
Yazılı Kaynaklar: Arşiv belgeleri, resmi yazışmalar vs. gibi tarihçilerin asıl kaynaklarıdır.
Sözlü Kaynaklar: Bu kaynağın temeli insandır. Buna efsaneler, hikayeler, mitolojiler, destanlar vs. dahildir.
Kalıntılar: Arkeolojik kazılarda elde edilen kaynaklardır.
Sesli ve Görüntülü Kaynaklar ile Çizimler: Haritalar, resimler, planlar, fotoğraflar vs. bu gruptadır.
Birinci Elden Kaynaklar: Olayın geçtiği döneme ait kaynaklardır.
İkinci Elden Kaynaklar: Olayın geçtiği döneme yakın ya da birinci elden kaynaktan elde edilen bilgilere göre elde edilmiş kaynaklardır.
